Daar gaat hij, keurig in pak. Met een vastberaden blik richting het Torentje beent Pieter Duisenberg in de richting van de Haagse Hofvijver. Dat het deze dinsdagmiddag sneeuwt en hagelt op een van de koudste aprildagen uit de recente geschiedenis lijkt de voorzitter van de Vereniging van Universiteiten niet te deren.

Vol overtuiging stapt hij het water in, loopt net zo lang door tot hij niet meer kan staan en begint dan – net zoals vroeger bij zwemles – met twee vingers in de lucht te watertrappelen.

Op de kade kijken zeven Kamerleden toe hoe hun oud-collega van de VVD net niet kopje onder gaat.

Duisenberg is niet de enige die het ijskoude water (en de sneeuwstorm) trotseert. Met hem duiken nog een tiental hoogleraren, universiteitsmedewerkers en studenten de vijver in. Met deze daad willen ze symboliseren dat het ‘water het hoger onderwijs aan de lippen staat’. Vandaar de strijdkreet, die ook op spandoeken staat: ‘Op naar een normaal academisch peil.’

‘Vaste contracten!’

Behalve in Den Haag wordt er deze dinsdag in heel Nederland aan alle universiteiten gedemonstreerd, met dezelfde boodschap: het nieuwe kabinet moet jaarlijks 1,1 miljard euro extra uittrekken voor het hoger onderwijs.

Er zijn in Den Haag bijna honderd aanwezigen die veertien universiteiten vertegenwoordigen. Het merendeel draagt zwarte baretten met een rode bovenkant draagt, als teken van protest. Vijftien docenten en beleidsmedewerkers uit Leiden doen hun best om zoveel mogelijk herrie te maken. Een van de betogers slaat op een trommel en roept: ‘What do we want?’ De rest brult: ‘Vaste contracten!’

Duikbrillen en snorkels

Als het tijd is om te water te gaan, hebben de meeste actiezwemmers zich uitgedost met wetsuits tegen de kou, plus zwemvliezen, duikbrillen en snorkels voor de symboliek. Duisenberg neemt genoegen met een zwemvest. Eenmaal weer aan wal gaat hij eerst druipend het gesprek aan met alle aanwezige journalisten en parlementariërs, zonder zich eerst om te kleden. Pas na een half uur grijpt hij naar een handdoek en slaat een deken om zich heen tegen de kou.

Volgens de Leidse hoogleraar Koreastudies Remco Breuker – die tot kniehoogte de Hofvijver inloopt – moet de politiek het probleem van de werkdruk onder docenten en personeel niet onderschatten.

‘Er zijn steeds meer studenten, en de financiering per hoofd is door de jaren heen steeds minder geworden. Als er niet meer geld bijkomt moeten universiteiten uiteindelijk andere keuzes gaan maken omtrent studentenaantallen. Dat is dan aan de overheid om uit te leggen. Wij agenderen dit probleem al jaren.’

‘Mensen gaan uitvallen als het zo doorgaat’, zegt studiecoördinator Nicole van Os, die eerder deze middag universiteitsshirts en protestbaretten uitdeelt aan de afvaardiging uit Leiden bij het verzamelpunt op het Lange Voorhout.

‘Ik was eigenlijk van plan om vanuit Voorhout te komen fietsen, maar ehm...’ Ze gebaart naar de hemel, waaruit het harder en harder begint te sneeuwen. ‘Een docent zei onlangs tegen studenten dat hij door toenemende werkdruk niet eens meer de tijd kon vinden om ze terug te mailen. Dit is hoe efficiënter moeten werken er in de praktijk uitziet.’

Studenten als vee

Niet alleen de mentale gezondheid van docenten en medewerkers is in het geding. Aan alle kanten verliest het universitaire wezen aan kwaliteit, zegt Suzy Sirks-Bong, portefeuillehouder bedrijfsvoering bij de Faculteit Sociale Wetenschappen. ‘We willen ons profileren als kenniseconomie, maar studenten worden nu als vee door hun opleidingen heen gestuurd. Dit moet een tijd van persoonlijke vorming zijn. Moeten we nu serieus wachten tot de economie hieronder gaat lijden voordat we dit probleem echt aandacht geven?’

Habtamu de Hoop, kersvers Kamerlid namens de PvdA, is blij met de actie. ‘Dit is mij vanuit het hart gegrepen. Dit is precies waar we het over hadden in ons verkiezingsprogramma.’ De aanwezige politici krijgen allemaal een pakket overhandigd met daarin het manifest van de groep WOinActie, en een aantal waterglazen. ‘Ik moet mijn kamer nog inrichten’, zegt De Hoop, ‘dus ik ben er erg blij mee.’

Voorkeursbehandeling

Maar het is niet alleen het gebrek aan financiering dat de aanwezigen dwars zit. Het hele vertrouwen in de verdeling van middelen is volgens Breuker geschaad, waarbij vooral de voorkeursbehandeling van de techniek- en de bètawetenschappen, ten koste van de alfa- en gammawetenschappen, hem niet zint.

‘Men waardeert sommige studies niet. Noord-Korea is een voorbeeld van een land waar de bètawetenschappen het goed doen, en de geesteswetenschappen volledig zijn weggezuiverd. Zo’n samenleving wil je echt niet in leven.’