‘Bolwerk van vrijheid zijn is niet vanzelfsprekend’, vertelde rector Carel Stolker de volle Pieterskerk vorige week, tijdens het verjaardagsfeestje van de universiteit. Voor wie er niet bij kon zijn, drukte de Volkskrant een dag later hetzelfde verhaal ingekort af.
Stolker gebruikte de feestelijke gelegenheid om even uit te leggen dat hij er niet is om de mond te snoeren van universiteitsmedewerkers die politieke uitspraken doen. Leo Lucassen op links, Paul Cliteur op rechts, een studievereniging die Thierry Baudet uitnodigt: de baas vindt het allemaal prima. ‘Laat de bliksem van het debat maar inslaan’, stelde hij.
Je zou natuurlijk ook kunnen zeggen dat universiteitsmedewerkers, net als de rest van Nederland, het volste recht hebben om in hun vrije tijd politieke uitspraken te doen, en dat hij daar als rector niks mee te maken heeft. Stolker ging echter een stapje verder: die meningen zijn niet alleen toegestaan, ze zijn zelfs essentieel. ‘Alleen het open debat maakt de universiteit tot meer dan een speakers’ corner.’
‘Hup Carel!’ zeggen wij van de universitaire pers dan. En in heel wat commentaren op Twitter en in columns zeiden anderen dat met ons mee.
Het is natuurlijk ook harstikke leuk dat alle haantjes elkaar lekker met hun politieke meninkjes om de oren mogen slaan. Het is ook nog eens leerzaam, en het helpt je met het bepalen van je eigen opinie.
Een beetje jammer, wel, dat het met het wetenschappelijke debat wat minder is gesteld, aan de universiteit. Toen de inmiddels soort-van-vertrokken hoogleraar pedagogiek Rien van IJzendoorn een mediageniek onderzoekje van een collega fileerde in een blogpost, sloeg de bliksem blijkbaar iets te dicht bij huis in. Hij kreeg een contract onder de neus geduwd waarin hij moest beloven niet meer zo onaardig te zijn.
Wie zich afvraagt of het Leidse onderzoek naar etnisch profileren wel helemaal volgens de regelen der kunst was verlopen, moet maar bij de rechter proberen inzage te krijgen. Benieuwd hoe Leidse milieuwetenschappers andere concentraties gifstoffen aangaven dan een hobby-site die uit dezelfde informatiebron peurde? Wij zeggen niets, u kunt op de universitaire website terecht voor een niets verklarende verklaring.
Toen Wolkers-biograaf Onno Blom vorig jaar promoveerde, lekten leden uit de eerste promotiecommissie naar NRC dat een eerdere versie van het proefschrift was afgewezen. Blijkbaar bestaat er een ‘stammenstrijd’ onder geesteswetenschappers over de vraag aan welke eisen een proefschrift precies moet voldoen. Was het niet netter geweest om die strijd publiekelijk te voeren, ruim voorafgaand aan de promotie?
Dat is natuurlijk allemaal wat complexer en pijnlijker dan politieke discussies waarbij vooraf al min of meer vaststaat dat de opstellingen slechts meningen zijn. Bij wetenschap komt een objectiever ‘goed’ of ‘fout’ al stukken dichter in de buurt. Maar mag de bliksem daar alsjeblieft ook inslaan?