Hoogleraar politieke wetenschap Joop van Holsteijn, u zit in de Referendumkamer. Wat doet die precies?

‘We adviseren de gemeenteraad over het referendum. In de commissie zitten vier onafhankelijke deskundigen. Eén van onze taken is het doen van een voorstel voor de referendumvraag.’

In welk stadium zitten jullie nu?

‘We hebben ons voorstel afgerond. We hebben de vraag als volgt bedacht: “Bent u voor of tegen het raadsvoorstel Nota van Uitgangspunten LEAD over de stedelijke ontwikkeling aan de Willem de Zwijgerlaan in het gebied Nieuw Leyden?” Vorige week hebben we het besproken met een commissie van de gemeenteraad. Het is natuurlijk lastig te bepalen, maar ik kreeg de indruk dat een groot deel met het voorstel leven kon. Deze week wordt er in de gemeenteraad over gestemd.’

Er was ook wat commentaar op, toch? Dat de vraag te weinig informatie bevatte?

‘Ja, iemand opperde bijvoorbeeld dat er in moet staan dat het om hoogbouw gaat, of dat het project verkeersproblemen kan opleveren. Maar onze taak is om de vraag zo objectief en neutraal mogelijk te houden, dan kun je nou eenmaal weinig informatie kwijt. Zo’n vraag is namelijk al heel snel sturend.

‘De vraag moet over het raadsvoorstel zelf gaan en niet bepaalde dingen uitlichten zoals hoogbouw of verkeersproblemen. Dan creëer je al een frame. Dat er weinig details in staan, is dus nauwelijks te vermijden. Het is vervolgens aan de campagnevoering van voor- en tegenstanders om het publiek te informeren over de argumenten.’

Er is ook weinig ruimte voor nuance. Je weet bijvoorbeeld niet of mensen die tegen zijn wel een wat lagere woontoren zouden willen.

‘Nee. Het referendum gaat over het voorstel zoals het er nu ligt – daar kun je voor of tegen zijn. Een meerkeuzereferendum is ook denkbaar, maar in Leiden is dat niet toegestaan volgens de referendumverordening.’

Hoe gaat zo’n formuleringsproces? Uurtje de koppen bij elkaar?

‘Dat duurt wel wat langer. Het is altijd lastig. Je probeert een neutrale vraag te verzinnen, maar ook weer niet zo algemeen dat mensen niet snappen waar het over gaat. Zodra we wisten dat het referendum eraan zat te komen, deden onderling al wat suggesties. Daarna was er een hoorzitting met de gemeenteraad om hun ideeën aan te horen en hebben we met de Referendumkamer vergaderd. Uit die info hebben we de vraag geformuleerd. Uiteindelijk ben je daar dus best even mee bezig.’

Bent u teleurgesteld als er straks toch niet mee wordt ingestemd?

‘Ik zal misschien wel even denken: “hè, verdorie”, al denk je dat officieel niet. Als je er niet tegen kunt dat je advies niet wordt overgenomen, moet je niet in een adviserende commissie gaan zitten. Maar eerlijk is eerlijk: ik zou het wel jammer vinden, ja.’ 

Door Susan Wichgers