Dat blijkt uit het advies Alternatief Perspectief 2028 dat in handen is van Mare.

Het advies is opgesteld door een kerngroep onder leiding van hoogleraar Griekse taal- en letterkunde Casper de Jonge en is tot stand gekomen in nauw overleg met de opleidingsvoorzitters van de faculteit.

Op 18 oktober werd de kerngroep van de opleidingsvoorzitters door het faculteitsbestuur gevraagd aanvullend advies te geven over het ingrijpende bezuinigingsplan dat Mare twee dagen eerder openbaarde.

Daarin stond dat de bachelors African Studies en Latijns-Amerikastudies zouden worden geschrapt en de opleidingen Chinees, Japans, Koreaans en Zuid- en Zuidoost-Aziëstudies zouden moeten opgaan in een nieuwe bachelor Aziëstudies. Frans, Duits en Italiaans zouden fuseren tot de bachelor Europese talen en culturen en ook sommige masters zouden worden geschrapt of samengevoegd. Alle bezuinigingen moeten leiden tot een reductie van driehonderd vakken en tientallen fte aan personeel.

Het plan leidde tot veel ophef, van studenten en alumni tot columnisten en Kamerleden. De opleidingsvoorzitters vonden dat zij niet voldoende waren betrokken bij de plannen.

Daar kregen zij dus alsnog de gelegenheid toe en zo kwam het advies tot stand dat begin deze maand naar het faculteitsbestuur is gestuurd, zei decaan Mark Rutgers onlangs tijdens de faculteitsraadsvergadering.

Opmerkelijk: raadslid Adriaan Rademaker opperde om de inhoud van het document, in het nieuwe jaar, in een ‘informeel overleg’ te bespreken: zonder publiek en zonder pers. De rest van de raad en het bestuur reageerden daarop instemmend.

In het advies drukken de opleidingsvoorzitters het bestuur op het hart om ‘geen onomkeerbare beslissingen’ te nemen. ‘Ingrijpende onderwijsveranderingen vergen denkwerk en draagvlak en moeten niet overhaast onder hoge druk worden genomen’, schrijven ze. ‘Er zijn veel onzekere factoren met betrekking tot de financiën, zeker met betrekking tot de middellange en lange termijn.’

De kerngroep wil ‘de onderwijscapaciteit uitbreiden, veel meer gedeeld onderwijs dan nu het geval is, synergie tussen opleidingen, reductie van vakken, verhogen van het cursusrendement, een efficiënter bestuur, en bezuinigingen op niet-primaire processen’.

De expertise van de faculteit moet behouden blijven. ‘Die kan alleen bewaard blijven als studenten daarin ook op bachelorniveau opgeleid worden.’ Het advies benadrukt de waarde van bachelors als African Studies en Latijns-Amerikastudies. ‘Alleen Leiden leidt zulke landen- en regiospecialisten op. Daarnaast is International Studies afhankelijk van expertise die in de faculteit aanwezig is, en die dreigt te verdwijnen als specialistische opleidingen worden geschrapt.’

Verregaand samenwerken

Daarom adviseert de kerngroep om ‘de CROHO-labels te behouden’ (oftewel: opleidingen zelfstandig te laten voortbestaan), ook om zo zichtbaarder te blijven. Zo willen de bachelors Chinees, Japans, Koreaans en South and Southeast Asia Studies ‘verregaand samenwerken’ zolang zij niet formeel worden samengevoegd tot de brede bachelor Aziëstudies. Dit willen zij doen ‘door het aanbieden en delen van regionale vakken’ en door opleidingsbesturen en examen- en opleidingscommissies samen te voegen.

Datzelfde geldt voor andere opleidingen die dreigen te worden geschrapt of samengevoegd. Zij doen voorstellen om ‘zeer intensief en vergaand samen te werken’ door gedeeld onderwijs aan te bieden en het aantal vakken te reduceren. De kerngroep schat dat dit leidt tot een reductie van ongeveer 208 vakken.

De bachelors African Studies en Latijns-Amerikastudies denken dat zij zelfstandig kunnen blijven bestaan als zij ‘verregaande samenwerking’ aangaan met International Studies en vakken laten geven door docenten van de instituten LUCL, LUCAS en de opleiding geschiedenis. Deze samenwerking zou de ‘operationele kosten sterk moeten verlagen’.

De bachelor Midden-Oostenstudies heeft ‘een alternatief programma opgesteld’ dat uitgaat van 22 minder vakken, maar waarbij de tracks – zoals Perzisch, Turks en Hebreeuws – kunnen blijven bestaan. Duits, Frans en Italiaans willen samenwerken ‘op het gebied van gedeeld onderwijs en bestuur’, en samenwerken met opleidingen als kunstgeschiedenis, filosofie en Engels.

Volgens de kerngroep leidt het samenvoegen en schrappen van opleidingen juist tot extra werk en kosten. Door hiervan af te zien kunnen ‘blijvende inkomsten en werkbesparing’ worden gerealiseerd. Het faculteitsbestuur moet eerst over deze voorstellen overleggen met de opleidingsvoorzitters ‘voordat verdere stappen worden genomen’.

Verder wil de kerngroep dat de unica - opleidingen die alleen in Leiden kunnen worden gevolgd - beschermd blijven. De universiteit moet er bij de overheid op aandringen om deze financieel te blijven steunen. ‘Ten behoeve van opleidingen die ook voor de overheid van geopolitiek belang zijn en omdat er steeds meer unieke opleidingen ontstaan door sluitingen elders (Universiteit Utrecht, red.).’

Onderwijs en onderzoek zijn de hoofdtaken van de universiteit, schrijft de kerngroep. ‘Het primaire proces moet dan ook waar mogelijk beschermd en ontzien worden’. Op alle niveaus moet beter worden gekeken naar ‘need to have’ en ‘nice to have’: ‘Is het Honoursonderwijs en Humanities Lab echt nodig? Hoeveel nieuwsbrieven zijn nodig?’

Minder geld voor gebouwen

Ook moet het faculteitsbestuur er bij het college van bestuur ‘op aandringen’ te kijken naar bezuinigingen op ondersteunende diensten op universitair niveau en de noodzaak van de Wellbeing week, Healthy University-campagnes, persoonlijk leiderschapscursussen en veiligheidszaken heroverwegen. En: stop minder geld in gebouwen en stel nieuwbouw uit.

Verder kunnen de administratieve lasten voor zowel wetenschappelijk als ondersteunend personeel dalen door ‘midterm reviews en jaarverslagen af te schaffen of te versimpelen’, het ‘propedeusediploma en de uitreiking af te schaffen’ en ervoor te zorgen dat onderwijsprogramma’s niet dubbel moeten worden ingevoerd in digitale systemen. ‘De bestuurlijke taken worden zo verminderd tot ongeveer 5 procent van de werktijd.’ Daarnaast moeten de instituten met minder ondersteunend personeel toe kunnen als zij meer gaan samenwerken.

Om zo veel mogelijk vakken te behouden, wil de kerngroep dat docenten één cursus per jaar extra geven. Om de werkdruk niet verder te laten oplopen moeten andere taken worden geschrapt. Dat kan door tussentoetsen af te schaffen, meer tutorials in plaats van colleges aan te bieden en bestuurlijke taken te verminderen. Ook kan er 5 fte aan onderwijspersoneel worden bespaard als de bachelorscriptie voortaan in werkcolleges wordt geschreven. Met deze maatregelen is het mogelijk om ‘tussen de 185 en 370 extra cursussen in de lucht te houden’.

Het meest opvallende bezuinigingsvoorstel is om medewerkers te vragen minder te gaan werken of enkele treden terug te gaan op de salarisschaal. ‘Een collectieve salariskorting is in overleg met de bonden theoretisch ook mogelijk.’