Dat zei rector Hester Bijl maandag tijdens de universiteitsraadsvergadering.
Ook werkt het college van bestuur aan een retractiebeleid voor frauduleuze artikelen, zodat de verantwoordelijkheid voor het schrappen van publicaties niet langer alleen bij de wetenschappelijke tijdschriften ligt.
Aanvankelijk leek het college de bescherming van de co-auteurs belangrijker te vinden dan het schonen van de wetenschap. Nadat de Leidse Commissie Wetenschappelijke Integriteit (CWI) vorig jaar vaststelde dat in minstens vijftien artikelen van Colzato fraude is gepleegd, verscheen het rapport geanonimiseerd: titels van artikelen en namen van de co-auteurs waren weggelakt. Het was aan de tijdschriften om de frauduleuze artikelen in te trekken, aldus het college.
Besmet werk
Deze keuze van het college leidde tot ongenoegen van de klokkenluiders die de zaak aan het rollen brachten, want zolang de publicaties niet bekend worden gemaakt is al hun werk besmet. Het Instituut Psychologie, de CWI, het faculteitsbestuur van Sociale Wetenschappen en de deskundigen die onderzoek deden naar de grootschalige fraude van sociaal-psycholoog Diederik Stapel verzetten zich ook tegen het anonimiseren van de publicaties.
Personeelspartij FNV vroeg maandag tijdens de universiteitsraadsvergadering aan het college wat de stand van zaken is rond de retractie van de fraude-artikelen door de journals.
De uitgevers doen nu zelfstandig onderzoek, zei Bijl. ‘Alle tijdschriften hebben inmiddels gereageerd en één artikel wordt al ingetrokken. Bij de anderen zitten we in het proces. Of het snel genoeg gaat en uiteindelijk tot een goed resultaat leidt, blijven we nauwlettend volgen. We hebben al een herinnering gestuurd aan de tijdschriften.’
‘Het college heeft een bericht gehad van een uitgever’, licht universiteitswoordvoerder Caroline van Overbeeke desgevraagd toe. ‘Daarin staat dat de uitgever een artikel wil intrekken. Dat betreffende artikel is echter nog niet ingetrokken, en we hebben ook nog geen bevestiging gehad dat dat wel gaat gebeuren.’
De college voert de druk op de tijdschriften verder op. Er komt een ‘zorgvuldige evaluatie’ van de afhandeling van de fraudezaak, zei Bijl maandag. ‘Daarna gaan we opnieuw kijken waar we met de tijdschriften staan. Mocht blijken dat niet alle artikelen zijn teruggetrokken, dan moeten we ons oorspronkelijke besluit mogelijk herzien.’
Véronique De Gucht van personeelspartij FNV Overheid wilde weten wat dat betekende: ‘Stel dat een journal weigert een artikel terug te trekken, wat gebeurt er dan?’
‘Wij kunnen zelf geen publicatie terugtrekken, maar kunnen wel besluiten om openbaar te maken om welk artikel het gaat’, reageerde Bijl. De tijdschriften hebben ongeveer vier maanden na het besluit van het college de tijd gehad om zelf onderzoek te doen en een artikel in te trekken. ‘Na zo’n zes maanden zou er toch genoeg tijd moeten zijn geweest voor onderzoek. De enige maatregel die we zelf vervolgens kunnen treffen is dan zelf het artikel publiceren en hopen dat de academische gemeenschap dat oppakt.’
Steken laten vallen
Het college maakte ook duidelijk in de toekomst niet afhankelijk te willen zijn van de grillen van de uitgevers. ‘Als tijdschriften geen adequate maatregelen nemen, dan kan de situatie ontstaan dat wetenschap niet geschoond wordt’, aldus Bijl. ‘We hebben als universiteiten geen retractiebeleid geformuleerd. Deze zaak is aanleiding voor ons te onderzoeken of Leiden zelf met zo’n beleid kan komen om dat vervolgens nationaal onder de aandacht te brengen.’
Personeelsraadslid Timothy de Zeeuw (FNV) wilde weten wat de invloed van de reacties van de klokkenluiders in de media is geweest op de keuze van het college om de deur open te zetten naar het zelf publiceren van artikelen.
‘Hun signalen nemen we mee in de evaluatie en in een mogelijke herziening van een besluit’, zei Bijl. ‘Ik vind het heel jammer dat er nu een beeld is ontstaan dat we dingen onder het tapijt zouden willen vegen. Dat is niet zo, er is drie jaar onderzoek gedaan. Het is een ingewikkeld proces en we hebben steken laten vallen. Maar er is enorm geïnvesteerd in het goed uitzoeken en oplossen van deze zaak.’