Het nieuwe beleid is het resultaat van een pilot van de VSNU onder de naam You share, we take care. Leiden is de eerste Nederlandse universiteit met een open access-verplichting die wordt opgenomen in de arbeidsvoorwaarden van wetenschappelijk personeel.

Het openbaar maken van artikelen uit wetenschappelijke tijdschriften is mogelijk door een recente toevoeging aan de Nederlandse copyrightwetgeving, het zogenaamde Taverne-amendement. Dankzij dit artikel in de auteurswet kunnen wetenschappers zelf hun artikelen openbaar maken als het onderzoek geheel of gedeeltelijk met publiek geld is gefinancierd. Dat geldt ook voor papers die niet in een open access-tijdschrift zijn gepubliceerd, of waarvan de Nederlandse onderzoeker alleen co-auteur is.

Geen vrijbrief

Het Taverne-amendement geeft geen complete vrijbrief om wetenschappelijke teksten openbaar te maken. Zo geldt de uitzondering alleen voor korte publicaties, zoals artikelen en losse hoofdstukken in boeken. Ook mag het werk pas na een ‘redelijke termijn’ openbaar worden gemaakt.

De VSNU heeft in de proef zes maanden aangehouden en ook Leiden zal deze termijn blijven handhaven.

Op dit moment is het voor onderzoekers vaak niet financieel aantrekkelijk om open access te publiceren, ook al zouden velen dat wel willen. Uitgevers vragen forse heffingen om papers openbaar beschikbaar te maken en dat is voor onderzoekers vaak niet haalbaar.

Rechtszaken

Onderzoeksfinancierders zoals NWO stellen het publiceren in open access-tijdschriften verplicht en betalen ook om de publicatiekosten te dekken. Wetenschappers zonder die verplichtingen of middelen kunnen nu na zes maanden hun onderzoek alsnog openbaar beschikbaar maken, zonder extra kosten.

Directeur van de Universiteitsbibliotheek Kurt De Belder is blij met het nieuwe beleid en verwacht geen rechtszaken van uitgevers die hun winstmodel zien opdrogen.

‘We hebben bij de landelijke pilot al van tevoren uitgevers geïnformeerd over onze plannen. Gedurende het hele jaar van de pilot zijn er van Nederlandse en buitenlandse uitgevers geen reacties of rechtszaken geweest, dus wij gaan er vanuit dat dat nu ook niet zo zal zijn.’

De repository van de Universiteitsbibliotheek vind je hier