Heb je eindelijk zo’n schaarse student die zich wil inspannen voor de universitaire democratie, is het weer niet goed. De Noor Viktor Blichfeldt (international studies) zit namens de Democratic Students Party in de universiteitsraad. Hij spreekt geen Nederlands, althans niet op een niveau waarop je universitaire medezeggenschap kan bedrijven.

De voertaal aan deze universiteit is Nederlands. Dat wil de universiteit niet alleen zelf, dat is ook verankerd in de onderwijswetgeving. De universiteitsraad vergadert dus in het Nederlands; Blichfeldt heeft hulp van een ‘taalbuddy’ (een tolk, maar dan goedkoper).

Alleen: die raad vergadert over stukken. Beleidsdocumenten, rapporten, dat soort werk. En die zijn ook in het Nederlands. Blichfeldt kan dus nog steeds zijn raadswerk niet goed uitvoeren. De universiteit heeft echter niet zo’n zin om al dat papierwerk naar het Engels of het Noors te gaan vertalen, alleen voor die ene student.

Als het alleen om Blichfeldt ging, was de oplossing dan ook simpel. Doe hem, als beloning voor zijn inzet, een stoomcursus Nederlands cadeau, en compenseer hem voor eventuele studievertraging. Leg ook meteen een promotieplek voor hem klaar, want iemand die gek genoeg is om én in de universiteitsraad te gaan én vloeiend Nederlands te leren, die kunnen we wel gebruiken.
Maar het gaat niet om hem.

De universiteit heeft de afgelopen jaren zwaar ingezet op internationalisering. Engelstalige bachelors trekken volle collegezalen, van de masterstudenten is inmiddels ongeveer een derde niet-Nederlands. Het leverde Leiden miljoenen op. Het Nederlands mag dan de voertaal van de bestuurlijke tak van universiteit zijn, maar voor veel onderzoeksgroepen is dat Engels, want ook de medewerkers komen van over de hele planeet hier naartoe.

En als die mensen dan gebruik willen maken van hun inspraakrecht – óók verankerd in de onderwijswetgeving, per slot van rekening – is het ineens allemaal moeilijk moeilijk. Dan is vertalen ineens duur.

Dat is gek. De voorlichtingsfolders voor studenten konden in het Engels. Op beurzen over de hele wereld worden Engelssprekende studenten neergezet om zieltjes te winnen voor Leiden. De universitaire website is tweetalig, vacatures konden vertaald in het Engels, complete studies idem dito, ook als de docenten klaagden over hoe lastig dat ging. Het aanbod in de kantines afstemmen op een internationale eetcultuur is blijkbaar te ingewikkeld, maar de bordjes bij de poepsaaie Hollandse broodlunch konden in het Engels, tot aan de kipcorns (‘crispy minced chicken hotdog’) aan toe.

Oftewel: als de buitenlanders geld of arbeid komen brengen, dan is vertalen geen enkel probleem. Dat maakt het wat lastig om te verkopen dat vertalen ineens wél een probleem is op andere momenten. Haags beleid eist én meer internationalisering, én vasthouden aan de Nederlandse taal. De universiteiten hebben het maar op te lossen. You better stand, there’s no turning back.