Dat bleek vrijdagmiddag tijdens het symposium Reflecties op de ophef over een schilderij in het Leidse Academiegebouw. Dat congres werd gehouden naar aanleiding van de ophef die het weghalen van het schilderij van de rokende oude mannen veroorzaakte. De rel bereikte de Tweede Kamer en zelfs de Britse krant The Guardian schreef erover.

Doel van het congres was reflecteren op de affaire, bepalen wat er met het schilderij moet gebeuren en wat dit in bredere zin betekent voor de universiteit. Om die tweede vraag te beantwoorden is er een ‘Schilderijcommissie’ ingesteld onder leiding van emeritus hoogleraar hedendaagse kunstgeschiedenis Kitty Zijlmans.

Zij verklapte een deel van het advies dat officieel nog moet worden uitgebracht. ‘Het wordt een hele tekst, maar ik wil alvast een paar dingen weggeven’, zei Zijlmans. ‘We willen het schilderij prominent ophangen in het Academiegebouw. Maar wel dat het voor iedereen is te zien en met relevante informatie erbij.’

Grappend tegen de rector Hester Bijl, die erbij was toen het schilderij van de muur werd gehaald: ‘Misschien wel in jouw kamer, Hester.’

Toekomstige debacles

Ook adviseert de commissie om een kunstcommissie in te stellen ‘die gaat kijken naar dit soort kwesties en de balans tussen verleden en heden’, en die moet fungeren als aanspreekpunt voor studenten en medewerkers die vragen hebben. ‘Verder pleiten we voor een herinrichting van het Academiegebouw met behoud van historische elementen en aangevuld met meer representatief werk’, aldus Zijlmans.

Daarnaast lijkt het de schilderijcommissie een goed idee om dergelijke debacles ‘periodiek te herijken, bijvoorbeeld over een jaar of vijf’. Tot slot hoopt Zijlmans op ‘een blijvend gesprek met de hele universitaire gemeenschap’ en ‘ruimte voor debat om het spanningsveld tussen historische en hedendaagse waarden en idealen met elkaar te bespreken’.

Job Cohen, voormalig staatssecretaris, burgemeester van Amsterdam, PvdA-leider en zoon van de geportretteerde rector Dolf, die samen met zijn broer Floris in november het college van bestuur nog een bijspijkercursus aanbood over zijn vader, was ook een van de sprekers op het symposium.

Als Dolf nog had geleefd, zou hij ‘niet gevonden hebben dat het schilderij weg moest’, zei Cohen. ‘Maar wel dat het een mooie plaats zou moeten krijgen met een onderschrift over de betekenis ervan in de tijd.’

Ongelukkig

Rector Hester Bijl blikte kort terug op de gebeurtenis en haar eigen optreden. ‘Ik denk dat niet elke actie van bestuurders een bestuurlijke actie is. Ik denk eerder dat het een onhandige actie was op dat moment dat duidelijk een heleboel teweeg heeft gebracht. Vlak daarna voelden we ons daar erg ongelukkig over.’

‘Maar ik ben ook wel weer heel erg blij, omdat dit laat zien dat we nog een heleboel gesprekken hebben te voeren met elkaar. Bijvoorbeeld over wat voor gemeenschap wij willen zijn, hoe we met elkaar willen omgaan en of we dat wel op de goede manier doen.’

Schilder Rein Dool kon wegens griep helaas niet bij het symposium aanwezig zijn, maar keek via een livestream mee.

Later volgt een uitgebreider verslag van het symposium