Het theaterstuk Nouveau Fuck, gebaseerd op het explosieve manifest van Stella Bergsma, kostte het Amsterdamse Plein Theater per ongeluk hun Facebookpagina. De anderhalve meter lange schuimrubberen vulva die als een cello tussen de benen van regisseur Cat Smits stond, bleek niet het probleem: de strenge censuurbots vonden de tepel op de poster niet door de beugel kunnen. Pagina platgelegd.

Theater Ins Blau, waar het stuk op 29 september te zien is, heeft er voor de zekerheid een blauw sterretje op geplakt.

Dit casusje #freethenipple sluit naadloos aan bij het thema van Nouveau Fuck. Bergsma, schrijver, feminist fatale en uitvinder van het woord ‘sletvrees’, roept haar lezers (fuckers) vol vuur op om gevaarlijk te worden. Om ook eens hufters te zijn en boos te worden. Maar wel met stijl.

De theaterversie, gemaakt door Cat Smits, is een ‘hyperfeministisch’ poppenspel voor 18 jaar en ouder dat ze samen vertolkt met actrice Meike van den Akker.

‘Net als mijn manifest is het stuk een oproep aan mensen om zichzelf te zijn en om zich te uiten’, zegt Bergsma. ‘Wees woedend, wees slecht, wees mens. Dan kan je ook lief zijn, maar dan is het je eigen keuze.’

Smits vroeg of Bergsma zelf het script wilde schrijven. In Noorwegen. Bergsma: ‘Ik zei ja. Ten eerste omdat ik Cat kende. Twee: poppen, wauw. Drie: Noorwegen! Leuk, nieuw, anders. Zat ik opeens in de sneeuw een toneelstuk te schrijven. Noorwegen heeft ons gedeeltelijk gesubsidieerd. Een rijk land, dat houdt van theater, in tegenstelling tot Nederland. En ze houden van poppen.’

Poppen?
Bergsma: ‘Toen ik dat eerst hoorde, dacht ik dat ook. Póppen? Maar het is niet een soort Jan Klaassen en Katrijn, met een deegroller – ik zie het opeens voor me, ook leuk. Als je poppenspel zegt, denken mensen snel aan personages. Dit is abstracter. Pop-art.
‘Het stuk begint met Cat die opkomt met een heel grote namaakmond, die ze daarna overdwars voor zich zet, en bespeelt als een instrument. Dan wordt het een vagina, en is het een masturbatiescène. Die vagina is ook een pop. Daarom kan ze ermee doen wat ze wil, bespelen, haar vuist erin. Vulgair, maar het kan, want het zijn poppen.’

‘Je hebt die mond, dat ben ik, met mijn stem. Grootmond, Big Mouth in het Engels, is een soort sekteleider geworden, die zegt: “Welkom fuckers, in de wereld”, en vertelt hoe het zit. Dan heb je de twee spelers, de protagonisten. De échte hoofdrolspeler is de femme fatale – dat is een pop waar ook van alles mee gebeurt. Dat moet je zelf maar gaan zien.’

Het stuk is ‘hyperfeministisch’. Wat is dat?
Bergsma: ‘Dat heb ik vooral bedacht omdat het leuk klinkt.’

Van den Akker: ‘We willen de wereld oprekken zodat iedereen erin past. Vrouwen moeten afrekenen met het idee dat ze altijd maar mooi en lief horen te zijn. De voorstelling is één grote uitnodiging om ook een “fucker” te worden. Heb schijt! Maar: met stijl, altijd met stijl. De “fucker” komt van: hee jongens, laten we het hele patriarchaat dat we al honderden jaren hebben opgebouwd even anders gaan doen. Dat is de schreeuw. Het is een oproep naar het publiek: ey fuckers, fuck them!’

Bergsma: ‘Het stuk is erg activistisch, meer nog dan mijn manifest. Cat is de maker; ik schreef alleen de tekst. Ze heeft een heel eigen vormgeving: dansachtige scènes met poppen, waarin ze uitbeeldt hoe ze de rol van de vrouw in de wereld ziet. En die is niet best.’

Van den Akker: ‘Mensen denken vaak: oké, we hebben de jaren ’70 gehad, vrouwen zijn de barricade op geweest, we zijn toch gewoon gelijk? Op veel fronten bestaat er een groot onbewustzijn van wat al die christelijke eeuwen voor ons hebben gedaan. Ik heb een superlieve man, twee kinderen, een mooie carrière en ben altijd gestimuleerd door mijn ouders. Dus hoezo maak ik hier een voorstelling over? Dat heeft echt te maken met eigen ervaringen.’

Zoals?
‘Dat het nog steeds hard knokken is voor je centen en als je je mond erover opentrekt, word je meteen een zeikwijf genoemd “dat een keer geneukt moet worden”. Er worden nog heel veel grappen gemaakt over vrouwen die ergens voor staan. Dan ben je al snel een boze feminist. Het woord feminist is sowieso al vies, want dat zijn “die vrouwen met ongeschoren oksels”. Er zitten zoveel vooroordelen over de hele thematiek heen gespannen.’

Bergsma: ‘Het is heel feministisch, maar ik kan me voorstellen dat het voor de woke-gemeenschap in Amsterdam en Leiden gesneden koek is. Het ligt er een beetje aan waar je speelt.’

Jullie spelen ook in Polen, kijk je daar tegenop?
Van den Akker: ‘Dat is juist te gek. Ik denk dat de mensen het daar echt helemaal gaan omarmen, dat kan bijna niet anders. Vrouwen hebben er letterlijk een spaarpotje voor als ze ooit eens ongewenst zwanger worden, dat ze het in ieder geval op een goede manier kunnen laten weghalen.’

Is het niet spannend om te spelen?
Van den Akker: ‘Op het moment dat je op de vloer gaat staan ben je nooit jezelf. In het boek heeft Stella het over de “anti-selfie”: we zijn altijd zo geneigd om de beste kan van onszelf te laten zien. Cat en ik hebben daar allebei een monoloog over: ik ben chaotisch, een slechte planner, en heb enorm veel zelfmedelijden. Ik heb een grote brandplek op mijn borst en daarom heb ik een rimpelig decolleté. Ik ben stikjaloers op vrouwen met een prachtige spleet tussen hun tieten. Dat is autobiografisch, maar ook weer niet helemaal.

‘Tijdens de repetities van een scène trok Cat opeens haar bh uit – als een soort “fuck you!”. Dus dacht ik: nu kan ik niet achterblijven, want als je gaat dan ga je samen. Als je eenmaal de materie in de hand hebt en ermee gaat spelen, is het niet meer een kwetsbaar, persoonlijk verhaal. Dan ben jij de vrouw die iedereen zou kunnen zijn.’

Is Nouveau Fuck alleen voor vrouwen?
Bergsma: ‘Het manifest is voor “vrouwen en andere anderen”: iedereen die niet de norm is, en stiekem is niemand dat.’

Van den Akker: ‘We wijzen absoluut niet met het vingertje of zeggen dat alle mannen maar slecht zijn. Het gaat over de hele samenleving, hoe die opgebouwd is en welke vraagtekens we daarbij zetten. We willen juist graag dat witte heteromannen ook komen kijken, maar ik weet dat ze snel afgehaakt zijn. Oh feminisme, laat maar. Oh my god, schreeuwende vrouwen, daar hoef ik niet heen. Een witte heteroman is tegenwoordig snel beledigd. Alle mensen die zich ooit uitgesloten voelden, mogen nu meedoen, en dan is de witte man opeens de sjaak.’

Bergsma: ‘Het gekke is dat mensen denken dat ik tegen mannen ben. Dat voel en wil ik helemaal niet. Ik vind ze hartstikke leuk, en het zijn ook maar mensen. Als ik ergens tegen ben, is het tegen hoe de dingen nu zijn. Dat is niemands schuld, dat is het systeem waarin we zitten.’

Vechten jullie niet tegen de bierkaai?
Bergsma: ‘Ik vecht alleen als mensen me de ruimte niet geven. Als ik gewoon kan doen wat ik wil, hoeft het niet. Ik krijg veel weerstand, maar als ze daarmee ophouden, is er niets aan de hand. Ik zie mezelf ook helemaal niet als activist. Voor mij is stijl en vorm het belangrijkst. Ik doe aan stilistisch activisme, maar ik zie mezelf als kunstenaar.
‘Ik schreef Nouveau Fuck om mensen te stimuleren om ruimte in te nemen, en dat doe ik zelf ook graag. Zo neem ik eerst podia over, en uiteindelijk de wereld.’

Nouveau Fuck. Theater Ins Blau, donderdag 29 september 20.30u, €19,50 (studenten €15,50)