'De eerste sigaret smaakt toch altijd vies? Als we alcohol willen voeren aan ratten, dan moeten we dat flink zoet maken. Anders drinken ze het niet. Ook mensen raken niet altijd aan de drugs omdat ze het lekker vinden.'

Psychiater en neurowetenschapper Robbert-Jan Verkes, werkzaam aan de Radboud Universiteit Nijmegen onderzoekt de rol van dopamine bij alcoholisme en cocaïneverslaving. Hij is een van de sprekers op het publiekssymposium Drugs and the Brain, vrijdag in de Marekerk. Op deze bijeenkomst, georganiseerd door het Leiden Institute for Brain and Cognition, zal Verkes een lezing houden over wat drugs met ons brein doen: Verkes: 'Die middelen drukken het knopje van je dopaminesysteem in'

Dopamine, dat is toch dat stofje dat je gelukkig doet voelen? 'Niet helemaal. Het wordt geactiveerd tijdens seks en andere activiteiten die met overleving te maken hebben. Bijvoorbeeld als je onder bepaalde omstandigheden lekker voedsel gevonden hebt, dan zorgt dopamine ervoor dat je dat extra goed herinnert. Zodat de volgende keer dat je weer in die situatie zit, je weer naar dat eten gaat uitkijken. Cocaïne beïnvloedt dat systeem, het fopt je brein. Want je hebt natuurlijk geen coke nodig om te overleven.' Maar hoe krachtig die drugs je systeem ook beïnvloeden, op den duur raakt het lichaam er gewend aan. En dan moet de dosis omhoog. Zo ontstaat verslaving. En volgens de psychiater is het niet makkelijk daar onderuit te komen.

Maar mensen kunnen toch clean worden? 'Dat kan. Maar in eerste instantie krijg je dan te maken met ontwenningsverschijnselen. En mensen vallen vaak terug. Want het verlangen naar dat sigaretje is nu eenmaal ingeprogrammeerd.'

Verkes deed ook onderzoek naar de individuele verschillen in verslavingsgevoeligheid. 'De reactiviteit van het dopaminesysteem is mede genetisch bepaald. Maar als je als puber het "foute" gen hebt en daardoor gevoeliger bent voor overmatig gebruik, dat zien we dat het vooral afhangt van ouders en leeftijdsgenoten of je ook daadwerkelijk veel gaat drinken.'

Is de maatschappij zich daar wel bewust genoeg van? 'Dat is maar de vraag. Het blijft daarom van belang dat we goed en veel informeren. Zo wil ik cannabis zeker niet gaan promoten maar het is – zolang het niet al te sterke nederwiet is – minder verslavend dan alcohol. Als je alcohol afschildert als eng en gevaarlijk, kan dat aantrekkend gaan werken. Het is natuurlijk verslavend en toxisch maar het is tegelijk ingebed in onze cultuur.' Drinken neurowetenschappers minder? '(lacht) Ik denk het wel. Maar dan komt vermoedelijk eerder omdat we gedisciplineerd in een competitieve omgeving moeten werken.'

Deelname aan dit publiekssymposium aanstaande vrijdag is gratis. Wel moet u zich inschrijven. Meer informatie op www.libc-leiden.nl.