Op de voordeur van de Pelibar hangt een wit A4’tje:
‘Pelibar closed.
Duivelsei open.’
Het contrast is binnen terug te zien. De zaal van Het Duivelsei is opgeruimd, met een nieuwe vloer en strakke, witte muren. De betonnen vloer van de kroeg in de Pelikaanhof staat daarentegen stampvol dozen, mappen, drankflessen en andere inventaris.
De bar is gesloten. Voorgoed. Wat er nog staat wordt nog verkocht of anders overgenomen door pandeigenaar DUWO.
Een klein déjà vu, want een paar jaar geleden stopte de Pelibar ook al. Bijna. In 2019 dreigde wegens gebrek aan een nieuw bestuur ook sluiting, maar er kwam opeens toch een doorstart. Het nieuwe bestuur maakte grote plannen: de barruimte kreeg een grote verbouwing, er werd beveiliging ingehuurd die toezag op geluidsoverlast en er kwam een professionele schoonmaker.
Dan slaat corona toe en moet de bar gedwongen dicht. Het is een klap voor de financiën en voor de moraal onder bestuursleden, blijkt uit gesprekken met betrokkenen. Ondanks versoepelingen van de coronamaatregelen blijft de bar vanaf september 2020 dicht. Uiteindelijk besluit het bestuur de sluiting permanent te maken.
Investering
Dat is een bittere pil voor bordspelvereniging Het Duivelsei, die vorig jaar duizenden euro’s investeerde. Niet alleen verbouwden ze de twee ruimtes achterin waar leden samenkomen, ook leenden ze geld aan het bestuur van de Pelibar om tijdens de pandemie het hoofd boven water te houden.
De vereniging huurt bij gebrek aan een eigen pand al jaren het zaaltje achterin de Pelibar. Dat ging goed, tot corona. De bar kreeg tijdens de lockdown ‘liquiditeitsproblemen’, vertelt Patrick van Gogh, toen penningmeester van Het Duivelsei. ‘De Pelibar kon haar vaste lasten op dat moment niet betalen. We hebben dat met een lening van 3500 euro afgedekt, omdat ook wij er belang bij hadden als het open bleef.’
In ruil voor de lening kreeg de vereniging meer vrijheid met ‘hun’ ruimte, die het bestuur wilde opknappen. Maar toen er in het voorjaar van 2021 weer signalen kwamen dat de horeca open mocht, bleef het bij het Pelibestuur stil. ‘We moesten echt pushen zodat ze gingen schoonmaken om open te gaan. We boden hulp aan, belden, stuurden berichten maar kregen geen antwoord. Toen we er kwamen, lagen er sushiresten van anderhalve week geleden nog op de bar.’
Dat beeld beaamt Kai Herbrink, oud-bestuurslid van de Pelibar en zelf ook lid van Het Duivelsei: ‘Het kon zo in een tv-programma. Te goor om te beschrijven, pure verwaarlozing. Vooral de leden van Het Duivelsei hebben dat schoongeboend. Die hebben daar hun gezondheid op het spel gezet. In drie weken hebben ze het klaargemaakt voor de El Cid.’
Van Gogh: ‘Ik kan echt zeggen dat we van een stinkende kelder naar iets leuks zijn gegaan. Maar de bar voorin werd de persoonlijke zuipkeet van het Pelibar-bestuur. Voor de zomer wilden wij open maar zij waren helemaal van god los – dus zijn we zelf maar gaan opruimen. Pas toen we gedreigd hebben met een ingebrekestelling voor de lening, kwam er wat beweging in.’
Het Duivelsei stak ongeveer vijftienduizend euro in de renovatie. ‘Het beeld was dat we hier nog lang gebruik van konden maken, en dan bedoel ik jaren. De renovaties kostten veel geld, tijd en fysieke inspanning’, zegt voorzitter Anton Rijkers.
Internationals
Rijkers had het idee dat de onzekerheid over de toekomst van de bar het bestuur – dat niet wilde meewerken aan dit artikel – demotiveerde. Volgens hem kondigde DUWO aan de ruimte te willen herzien. ‘Die aankondiging was een klap. We kunnen er nu veel werk in steken, maar heeft dat zin?’
Die onzekerheid was gek, omdat de bar de afgelopen jaren juist gouden tijden beleefde. De missie van de Pelibar was sinds de oprichting in 1975 een ‘ontmoetingsruimte met bar te exploiteren’ voor bewoners van de Pelikaanhof. Maar de laatste jaren trok de bar juist veel internationaal publiek.
‘Toen ik begon was het heel rustig, op sommige avonden was er niemand’, zegt Herbrink, die tussen 2015 en 2018 in het bestuur zat. ‘Maar opeens kwamen internationale studenten erachter dat je er goedkoop kon drinken. En je kon er een baantje vinden, want je hoefde geen Nederlands te spreken. Dat is gaan sneeuwballen. We hadden standjes op de El Cid en de OWL om onszelf te promoten. Vanaf 2016 waren we een van de populairste kroegen in Leiden. We hadden het idee dat de Einstein niet zo blij met ons was.’
‘De omzetten waren insane’, vervolgt hij. ‘We wisten haast niet waar al dat geld heen moest, want we konden het niet aan onszelf uitbetalen. We verbeterden ons drankaanbod en hielden de prijzen laag. Maar we gaven het ook uit aan verbouwingen, game-consoles, en trainingen voor barkeepers. We zijn ook twee keer met ze op reis geweest, dat konden we met heel veel korting aanbieden als een bedrijfsuitje.’
Bewoners
Hoewel er genoeg internationals naar de bar trokken, bleef het voor veel bewoners onbekend terrein. Een rondgang langs woningen levert weinig enthousiaste reacties op. Van de huidige generatie woont het merendeel er minder dan twee jaar. Ze hebben de bar niet meegemaakt.
Ook degenen die er al langer bivakkeren, reageren veelal onverschillig: ‘Als je een drankje wil doen, zijn er veel leukere plekken in Leiden.’
Uitzondering is internationale student artificial intelligence Valentin (24): ‘Ik vond het geweldig! Ik woon pas sinds mei 2020 hier, maar daarvoor kwam ik er vaak. Ik heb er zelfs mijn huidige huisgenoten ontmoet. De mensen waren er heel aardig, inclusief en sociaal. Ik was zo blij toen ik ernaast kwam te wonen, ook al is de bar toen nog maar een paar maanden open geweest.’
Extra moeilijkheid: volgens de statuten mag het bestuur van stichting De Pelikaan, uitbater van de Pelibar, uitsluitend bestaan uit bewoners van de flats erboven. Dat is een kleine vijver, helemaal als de gelegenheid dus niet populair is bij de bewoners.
‘Dat heeft al jaren voor problemen gezorgd. Oorspronkelijk moest iedereen bewoner zijn, maar inmiddels mogen 1 of 2 bestuursleden elders vandaan komen’, zegt Colin Casey, die sinds 2014 - met tussenpozen - betrokken is bij het bestuur. Hij is vorig jaar opnieuw ingesprongen om het bestuur te helpen. Ook uit de grote poel internationale studenten, die vaak maar een of twee semesters in Leiden zijn, komen nauwelijks bestuursleden voort.
Bestuurstaak
Bestuur van de stichting is een zware taak, en vaak voor onbepaalde tijd. ‘Er rust een bedrijf op je schouders, en je kon er niet op rekenen dat je na een jaar wordt afgelost, zoals bij de meeste verenigingen’, vertelt Herbrink. ‘Tenzij je iemand kon vinden die je positie overnam moest je maar blijven zitten, of je moest ‘m peren. Het is iets waar je veel tijd, werk, liefde en vrienden in hebt zitten, dus dan is ‘m peren makkelijker gezegd dan gedaan.’
Tekst gaat verder onder kader
De vette jaren brengen ook financiële problemen mee van een heel andere aard. Een oud-penningmeester, een van de aanjagers van de doorstart in 2019, heeft volgens het bestuur geld uit de stichtingskas ontvreemd. Volgens de oud-penningmeester in kwestie is er van verduistering geen sprake. Tegen Mare zegt hij dat het om een lening gaat waar het hele bestuur van op de hoogte was.
Het huidige bestuur ontkent niet dat er een lening was afgesloten, maar zegt dat er daarnaast meer geld is verdwenen. Zo zou de oud-penningmeester in 2019 meerdere malen grote bedragen met de stichtings-pinpas geld hebben opgenomen, daar kon hij tegenover de rest van het bestuur geen verklaring voor geven.
Om hoeveel geld het precies gaat, wilden de betrokkenen niet precies zeggen, maar het zou minstens enkele duizenden euro’s betreffen.
Het conflict leidde ertoe dat de penningmeester opstapte en het bestuur verliet. ‘Ik vond het belangrijkste dat de bar kon blijven bestaan’, zegt hij tegen Mare. ‘Dat die nu toch sluit maakt me droevig.’ Beide kanten bevestigen wel dat er inmiddels een betalingsregeling is en dat de oud-penningmeester de schuld afbetaalt. Casey: ‘Het was een financiële klap, maar eentje die we wel konden lijden. De betalingsregeling verloopt in goede orde.’ Stichting de Pelikaan blijft nog bestaan tot de betaling is afgerond.
Daarbij was de bestuursvergoeding weinig meer dan een fooi. Herbrink kreeg in het begin 50 euro per maand. ‘Wij hebben gevochten om dat naar 70 te krijgen. Daarvoor moesten we in logboeken bijhouden hoeveel uur we in de bar werkten. Ik was van alle bestuursleden met 24 uur in de week het minst aanwezig. Uiteindelijk is uit een soort wanhoop om nieuwe bestuursleden te trekken de vergoeding nog verder verhoogd.’
Dat gebrek aan aanwas is uiteindelijk de reden geweest om de stichting op te doeken. Casey: ‘Het had geen zin meer. We hebben meerdere malen met DUWO gekeken of het op een andere manier kon worden vormgegeven, maar was niet te doen. Toen hebben we zelf besloten om er een einde aan te maken. Voordat DUWO zou zeggen dat we eruit moesten vanwege een verbouwing, want we wisten dat dat er aan zat te komen.’
Nieuwe plannen
Toch kwam voor DUWO het bericht onverwachts. ‘We hebben in november bericht gekregen dat het bestuur wilde stoppen’, zegt woordvoerder Frans-Pieter de Jong. DUWO had geen plannen om de bar te sluiten, benadrukt hij. ‘We zagen de algemene problemen met corona, en de behoefte van studenten om samen te komen. We hebben toen gekeken of we dat op een veilige manier in die ruimte konden doen, bijvoorbeeld als plek om samen te studeren. Dat bleek ingewikkeld qua regelgeving. Maar we hebben nooit gezegd te willen stoppen met de bar. Het is heel jammer dat de Pelibar weggaat. We vinden de functie heel belangrijk en kijken hoe we dat een nieuwe invulling kunnen geven.’
Hoe precies, is nog onduidelijk. ‘We moeten plannen maken, en we hebben een half jaar nodig om dat op te zetten.’ Het Duivelsei kan tot die tijd de ruimte blijven gebruiken, zegt De Jong. ‘Als het daarna niet in de plannen past, kijken we naar alternatieven.’