Het optreden van de beveiliging van de universiteit bij een demonstratie van Students for Palestine in het Wijnhavengebouw leidt tot veel kritiek. In een open brief noemen meer dan driehonderd medewerkers en evenveel studenten de reactie van de beveiliging op de demonstratie een ‘institutionele poging mensen het zwijgen op te leggen’.

Bij de demonstratie op 9 november probeerden beveiligers van de universiteit een demonstratie voor Palestina eerst te verhinderen, later achtervolgende ze studenten en medewerkers over straat. Volgens de open brief leidt dit soort optreden van de beveiligers tot een angst- en zwijgcultuur waarin ‘alle discussies over Palestina gezien worden als gevaarlijk, onrechtmatig en reden tot beveiliging’.

De ondertekenaars roepen het college op om mensen vrij te laten ‘discussiëren, debatteren en het oneens te zijn over kwesties rond Palestina zonder de dreiging van toezicht en repressie’. Daarnaast moet er volgens de brief een onderzoek komen naar de beveiliging.
Ook de universiteitsraad heeft laten weten een onderzoek te willen naar het handelen van de beveiliging op 9 november.

Bang

In een artikel op de site van de universiteit reageert voorzitter van het college van bestuur Annetje Ottow op de onrust. ‘Ik vrees dat niemand op de universiteit beter is geworden van deze episode, want het heeft vooral voor meer angst en boosheid gezorgd binnen onze gemeenschap. Deelnemers aan de demonstratie voelen dat zij onheus zijn bejegend door de universiteit. En een deel van de getuigen van de demonstratie is op haar beurt ontzettend bang en begrijpt niet waarom het protest doorgang kon vinden.’

Op de vraag wat er precies is misgegaan tijdens de demonstratie antwoordt Ottow in het artikel dat dat in de eerste plaats ligt aan het feit dat de demonstratie niet was aangemeld. ‘Die regels zijn er juist om ervoor te zorgen dat wij ons allemaal veilig en vrij binnen onze gemeenschap kunnen bewegen en de situatie beheersbaar blijft.’

Wel onderkent ze dat er kritiek is geleverd op het handelen van de beveiliging: ‘Daar hebben wij meldingen van ontvangen en dat zijn serieuze aantijgingen. Op dit moment wordt geëvalueerd wat er precies is gebeurd.’

Mare vroeg de universiteit naar een reactie op het handelen van de beveiligers, onder andere het inzetten van willekeurige medewerkers als beveiliger en het achtervolgen van studenten en medewerkers over straat.

Woordvoerder Mischa van Vlier liet weten dat ‘wij sowieso geen mededelingen doen over individuele medewerkers, en wij de evaluatie als een interne aangelegenheid beschouwen. Vanzelfsprekend kijken we goed naar deze kwestie en trekken wij, indien opportuun, lering uit de gebeurtenissen.’ Op vragen of de universiteit na een evaluatie nog wel met een reactie zou komen zei Van Vlier dat hij dat niet verwachtte.
Volgens strafrechtadvocaat Ineke van den Brûle, die gespecialiseerd is in demonstratierecht, moeten beveiligers zich in de eerste plaats deëscalerend opstellen: ‘Ook op een universiteit geldt het demonstratierecht.’

Dat de beveiliging foto’s wilde maken van de identiteitsbewijzen van de demonstranten is volgens Van den Brûle juridisch gezien twijfelachtig. ‘Particuliere beveiligers en portiers mogen bezoekers vragen zich te identificeren, als dat ook in het huisreglement staat. Als iemand dat niet wil, mag de beveiliger diegene toegang weigeren. Als mensen eenmaal binnen zijn en daar een spandoek uitvouwen of leuzen gaan roepen, is de beveiliging niet bevoegd hun identificatie te vorderen, laat staan er een foto van te maken. Dat gaat te ver.’

Op donderdag 23 november zijn klimaatdemonstranten van plan om een gebouw van de universiteit te bezetten. Ook hier kan de beveiliging volgens Van den Brûle niet meer doen dan een willekeurige burger.

‘Net als iedereen mag een beveiliger overgaan tot aanhouding van een verdachte op heterdaad, maar een demonstratie houden is niet strafbaar. Ook niet als er vooraf geen kennisgeving is geweest. Dat wordt anders als de demonstranten gevorderd worden om weg te gaan, dan kan er sprake zijn van lokaalvredebreuk.

In dat geval mag een beveiliger wel iemand aanhouden, maar hij mag daar geen geweld bij gebruiken. Van den Brûle: ‘Een beveiliger mag iemand bij een heterdaad vasthouden totdat hij kan worden overgedragen aan de politie. Wanneer een verdachte zelf geweld gebruikt mag de beveiliger zich verdedigen, mits het gaat om gepast geweld. De beveiliger mag ook fysieke dwang gebruiken om de verdachte onder zich te houden, maar daarmee moet hij direct ophouden wanneer de verdachte zich overgeeft. Maar bij mensen die vreedzaam demonstreren is dit allemaal niet aan de orde. Dan geldt: tolereer en faciliteer dat mensen gebruikmaken van betoging.’

Op woensdag stuurde de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen een mail naar alle medewerkers en studenten, waarin stond dat als de bezetting van End Fossil in een van hun gebouwen zou plaatsvinden, dit zou worden getolereerd, mits ‘de groep wil communiceren en zich aan de huisregels houdt’.