Ja, er was #ophef. Een week lang was het blunderende bolwerk de kop van jut voor zo’n beetje alle leunstoelcolumnisten die hinnikend van leedvermaak mopperden wat er allemaal mis was met de ‘universiteit van Cleveringa’.

Het begon allemaal met EO-presentator Rob Oudkerk die een filmpje aan de rector liet zien van een docent die bij een betoging ‘BOMMEN OP TEL AVIV!’ scandeerde. Op de vraag waarom die persoon nog college mocht geven, hakkelde Hester Bijl dat ze ‘in het kader van de privacy’ moest zwijgen, stamelde vervolgens de wanhoopskreet ‘je doet het nooit goed’ en begon vervolgens vertwijfeld te ijsberen. Om erger te voorkomen gooide een universitair voorlichter zichzelf moedwillig voor de bus door de presentator te beschuldigen van ‘een kruistocht’.

Het ‘gênante, weerzinwekkende geleuter door prof.dr.ir. Hester Bijl’ (de Volkskrant) resulteerde in ‘een van de betere tv-momenten van dit jaar’ (De Telegraaf).

Ja, het was inderdaad een trainwreck. De rector verdween van Twitter. Praesidium Harakiri.

Maar toch.

Wat in alle #ophef even werd vergeten, was dat het omstreden filmpje al tien jaar oud was. Toegegeven: dat maakte de roep om raketten niet minder gruwelijk, maar die slogan stamde alleen wel uit de tijd waarin de docent dus zelf nog student was.

(En wellicht goed om te weten voor de EO: er bestaan óók nog oude filmpjes uit de tijd dat presentator Rob Oudkerk nog politicus was. Zoektermen: ‘kut-Marokkanen’, cocaïne, hookers.nl, tippelzones, chantage en AIVD.)

Maar misschien is het na een weekje bolwerk bashen belangrijker om even uit te zoomen en te kijken hoe dit debat zo kon ontsporen.

Het antwoord is verbluffend simpel: omdat er helemaal geen debat is. Aan de universiteit waar het ooit knetterde, is het namelijk al maanden dood- en doodstil.

Doorgaans wordt van wetenschappers verwacht dat ze zich als ultieme kenners over actuele kwesties uitspreken en zo hun met belastingcenten vergaarde kennis met de maatschappij delen. Geen wereldprobleem, geopolitiek conflict of brandhaard is daarbij te ingewikkeld: Oekraïne, Rusland, Oeigoeren, China, Jezidi’s, Rohingyas… Lang leve onze experts die overal alles vanaf weten!

Behalve dus als het gaat om Dat Ene Conflict, want dan is de universiteit opeens doodsbang. Dat gaf het bestuur al kort na 7 oktober zelf toe in een brief waarin alle studenten en medewerkers – nogmaals: dus niet de domsten uit de nabije omtrek – bevoogdend werden toegesproken als kleuters in een te krappe zandbak.

‘Gewapende conflicten zorgen voor discussies en die kunnen soms hoog oplopen’, schreef het college van bestuur. En: ‘Mensen die voor hun gevoel nu lijnrecht tegenover andere leden van onze gemeenschap staan, kunnen zulke discussies beter vermijden.’

Maar de kramp begon al eerder, toen een debatleider bij een Palestina-debat taboe werd verklaard wegens ‘partijdigheid’. Een paar maanden later mocht Jaap de Hoop Scheffer namens de universiteit via een liveverbinding vanuit de collegezaal president Zelensky welkom heten. Hij was kennelijk wel ‘neutraal’ genoeg (ook al typeerde een Mare-columnist hem ooit als ‘iemand die zo trouw is aan de Amerikanen dat hij de leiband nooit gevoeld heeft’).

Zoals dat gaat met angst sloeg ook de vrees voor Het Verboden Debat uiteindelijk om in pure paniek. Dat heeft geleid tot vele surreële taferelen:

• beveiligers die demonstrerende studenten en docenten op straat achtervolgen
• het bestuur dat vervolgens uitsluitend de betogers veroordeelt door zich blind te staren op bureaucratische ‘huisregels’ en uiteindelijk het incident laat evalueren door een onderzoeksbureau dat de decaan heeft opgericht (een nieuw bureau is na drie maanden nog steeds niet gevonden)
• checkpoints met strenge toegangscontroles bij alle universitaire gebouwen die van de academie een gesloten bolwerk maken (ook als politie en gemeente dat niet nodig vinden)
• de sluiting van alle universitaire gebouwen omdat nog geen dertig studenten uit protest tegen de banden met de fossiele industrie twee lokalen hebben bezet in het Lipsius (waar ze zingen en tikkertje spelen)
• een veiligheidsmedewerker die een Mare-journalist ’s avonds belt met de vraag of hij ‘de veiligheid van Joodse geïnterviewden wel kan garanderen’
• de kerk als laatste toevluchtsoord waar wetenschappers wél over de oorlog in Gaza kunnen discussiëren.

De lijst is langer, en het probleem is groter dan een stuntelende bestuurder op tv – al durft de rector inmiddels óók geen uitspraken meer te doen over academische vrijheid. Het probleem is dat de universiteit zichzelf (en al haar kennis) moedwillig buitenspel zet. Als de knapste koppen zwijgen, blijven alleen de domme(re) schreeuwers over.