Columns & opinie
Nu de wereld brandt, blijkt mijn achterlijkheid goed van pas te komen
De liefde voor de typemachine en slingergrammofoon heeft zo zijn voordelen in deze onzekere tijden. ‘Elektriciteit of niet, ik heb muziek en kan typen.’
Remco Breuker
donderdag 20 februari 2025

Soms ben ik mijn tijd vooruit, maar dan altijd slechts door hopeloos achter te lopen. Zo heb ik een slingergrammofoon met bijbehorende schellakplaten merendeels uit de jaren dertig, die een vriend tot de uitspraak verlokte dat als de wereld zou vergaan, ik in ieder geval tot het laatste moment muziek zou kunnen blijven draaien.

Als alle extra batterijen op zijn en geen telefoon meer muziek speelt, slinger ik nog eens vrolijk ‘You And The Night And The Music’ aan.

De huidige toestand in de wereld leidt mijn gedachten overigens wel veel die kant uit.

Dat geldt ook bij het volgende: ik ben gek op typemachines en bezit het prachtige manifest The Typewriter Revolution, waarin Richard Polt tien jaar geleden al pleitte voor een terugkeer naar de schrijfmachine, zodat we niet te afhankelijk zouden worden van Big Tech. De man had een punt (en is een held want hij reist met een draagbare typemachine in zo’n mooi plastic koffertje in jaren zestig kleurstelling).

Typemachines nemen echter te veel ruimte in, dus thuis neem ik genoegen met één exemplaar, een jaren twintig Adler van verschrikkelijke modernistische schoonheid uit Duitsland.

Op mijn oude werkkamer aan de universiteit had ik drie typemachines staan (ik heb ze bij de verhuizing in een vlaag van extreme irritatie met de universiteit de deur uitgegooid – mijn nieuwe kamer is te klein en vooral gedeeld: de moderne kamergenoot is over het algemeen geen liefhebber van ratelend getik, vermoedde ik, en ik schatte in dat ik niet ver zou komen bij Vastgoed of faculteit met een verzoek hieromtrent).

Ik liet studenten de typemachines gebruiken bij mijn vervalsingencollege. Het direct vervalsen van een document is daar namelijk een vereiste. En elke typemachine verraadt meteen de tijd waaruit hij stamt, dus je hebt er wel eentje uit de juiste periode nodig.

Zo had ik een mooie Olympia uit de jaren zestig met een soepele aanslag en zelf min of meer gerepareerd. Ooit gevonden op de Vijf Meimarkt in Oegstgeest voor 7 euro 50.

 

‘Als de wereld vergaat, kan ik tot het laatste moment muziek draaien en typen’

Dezelfde dag had ik in Leiden een boekje van Paul Auster dat ik niet kende gekocht - met schilderingen erin, dus ik heb even geaarzeld, maar het bleek een liefdesbetuiging te zijn aan zijn Olympia, waarop hij al zijn boeken typte.

De serendipiteit werd me bijna te veel.

Auster schreef onder andere dat hij bijkans een paniekaanval had gekregen toen een vriend hem vertelde dat de laatste fabriek die typemachinelinten produceerde over de kop was gegaan en toen als een idioot alle kantoorboekwinkels in New York was afgegaan om hun resterende voorraden op te kopen, zodat hij meer linten zou hebben dan hij ooit zou kunnen gebruiken. Nu kon Paul Auster al weinig kwaad bij mij doen, maar toen ik dit las promoveerde ik hem terstond tot oppergod in mijn persoonlijke pantheon.

Ik schrijf deze column op mijn Mac, me zeer bewust van het feit dat ik op een ding typ dat net als mijn oude Adler uit de jaren twintig in modernistische onschuld geboren mag zijn, maar dat binnen afzienbare tijd wel eens zou kunnen veranderen in het equivalent van die jaren veertig Adlers die ook bestaan maar die zich trots (het ontwerp is nog even vernietigend mooi) lijken te tooien met een hakenkruis.

Mijn achterlijkheid mag mij nog goed ten dienste komen als de wereld inderdaad zo in brand staat als nu het geval lijkt.

Elektriciteit of niet, ik heb muziek en kan typen.

Maar zonder de serendipiteit die me Paul Auster en zijn Olympia op een vrijmarkt in Oegstgeest bracht heb ik er niet zo veel aan, geloof ik. Ik had dat ding nooit moeten weggooien, bedenk ik me nu. Al hoop ik stiekem dat iemand anders hem heeft opgepikt en op dezelfde dag een mooi boekje van Paul Auster kocht dat hij nog niet kende.

Remco Breuker is hoogleraar Koreastudies