‘O bella, ciao! Bella, ciao! Bella, ciao, ciao, ciao!’
Zeker veertig docenten en studenten zetten maandagmiddag het Italiaanse strijdlied Bella Ciao in. Ze hebben het faculteitsbestuur van Geesteswetenschappen opgewacht, dat in een lokaal in het Lipsius in gesprek zal gaan met onderwijsdirecteuren en de opleidingsvoorzitter van de bachelor Italiaans.

Het bestuur is van plan de studie te schrappen en daarom verdienen de docenten en medewerkers een stevige steunbetuiging, vinden de sympathisanten. Zodra vice-decanen Jeroen Touwen en Mirjam de Baar komen aanlopen, gaat de groep steeds luider zingen en harder in de handen klappen.

Het laat zien hoe solidair de facultaire gemeenschap is, én hoe sterk de lobby is van de met sluiting bedreigde opleiding Italiaans. Vorige week woensdag kwamen ook al tientallen docenten en studenten Italiaans naar de faculteitsraad om hun onvrede te uiten. Verder stuurden professoren uit binnen-en buitenland, studenten en alumni brandbrieven naar het bestuur en werd een petitie voor het behoud van de opleiding al ruim 3600 keer ondertekend.

Ook de Italiaanse ambassadeur mengde zich in het debat: de opleiding is volgens hem ‘overhaast opgeofferd’, schreef hij in een boze brief aan het bestuur. In een opiniestuk in Mare noemde hij dat ‘een onherstelbaar verlies voor de gehele samenleving’.

Verlies van kennis

Het gesprek tussen de staf van Italiaans en het faculteitsbestuur voelt voor de medewerkers en studenten als een ultieme poging om de studie te redden, zeggen ze, zodra de deur van 001 is gesloten en ze stoppen met zingen en klappen.

‘Ja, we zijn een kleinschalige opleiding’, zegt derdejaars student Italiaans Olivia op de gang. ‘Maar dat is juist een sterk punt. Als de opleiding verdwijnt, betekent dat verlies van cultuur en kennis. Dat is pijnlijk.’

Dat er zo veel medewerkers en studenten van andere opleidingen meezongen en -klapten, doet haar goed. ‘Ik vind het heel fijn dat we hier met zo’n grote groep staan.’

Ook Sophie Logan, voorzitter van studievereniging Italiaans Le Tre Corone, is boos. ‘Het is zo zonde als alle specialismes verloren gaan. De docenten zijn zo betrokken, ze hebben zo veel passie voor hun vakgebied.’

Universitair docent literatuur en cultuur van de Gouden Eeuw Olga van Marion zegt niets van de plannen te begrijpen. ‘Als de opleiding wordt opgeheven, trek je het hart uit de hele Europese literatuurstudie. Daarom ben ik hier: voor het behoud van een geloofwaardige faculteit Geesteswetenschappen.’

heel erg verbaasd

‘De Italiaanse cultuur is een onmisbaar schakelpunt voor de andere wetenschapsgebieden’, vult universitair docent Griekse en Latijnse taal en cultuur Christoph Pieper aan. ‘Ik hoop van harte dat het bestuur nog een beetje fatsoen heeft en de opleiding behoudt, want dit lijkt symboolpolitiek. Het is absurd.’

Van Marion: ‘Ik kan me niet voorstellen dat ik straks geen collega’s Italiaans meer heb. Ik raadpleeg hen regelmatig. Vorige week was ik nog in Florence. De hoogleraren daar konden het niet geloven toen ik vertelde over de plannen.’

Tweedejaars Italiaans Alessio is ‘heel erg verbaasd’ over hoe het proces tot nu toe is verlopen. ‘Het voelde alsof er goed over werd nagedacht, toen nog het voorstel was om Italiaans samen te voegen met Frans en Duits. Maar toen onze opleidingsvoorzitter met zwangerschapsverlof was leek opeens te zijn besloten onze opleiding te schrappen.’

In de raadsvergadering afgelopen woensdag uitte de faculteitsraad daar ook kritiek op. In een bomvolle zaal, met tientallen studenten en docenten Italiaans op de publieke tribune, stelde raadsvoorzitter Susan van Grol dat ‘de communicatie met Italiaans niet erg netjes is gegaan’.

Volgens raadslid Arnout van Ree is ‘het beeld ontstaan’ dat Italiaans als enige niet de kans heeft gehad een tegenvoorstel te doen. ‘Er is nog één bachelor die jullie willen sluiten, toevallig degene waarvan de opleidingsvoorzitter met zwangerschapsverlof was.’

Vice-decaan Jeroen Touwen reageerde dat ‘die beeldvorming niet correct’ is. ‘Het is niet zo dat we sommige opleidingen een kans hebben gegeven om door een hoepeltje te springen waardoor ze nu kunnen voortbestaan. We gaan wel proberen zo veel mogelijk kleine opleidingen te behouden, maar we kunnen niet álles in de lucht houden.’

ontzettend vervelend

Van Ree nam daar geen genoegen mee. ‘We kunnen alles proberen recht te praten, maar feit blijft dat ze met verlof was. Dat is ontzettend vervelend als er moeilijke besluiten moeten worden genomen, want daardoor kan de indruk worden gewekt dat de kansen oneerlijk zijn.’

Touwen bleef bij zijn punt: ‘We hebben niemand de kans gegeven om een eigen pleidooi te houden voor het redden van hun opleidingen.’

‘Maar zo wordt het wel gevoeld binnen de gemeenschap’, riposteerde Van Ree.

Touwen: ‘Maar ik probeer uit te leggen dat dat een misverstand is.’

Volgens de vice-decaan kregen alle opleidingen de opdracht om te schrappen in het aantal vakken, maar zag het bestuur zich tegelijkertijd genoodzaakt te kijken of, en zo ja welke, opleidingen moeten worden geschrapt. Door het zwangerschapsverlof van de opleidingsvoorzitter van Italiaans, kon die opleiding op dat moment niet voldoen aan de opdracht om vakken te schrappen. Maar de opdracht van het bestuur om mogelijk studies op te heffen, liep intussen door.

‘Het is heel vervelend dat toen wij in januari contact met de opleiding zochten, de opleiding toen dacht dat we ze zouden gaan vertellen dat ze in hun vakkenaanbod moesten schrappen’, aldus Touwen. In plaats daarvan deelde het bestuur mee met de opleiding te willen stoppen. ‘Hier is dus een misverstand ontstaan en daar hebben we onze verontschuldigingen voor aangeboden.’

Het bestuur benadrukt het ‘niet leuk’ te vinden om de opleiding te moeten schrappen. ‘Maar niets doen is geen optie. Italiaans is geen unicum, heeft niet een beschermde status en is kwetsbaar door de buitengewoon lage instroom- en diplomacijfers’, aldus Touwen. ‘Wij koesteren die opleiding en zijn gesteld op de collega’s die er werken, maar we zien ons genoodzaakt de opleiding te beëindigen.’

‘We nemen de absoluut minimale stappen als faculteit’, zei decaan Mark Rutgers. ‘Als je op de ene plek iets handhaaft, waar gaan we dan elders snijden?’ Hij noemde de situatie een ‘zero-sum game’ en zei dat er veel meer nodig zal zijn om tot een gezonde faculteit te komen. ‘Zo hard is het.’

Goedkope opleiding

Maandagmiddag, kort na het gesprek tussen het bestuur en de opleiding, zegt opleidingsvoorzitter Carmen van den Bergh ‘het gevoel te hebben dat er een opening is’. ‘Ze hebben goed geluisterd naar onze argumenten en zeiden nieuwe informatie te hebben waarover ze in overleg gaan.’

Ook heeft het bestuur volgens haar ‘toegegeven dat we een heel goedkope opleiding zijn’, maar was er geen financiële onderbouwing ter inzage. ‘We hebben er dus op aangedrongen om geen beslissingen te nemen voordat het financiële plaatje helder is.’

Een definitieve beslissing laat nog op zich wachten. ‘We hebben er ook op gehamerd dat Leiden pas een beslissing moet nemen nadat de plannen van de opleidingen Italiaans in Utrecht en Amsterdam zijn uitgewerkt. Ik hoop dat ze daar rekening mee houden en dat ze inzien wat voor moois we bij Italiaans hebben.’