‘Dit is uw laatste kans’, waarschuwt één van de rechters. Na een zitting van drie-en-een-half uur, na meer dan twee jaar procederen, vraagt hij zich hardop af of er nou ècht niet uit valt te komen. ‘Uw belangen lopen parallel.’
Het zit er niet in. De Britse taalwetenschapper Vyvyan Evans aan de ene kant, en de partijen die hij aanklaagde aan de andere, gaan het niet eens worden. Ze willen een vonnis.

Die aangeklaagde partijen zijn niet alleen de universiteit zelf, maar ook Niels Schiller, de directeur van het taalwetenschapsinstituut LUCL, zijn voormalige decaan Wim van der Doel, en rector magnificus Carel Stolker. Evans heeft hen persoonlijk aansprakelijk gesteld. ‘Dat is heel bijzonder: normaal stel je alleen de rechtspersoon aansprakelijk’, licht Stolker aan de rechter toe. In de wandelgangen: ‘Als jurist blijf ik daar redelijk ontspannen onder, maar mijn twee collega’s valt het zwaar.’

Wat eraan voorafging: begin 2016 had de universiteit een vacature voor een hoogleraar Engelse taalwetenschap. Evans solliciteerde, en haalde de shortlist. Schiller zat in de benoemingsadviescommissie. Na afloop van een facultaire borrel wordt hij aangesproken. Die Evans, daar is wat mis mee, krijgt hij te horen.

‘Taalwetenschappen, dat is een explosief departement. We waren niet op zoek naar nog een steen in de vijver’, vat advocaat Sacha Krekel, die de bestuurders verdedigt, de situatie samen. Schiller besluit wat mensen te mailen: wat klopt er van dat verhaal? Er duikt een brief op van iemand die zegt met Evans samen te hebben gewerkt, met beschuldigingen die volgens Evans feitelijk onjuist zijn. Hij gebruikt die brief met toestemming van Van der Doel. Er ontstaat ruzie in de sollicitatiecommissie, informatie uit die commissie lekt naar Evans en rector Stolker grijpt in. Hij ontbindt de commissie en stelt een nieuwe in. Evans wordt nadrukkelijk gevraagd daar opnieuw te solliciteren, maar laat de deadline voorbij gaan. Eerst wilde hij weten wat er precies is mis gegaan, verklaart hij.

Sollicitaties bij de universiteit vallen onder de zogeheten NVP-sollicitatiecode. Stolker: ‘De hoofdregel is dat als je extra mensen wilt benaderen, je dat aan de sollicitant vraagt. Schiller heeft hier een andere afweging gemaakt, vanwege de alarmerende informatie.’

Bij een zwaarwegend belang mag je van die hoofdregel afwijken, legt Krekel uit. ‘En wat iemand op een borrel tegen je zegt, dat is een belang?’ vraagt een rechter. De aangeklaagden vinden van wel.

Ondertussen zit Evans werkeloos en depressief thuis. ‘Mijn carrière is vernield.’ Niet alleen liep hij de baan in Leiden mis, door de reputatieschade die hij opliep komt hij ook elders niet aan de bak, stelt hij. Diverse sollicitaties liepen mis, volgens hem omdat Schiller schadelijke verhalen over hem heeft verspreid. Bewijzen kan hij het niet, en Schiller zegt dat het ‘allemaal verzonnen’ is. ‘Welk belang zou ik daarbij hebben?’

Ook de universiteit heeft schade geleden, betoogt Stolker, vooral omdat Evans de internationale publiciteit zocht. ‘Op elk moment lopen er bij ons zo’n twintig hoogleraarprocedures. Als het beeld ontstaat dat sollicitanten hier vogelvrij zijn, is dat heel schadelijk.’

Evans wil disciplinaire maatregelen, en excuses. Onbespreekbaar, wat de universiteit betreft. Stolker wil ook niet schikken: ‘De beschuldigingen zouden aan ons blijven kleven.’

Dan maar een vonnis. Dat zou er op 24 april moeten zijn.