In Makassar, de grootste stad op het Indonesische eiland Sulawesi, zijn de verschillen tussen arm en rijk duidelijk aanwezig. Voor Marloes van Dorst, die promoveert op verschillen in immuunreacties in lage-inkomenslanden is het ideaal onderzoeksterrein. Samen met haar collega’s vergeleek ze de verschillen in de immuunreacties van Indonesische schoolkinderen.

‘Er zijn veel mogelijke redenen waardoor iemand minder goed op een vaccin zou reageren, bijvoorbeeld erfelijke aandoeningen. Wij kijken naar de invloed van de sociaaleconomische status. Dat is een soort containerbegrip dat veel factoren bevat, zoals het inkomen en scholing van de ouders, in wat voor huis ze wonen, wat voor voedsel ze eten en naar wat voor school ze gaan. Ook zien we dat mensen uit armere milieus vaker parasieten meedragen, waarvan we al weten dat ze het immuunsysteem beïnvloeden.’

De biomedici vergeleken de immuunrespons van een schoolklas uit een armere omgevingmet die van een klas uit een rijker gebied. En hoewel de proefpersonen allemaal dezelfde leeftijd hadden en uit dezelfde stad kwamen, was hun immuunrespons totaal anders.
De kinderen met een hogere sociaaleconomische achtergrond hadden een continue sterke ontstekingsreactie, wat een teken is dat het immuunsysteem actief is en ook op een vaccinatie zou aanslaan. Kinderen uit armere milieus vertoonden eerst ook een sterke ontstekingsreactie, maar die was na 72 uur omgeslagen in een ontstekingsremmende respons waarbij de werking van het immuunsysteem onderdrukt wordt. Precies wat je niet wil na een vaccinatie.

‘Vooral de onderdrukking van het immuunsysteem heeft invloed op hoe het lichaam met een vaccinatie omgaat. Het bepaalt welke bijwerkingen je krijgt, maar ook hoe goed het vaccin überhaupt aanslaat.’

Van Dorst pleit er daarom voor om vaccins meer af te stemmen op de ontvanger. Een belangrijke manier om dat te doen is om de zogenoemde adjuventen te veranderen, stoffen die worden toegevoegd aan het vaccin om het beter te laten werken. Door die per persoon aan te passen, zou je alsnog een goede immuunrespons uitlokken. ‘De droom in ons vakgebied is precisie-vaccinologie waarbij je precies de dosis en de adjuventen aanpast aan de ontvanger. Ouderen hebben een hogere dosis nodig dan jongeren. Kinderen die al veel aan bacteriën of parasieten zijn blootgesteld moeten we misschien een andere adjuvent geven.’

Haar onderzoek is ‘een roep om aandacht’, zegt ze. ‘We zien gewoon dat de kinderen niet hetzelfde reageren, ook al lijken ze wel op elkaar. In Nederland zijn de verschillen relatief kleiner, maar ook hier zien we dat mensen met een lagere sociaaleconomische status veel vaker in het ziekenhuis belanden. Ook al zijn die verschillen hier kleiner, we kunnen er wel wat aan doen.’