Het is stipt 14.00 uur als al een grote groep demonstranten op het Jaarbeursplein klaarstaat, variërend van jongerenbewegingen van politieke partijen tot universiteitsbesturen en medewerkers. De door de formerende partijen voorgenomen langstudeerboete en bezuinigingen (zie kader) dreigen een breed scala aan studenten en universiteiten te raken. ‘Moet ik gestraft worden als mantelzorger voor mijn vader?’ is te lezen op een van de protestborden.

Symbolisch voor de impact die de bezuinigingen hebben op het Nederlandse onderwijs van alle opleidingsniveaus, werd de groep door vertegenwoordigers van het WO, HBO en MBO toegesproken.

‘We voelen ons bedrogen’, vertelt Arnoud Lagendijk, bestuurder van de Algemene Onderwijsbond (AOb) en hoogleraar aan de Radboud Universiteit. Zijn kritiek wordt bevestigd door Elisa Weehuizen, voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb), tevens organisator van het protest: ‘Deze maatregel stond in geen enkel partijprogramma. Tien jaar geleden stemde de PVV zelfs tegen de langstudeerboete. Het is toen ook gelukt om het met terugwerkende kracht af te schaffen. Nu gaat het ons weer lukken.’

Tussen de toespraken door worden alvast leuzen geoefend, die in de daaropvolgende mars uit volle borst door Utrecht worden geroepen. ‘Stop met ons chanteren, geen boete voor studeren!’

‘We moeten het beestje gewoon bij de naam noemen’, spreekt Amsterdams hoogleraar Rens Bod namens de door hem opgerichte groep WOinActie. ‘Het is een radicaal-rechtse regering van racisten en aanhangers van omvolkingstheorieën. Dit is dan helaas wat wij moeten verwachten.’ De demonstranten juichen Bod hierop luidkeels toe. Een omstander roept: ‘Nu niet, nooit niet, nooit meer racisme', waarna het gejuich verder toeneemt. Bod: ‘Wij strijden tegen de systematische ondermijning van wetenschap en kennis en de intimidatie van wetenschappers. De bezuinigingen staan symbool voor iets veel ergers.’

De 60-jarige Marian van de Klein was aanwezig bij het protest niet alleen voor de studenten maar voor de toekomst van ons allemaal. ‘Je hebt tijd nodig om het creatieve denken en doen te ontwikkelen dat de samenleving nodig heeft om nieuwe problemen in de toekomst op te lossen.’

Ook Annetje Ottow, voorzitter college van bestuur van de Universiteit Leiden, is bij het protest aanwezig. ‘Wij zijn straks verplicht de mogelijke bezuinigingen door te voeren’, zegt Ottow. ‘Het gaat niet alleen om de langstudeerboete. Wij staan hier voor alle bezuinigingen op het onderwijs. Het is heel belangrijk een signaal af te geven dat wij het er niet mee eens zijn.’ Toch was de opkomst van studenten beperkt. Ottow: ‘Ik denk dat het voor velen nog niet is ingedaald wat het zou kunnen betekenen.’

Na een uur protesteren vertrekt de groep richting de binnenstad van Utrecht. De reeds geoefende leuzen echoën over het Neude en langs de Dom. ‘Rot op met je kabinet, studeren blijft gewoon een recht' en ‘PVV, weg ermee.’

‘Op je muil!’ roepen studenten van Utrechtse studentenunie Vidius. ‘Dat is een verwijzing naar een meme’, vertelt vice-voorzitter Quincey Mok (24). ‘Wij vinden het een grap dat ze zomaar 3000 euro van ons gaan vragen. Studenten zijn al zo erg tot schade gebracht. Als de regering de tijd om extra dingen te doen van ons afneemt, zijn er ook heel veel dingen die studenten niet meer kunnen organiseren.’

De langstudeerboete raakt niet alleen de individuele student, maar heeft ook invloed op studentenorganisaties en verenigingen. Leids student Natuurkunde en langstudeerder Peter Bosch (32), herkenbaar aan zijn felblauwe trui met het logo van de studievereniging De Leidsche Flesch, is het hiermee eens. ‘Het is voor verenigingen nu al moeilijk om een bestuur te vinden. Mensen zijn nu veel te druk bezig om hun studie snel af te ronden.’