Er valt een korte stilte in het Zoomgesprek met Bonnie Honig (1959), hoogleraar aan Brown University in de VS, als ze de vraag krijgt hoe ze reageert op de herverkiezing van Donald Trump. Er klinkt een zucht. ‘Toen hij voor de eerste keer president werd, volgde ik alles op de voet. Ik ging all-in: elke beweging registreerde ik.’

Die observaties publiceerde de politiek filosoof en feministisch criticus in de vlammende essaybundel Shell-Shocked (2021) vol met wrange maar ook humoristische stukken over Trumps eerste termijn. ‘Het klinkt krankzinnig, maar elke dag werd ik wakker en zag met enige verrassing dat de wereld er nog was. Ik móest daarover schrijven.’

Honig klinkt een tikje moegestreden. ‘Toen overheerste de chaos, nu is er meer een gevoel van onheil. Dit is heel persoonlijk, maar ik heb nog niets geschreven over wat er nu gebeurt. Het is geen goed idee om niet te schrijven. De vraag is alleen of ik het kan opbrengen om opnieuw over al deze nieuwe rampen te publiceren.’

Power grab

Haar oordeel over het Trumpisme is echter nog net zo fel als altijd. ‘De term die ik voor zijn regime gebruik is rapeocracy. We worden geregeerd door verkrachters. Hun ethos is: pak wat je wil, niemand houdt je tegen.’

In Shell-Shocked schrijft ze bijvoorbeeld over Christine Blasey Ford. Tijdens een hoorzitting om te bepalen of Brett Kavenaugh rechter in het Amerikaanse Hooggerechtshof kon worden, beschuldigde zij hem van een poging tot verkrachting in 1982. Kavenaugh (toen 17) had Ford (toen 15) samen met een andere jongen vastgepind op bed en probeerde haar kleren uit te trekken.

Kavenaugh kreeg toch het hoge ambt toebedeeld. Voor Trump, die hem had voorgedragen, zijn dat soort beschuldigingen geen probleem. ‘Hij zag het als iets positiefs. Er is nu een vergelijkbaar geval met Pete Hegseth die minister van Defensie is geworden ondanks beschuldigingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Ze zijn allebei lid van de rapeocracy club.’

Het blijft niet alleen bij grab ‘em by the pussy, stelt Honig. Het overkoepelende ethos van deze regering is de power grab. ‘Amerika is niet meer geïnteresseerd in samenwerken. Als we Groenland of Canada willen, dan pikken we het gewoon in.’

Ongeacht of het ook gaat gebeuren: alleen al erover praten doet de normen vervagen en maakt de bevolking rijp voor meer grijpgedrag, betoogt Honig. ‘Bijvoorbeeld om iedereen warm te maken voor het inzetten van het leger voor ongrondwettelijke doeleinden. Het is een vorm van grooming.’

Trumps tegenstanders zijn zwaar in het defensief gedrukt.‘Ik zie helaas geen leiders die richting kunnen geven aan verzet, maar dat kan snel veranderen. De Democraten geven verwarrende signalen af. Ze noemen het Trumpisme fascistisch, maar Biden zegt bij de deur van het Witte Huis ook tegen Trump: “Welkom thuis.” Er zijn nog steeds centristen in de partij die zeggen: “We werken samen waar dat kan.” Wat is het nou? Ik dacht dat het fascisten waren.’

Democratie verdedigen

Er zal een brede beweging moeten ontstaan om tegenwicht te bieden en de democratie te verdedigen.‘In de jaren tachtig hielden feministen Take Back the Night-marsen om de veiligheid ’s nachts op straat te verbeteren. Misschien wordt het tijd voor Take Back Democracy-marsen. We gaan dit niet in een dag winnen. Het is nu zaak om iets nieuws op te bouwen en ons te verdedigen tegen de ergste uitwassen van het huidige beleid.’

Honig benadrukt in een eerder boek Publieke dingen (2017), waarvan deze week de Nederlandse vertaling verschijnt, het belang van publieke diensten en instituten voor het voortbestaan van de democratie.

‘Wat zou het betekenen als infrastructuur, bibliotheken en parken allemaal geprivatiseerd zouden zijn? Dat we niet meer kunnen ontmoeten op die plekken zonder te betalen? Op een mooie zomerdag in Central Park in New York komen er duizenden mensen samen van alle mogelijke etniciteiten en sociale klassen. Het onderling uitwisselen van al die verschillende perspectieven is belangrijk in een goed functionerende democratie.’

In het boek geeft ze een voorbeeld hoe het kan misgaan. In 2014 begon de San Francisco Recreation and Park Service met de verkoop van tijdslots voor het gebruik van basketbalvelden in een openbaar park. Een voorbijganger filmde een confrontatie tussen tieners uit de wijk die aan het basketballen waren en een groep techwerkers die de plek voor 27 dollar had gereserveerd en hen vroeg te vertrekken. De jongeren nodigden hen uit om samen een potje te spelen. De techwerkers stuurden de kids toch weg.

‘Dat de lokale overheid een publiek ding omvormt tot een verhuurbare hulpbron, is ingrijpend’, schrijft Honig.

collectieve actie

‘Het gaat niet alleen om het verdrijven van kinderen. Het verandert de manier waarop we ons tot publieke dingen verhouden. In plaats van uit te zoeken hoe je mee kunt doen aan een spel of op je beurt te wachten, stellen de nieuwe regels een heel andere vraag: wie heeft hier recht op deze plek?’ Na publieke verontwaardiging werd het verhuursysteem afgeschaft, tot Honigs genoegen. ‘Dat is een voorbeeld van een succesvolle collectieve actie.’

‘Just one more thing’, zegt Honig vlak voor het verbreken van de Zoom-verbinding. ‘Ook al lijkt dat misschien zinloos, we moeten elkaar meer dan ooit opzoeken, in actie komen en ons collectief verzetten. Het is belangrijk dat de democratie blijft functioneren, ook als deze wordt bedreigd. Laat agenten van de migratiedienst niet in je huis, als ze daar niet naar binnen mogen. Niet omdat jij iets of iemand hebt verstopt, maar misschien hebben je buren dat wel gedaan. We moeten solidair zijn en allemaal onze deur dichthouden.’

Bonnie Honig, Publieke dingen. Democratie ontregeld, Boom, 240 pgs. €24,90
Bonnie Honig, Shell-Shocked, Feminist Criticism after Trump, Fordham University Press, 272 pgs. $27.95