‘Meld je aan als El Cid-mentor, geef rondleidingen in de stad en ga gratis naar het Leids Eerstejaars Festival!’

Dat mailtje kreeg mbo-student Stefan Duk (25, doktersassistent) van mboRijnland. Tijdens de introductieweek leren studenten stad, studie en verenigingen kennen. Normaal zijn dat alleen studenten van het hbo en wo, maar deze zomer mogen ook honderd mbo’ers meedoen, als pilot.

‘Alleen op de laatste dag zijn we welkom’, zegt Duk, die al eerder meedeed aan de El Cid als universitair student, maar overstapte naar het mbo omdat hij ‘een garantie op een baan’ wilde.

De integratie van mbo’ers is een eerste stap, zegt Canali Korkmaz, voorzitter van het El Cid-bestuur. ‘De wens om mee te doen kwam van mboRijnland en Leidse instrumentenmakers School (LiS). Ook in de maatschappij zijn er meer geluiden voor gelijkwaardigheid van verschillende onderwijstypes.’ Dat slechts honderd mbo’ers mogen meedoen, is ‘omdat we een slag om de arm willen houden’, zegt Korkmaz. ‘Wij weten niet of er animo vanuit het mbo is om mee te doen. Na de pilot kijken we hoe we het in het vervolg aanpakken.’

Officieel zijn mbo’ers sinds 2020 volgens de wet student, maar de kloof tussen mbo en wo was daarmee nog niet gedicht. Pas in 2022 werden de eerste mbo’ers tot de introductieweek van Utrecht toegelaten. Veruit de meeste verenigingen staan niet open voor mbo’ers.

‘Utrecht heeft ons geïnspireerd’, zegt Gijs Vlieland, directeur bij mboRijnland. ‘Het plan is dat mbo’ers daar ook de studentencafés in mogen. Toen is het balletje ook bij ons gaan rollen. Wij hebben in Leiden op een prettige manier gehoor gekregen van de universiteit, hogeschool en de El Cid: zij vonden dat mbo’ers ook studenten zijn. We waren laat met onze vraag en daarom hebben we besloten om de pilot klein te houden.’

‘Voorheen hadden we zelf een introductiedag die was gericht op het beroep en de klas’, aldus de directeur. ‘Maar wij hebben natuurlijk ook studenten die op kamers wonen. Het is waanzinnig belangrijk dat zij elkaar en de stad leren kennen.’

Dat de vraag om mee te lopen niet van de mbo-studenten zelf kwam, vindt Vlieland begrijpelijk. ‘Het is net als een nieuwe auto. Als je niet weet dat die automatisch kan inparkeren, dan gebruik je die functie niet. Je moet ze in aanraking laten komen met de El Cid. In twee weken tijd zijn er 46 aanmeldingen van Rijnland en LiS samen. Het loopt niet storm, maar ik vind het best een nette score.’

Verenigingen

‘Je leert het studentenleven pas echt kennen door de El Cid’, zegt Duk. Hij begon zelf op de universiteit en liep daar de introductieweek. ‘Voordat ik eraan meedeed, was ik anti-studentenverenigingen. Ik dacht dat alles heel traditioneel en jasje-dasje was.Tijdens de introductieweek vond ik Catena geweldig en schreef ik me daar in.’

‘Van de 24 verenigingen staan er minstens zes open voor mbo’ers, zoals Duivelsei, De Blauwe Schuit en Aquamania’, zegt Sophia Wouda, bestuurslid bij de Plaatselijke Kamer van Verenigingen Leiden (PKvV). ‘Het is lastig om het precieze aantal te noemen, omdat sommige verenigingen officieel openstaan voor mbo’ers, maar in de praktijk anders handelen. Het toelaten van mbo’ers staat nog in de kinderschoenen, dus de meeste verenigingen zijn afwachtend.’

De PKvV bemoeit zich daar niet mee, zegt Wouda. ‘Wij staan hier neutraal in. Als ze het willen vinden wij het prima, maar als ze het niet willen ook.’

Catena is de enige van de grote vijf verenigingen die ‘in principe’ wél mbo’ers toelaten. ‘Ik gok dat ongeveer veertig van de duizend leden op het mbo zitten’, zegt voorzitter Kyra Maartense. Wel moeten belangstellenden eerst een soort sollicitatiegesprek houden met het bestuur. ‘Dat is statutair vastgelegd. Het is een casual gesprek om te kijken of ze weten hoe een vereniging werkt.’

Actief mbo’ers werven doet Catena niet, zegt Maartense. ‘De meesten komen via via met ons in aanraking. We zoeken ze niet op, omdat de meeste mbo’ers minderjarig zijn.’

Alle verenigingen hebben moeite met de jongere leeftijd van mbo’ers. ‘Vanwege de horecawetten heeft SSR bij twintig leden een ledenstop voor minderjarigen’, zegt voorzitter Jasper Jansen. ‘Alleen dan kunnen we overzicht houden dat er geen minderjarigen alcohol drinken.’

Ruimtegebrek

‘Bij het verenigingsleven hoort een biertje’, zegt Minerva-voorzitter Daan Yesilkagit. ‘ Als je op het mbo zit en je bent 18, dan ben je al bijna klaar met je studie. Wij willen juist leden die langer actief lid blijven.’ Daarnaast hebben Augustinus, Quintus en Minerva last van beperkte capaciteit. ‘De ruimte is er niet’, zegt Yesilkagit. ‘Bij Minerva moeten wij al veel loten. Het toelaten van mbo’ers leidt tot nog meer uitgelote studenten.’

Ook zijn de activiteiten inhoudelijk gericht op wo’ers en hbo’ers, van wie de laatste al duidelijk in de minderheid zijn. ‘Op Minerva worden er soms evenementen georganiseerd door bijvoorbeeld advocatenkantoren. We hebben nu ongeveer drieduizend leden en een volle agenda.’

Maar het is zeker ook een kwestie van imago, zegt Duk. ‘Sommige verenigingen kijken neer op mbo’ers. Ik deed vorig jaar bestuur bij Catena en op constitutieborrels reageerden sommigen heel verbaasd als ik vertelde dat ik op het mbo zit. Ze zeiden dan: “Oh, hebben jullie mbo’ers?” en “Mogen die ook bestuur doen?” Als ik daarna aangaf dat ik op de universiteit was begonnen, hoorde ik er opeens weer bij.’

Dat negatieve beeld overheerst nog in de hele maatschappij, vindt Duk. ‘Mbo’ers worden niet gezien als studenten. Soms betrap ik mezelf ook op die gedachte, dat ik “maar” mbo doe. Dat wordt er ook wel ingestampt op de middelbare school. Iedereen vindt het “lager onderwijs”, maar er is nu wel een groot overschot aan hogeropgeleiden en een chronisch tekort aan vakmensen.’

Desondanks blijven mbo’ers zich minderwaardig voelen, zegt Duk. ‘Tijdens de MASCQ-week, de feestweek van de grote vijf verenigingen, moest je bij alle sociëteiten je collegekaart laten zien. Die heb ik als mbo’er niet. Ik ging toen maar niet, want ik wilde niet de schaamte ervaren dat ik niet naar binnen mocht.’

Studentenclubs

En dat strenge deurbeleid gaat verder dan alleen verenigingen, weet Laisla de Zeeuw (22, handhaving en toezicht). ‘Soms zijn er feesten in clubs waar je een studentenpas moet laten zien. Dan zijn wij als mbo’ers niet welkom, maar mensen van het hbo en wo wel.  Waarom zou ik geen student zijn?’

Een van die studentenclubs is de NEXT. ‘Onze voorloper NEXUS hanteerde hetzelfde beleid en de vorige eigenaar wilde dat wij die lijn zouden doorzetten’, verklaart leidinggevende Joost Bloem. ‘We merken dat het goed werkt en wordt gewaardeerd. Mensen zijn graag onder gelijkgestemden. Studenten zitten in een aparte fase van hun leven. Het is natuurlijk leuk als je met mensen zit die dat begrijpen.’

Dat mbo’ers sinds 2020 volgens de wet officieel studenten zijn, heeft daar niets aan veranderd. ‘Het woord studenten is aangepast, maar dat betekent niet dat de situatie anders is’, aldus Bloem. ‘Mbo-studenten hebben een ander soort studentenleven en zijn niet hetzelfde als bijvoorbeeld hbo-studenten. Als je geen lid bent van een schaakclub, kom je daar ook niet naar binnen. Dat kan je oneerlijk vinden, maar dan moet je maar lid worden van een schaakvereniging. Je hebt in Leiden genoeg uitgaansgelegenheden die allemaal verschillende identiteiten en soorten deurbeleid hebben. Je kan zelf kiezen waar je heen gaat. Ik vind het discussies die hun doel voorbij schieten.’

Ziet hij de (voorzichtige) openstelling van de introductieweek niet als signaal dat tijden veranderen? ‘De El Cid pakt het ook voorzichtig aan, met maar één dag voor mbo’ers. Als het een succes is, dan kan het in de loop der tijd veranderen en mogen ze misschien ook bij verenigingen binnen. Maar wij hoeven niet de pionier te zijn.’

Gemeentebeleid

Na ophef over Utrechtse cafés die mbo’ers weigerden, tweette onderwijsminister Robbert Dijkgraaf vorig jaar juni: ‘Als minister van *alle* studenten in Nederland ga ik graag het gesprek aan met de café-eigenaar bij wie mbo-studenten niet welkom zijn. Wat een onzin om in je deurbeleid onderscheid te maken naar opleiding.’ De lokale Utrechtse wethouder Dennis de Vries (PvdA) wil met een ‘Mbo Uitvoeringsplan 2023-2026’ de horeca openstellen aan alle studenten.

En Leiden? Ook de Leidse wethouder Studentenzaken Fleur Spijker (D66) zegt de gelijkwaardigheid van mbo’ers te willen verbeteren. ‘Daar zijn we ontzettend alert op. Onlangs hebben wij een onderzoekje gedaan samen met mboRijnland of de studenten daar ook korting krijgen bij sportscholen. Dat was het geval.’

Maar of de gemeente ook het deurbeleid van studentencafés wil aanpakken, is onduidelijk. ‘Ik heb daar zelf geen onderzoek naar gedaan’, zegt Spijker. ‘Die klachten heb ik ook nog niet gehoord. Zodra ik signalen heb, ben ik wel een wethouder die erop afgaat.’

Eigen vereniging

Duk heeft zijn hoop gevestigd op de kleine verenigingen. ‘Het traditionele studentenleven is nog niet klaar om mbo’ers te ontvangen. Bij interesseverenigingen voor sport, reizen of muziek draait het minder om opleidingsniveau. Als dat gebeurt kan er misschien een beweging ontstaan, waardoor de rest ook wellicht mbo’ers gaat toelaten.’

Daar zijn alle vijf de grote verenigingen het ook over eens. SSR-voorzitter Jansen: ‘Als de El Cid succesvol is en er blijkt dat mbo’ers bij de verenigingen willen, zie ik wel een mogelijkheid tot discussie om mbo’ers toe te laten.’

Minerva-voorzitter Yesilkagit oppert een ander plan: ‘Het lijkt me mooi dat ze een eigen vereniging oprichten. Daar kunnen ze rekening houden met leeftijd en eigen interesses.’

Directeur Vlieland speelt al, samen met de PKvV, met het idee van een eigen mbo-vereniging. ‘Maar dan wel een die ook open is voor hbo’ers en wo’ers, want anders zou het een beetje gek zijn.’