De huidige overeenkomst met het instituut, dat sinds 2007 in Leiden zit, loopt eind augustus af en zal daarna niet worden verlengd. De activiteiten van het instituut sluiten niet aan bij de huidige China-strategie, meldt de universiteit op haar site: ‘In deze strategie hebben projecten prioriteit die zijn gebaseerd op onderzoek aan de Universiteit Leiden en haar partnerinstellingen in China.’

Het Confucius Instituut wordt gefinancierd door de Chinese overheid, en heeft als doel de Chinese taal en cultuur te promoten in andere landen. Er zijn ruim vijfhonderd instituten, verspreid over de hele wereld. Nederland heeft er twee, beiden gelieerd aan universiteiten: in Leiden en Groningen. De band met universiteiten is opvallend. Andere landen hebben ook taal- en cultuurinstituten, zoals Alliance française voor Frankrijk, maar die hebben over het algemeen geen link met de universiteiten.

Vanwege het censuurbeleid van de Chinese overheid zijn er vaak zorgen over deze samenwerking: de Chinese overheid zou via de instituten een negatieve invloed hebben op de academische vrijheid, zelfcensuur in de hand werken en zelfs doen aan verkapte spionage. In Amerika riep een groep wetenschappers een paar jaar geleden universiteiten op alle banden met het instituut te breken. Eenzelfde soort geluid kwam ook uit het Verenigd Koninkrijk, en recentelijk kwam er ook kritiek op het instituut in Groningen.

Het besluit van de universiteit om de samenwerking te beëindigen is niet het gevolg van die geluiden, zegt universiteitswoordvoerder Caroline van Overbeeke. ‘Die kritiek is ons niet ontgaan, maar het heeft in principe geen rol gespeeld. Het belangrijkste is dat het niet meer in onze strategie past. Die instituten hebben primair als doel de taal en cultuur van het land te verspreiden. En wij hebben eigenlijk een ander doel: de universiteit is er voor het wetenschappelijk onderzoek en onderwijsprojecten. We hebben inmiddels met ongeveer twintig universiteiten in China afspraken over samenwerking in die twee domeinen. Het werk van het Confucius Instituut past daar gewoon niet meer bij.’

Van Overbeeke: ‘Je moet het ook zien als iets praktisch: er gaat veel tijd in samenwerking zitten, ook van onze sinologen, en die hebben ook andere dingen te doen. Die zijn juist bezig met die afspraken met universiteiten in China, en dat heeft echt de prioriteit nu.’ Hoeveel mensen er op het instituut werkzaam zijn, en wat zij erna doen, is nog niet duidelijk.