Als tiener keek ik sitcoms als Friends, The Fresh Prince of Bel-Air en Seinfeld omdat ik ze leuk vond. Ik keek ze met mijn familie en we lachten er samen om’, vertelt choreograaf Barnaby Booth. ‘Nu kijk ik ze niet omdat ik er nog om moet lachen, maar omdat ze me doen denken aan een tijd dat ik erom moest lachen. Ze brengen me terug naar toen.

‘Ik heb hetzelfde met pizza. Toen ik jonger was, ging ik iedere vrijdag na school naar dansles. Daarna at ik thuis pizza, terwijl ik The Simpsons keek. Ik eet nu nog steeds veel pizza, maar soms vraag ik me af: geniet ik hier echt van, of probeer ik mezelf gewoon terug te brengen naar dat oude gevoel van blijheid?’

Deze vraag onderzoekt hij in A Funny Little Show About Endings, die op 20 maart wordt uitgevoerd in Theater Ins Blau, in combinatie met de voorstelling Village Storm van duo Lunatics en Poets. Zij onderzoeken de wereld van verlangen. Booth zoekt in zijn show naar blijheid.

‘We gebruiken entertainment om te ontsnappen aan de donkere dingen in ons leven. We zoeken naar iets lichts, een soort escapisme. Maar kan de blijheid die je daarin vindt echt zijn, of is het alleen maar een tijdelijke afleiding?’

Maar hoe zet je sitcoms om in choreografie? ‘Beweging en lichtkunst zijn geen goede storytellers, zoals schrijven. Maar het zijn wel goede “wereldmakers”: ze geven je een goed beeld van waar je bent.’ Dat betekende tijdens de samenwerking met de componist, de kostuumontwerper, de dansers, dat er vaak opmerkingen gemaakt werden als: ‘Denk hierbij aan Rachel uit Friends.’

Absurd

Ook keek Booth veel analysevideo’s op YouTube. ‘Je ontdekt de absurditeit van die sitcoms: in Friends zitten ze altijd met hun gezicht richting de camera, de show zit vol met misogynie en homofobie, de “huiskamer” is altijd fel verlicht, en hoewel de show plaatsvindt in New York City, zijn alle hoofdpersonen wit.’

En, misschien wel het meest opvallende feit voor de choreograaf: iedere aflevering loopt goed af. ‘De formule is altijd: probleem, oplossing, happy ending. Dat maakt het zulk succesvol escapisme. Je weet dat aan het eind alles weer goedkomt.’

Of dat echt succesvol escapisme is, vraagt Booth zich in de voorstelling af. ‘Je kan Netflix uren laten afspelen, tot je je om 1 uur ’s nachts ineens realiseert dat je veel te veel afleveringen na elkaar hebt gekeken. Je komt weer terug in de echte wereld en moet dan alsnog de duisternis onder ogen komen, waaruit je even ontsnapt was.’

Het wordt in de show BoJack Horseman mooi samengevat, vertelt hij. ‘Daarin zegt een van de personages: “Je kan iets verkloten en je misdragen, maar je kan het altijd oplossen met een groot gebaar van liefde aan het eind van de aflevering, dan komt alles weer goed. Maar het echte leven werkt niet zo. Je moet aan jezelf werken en elke dag een beetje beter worden.”’

De voorspelbare vrolijkheid van een sitcom en de onvoorspelbaarheid van het leven contrasteren. ‘Ik ben opgegroeid met veel sitcoms, daardoor leerde ik de verwachting aan dat je een probleem oplost, het allemaal goed afloopt en alles weer mooi is. Als volwassene ontdek je dat het leven niet zo werkt. Een situatie zoals het eind van een relatie of de dood van een geliefde is veel complexer en kost meer tijd om mee om te gaan.

‘Lange tijd heb ik gezegd: “Ik wil dat de voorstelling wordt als een Friends-aflevering, maar dan geregisseerd door David Lynch.”’ Die onlangs overleden regisseur had onder meer in de serie Twin Peaks een ‘onbeschaamde, onverschrokken toewijding om de meest duistere menselijke ervaringen te laten zien’, vindt Booth. ‘Die duisternis had ik nodig, want het geeft een frame aan de sitcomwereld. Die krijgt zo betekenis.

‘Vroeger dacht ik dat mijn beste werk altijd gebaseerd moest zijn op mijn eigen rauwe emotie. Maar nu: de wereld lijkt duisterder, politiek gezien, wereldwijd gezien. En ik heb zelf een volwassen leven geleefd met moeilijke ervaringen. Ik wil nu dat mijn werk een reis bevat, iets hoopvols. De eerste vraag die ik mezelf stel bij een nieuwe voorstelling is: “Hoe ziet deze wereld eruit?” De tweede is: “Waar gaat de wereld naartoe?” Er moet een startpunt zijn en een ontwikkeling. Iets waardoor het publiek het theater verlaat met misschien wat verwarring, inspiratie en intrige, maar in ieder geval met meer energie.’

Club Guy&Roni invites Barnaby Booth en Lunatics & Poets. Village Storm | A Funny Little Show About Endings. Theater Ins Blau, 20 maart, 20.30. Tickets €20, CJP/Student €12.50