‘Hij wordt zowel verguisd als verafgood. Hij is een zeer belangrijk schrijver.’ Dat staat te lezen op de achterzijde van de boeken van de Vlaamse veelschrijver Herman Brusselmans (1957). Het tekstje mag dan met de typisch Brusselmansiaanse bravoure zijn geschreven, wat erin staat klopt: of je houdt van hem of je verafschuwt hem, een tussenweg lijkt niet te bestaan. Welk standpunt je ook inneemt, Brusselmans is onmiskenbaar een auteur met een eigen geluid. Je hoeft maar een paar regels van hem te lezen om vast te stellen dat zijn oneliner ‘Iedereen is uniek behalve ik’ (die op T-shirts wordt afgedrukt) onjuist is, want je kunt in één oogopslag bepalen of iets wel of niet door hem is geschreven.
Sinds ik bij Prometheus/Bert Bakker een contract tekende om een boek over hem te schrijven, Majoor van het Menselijk Leed, dat zal verschijnen ter gelegenheid van zijn zestigste verjaardag, heb ik vaak de vraag moeten beantwoorden: waarom Herman Brusselmans? Hoe kan het dat iemand die zich doorgaans bezighoudt met negentiende-eeuwse auteurs als Willem Bilderdijk, Hendrik Tollens en Nicolaas Beets nu het plan heeft opgevat om te schrijven over deze langharige, vuilbekkende ‘smeerlap’ (zoals iemand in mijn naaste omgeving hem noemde)? Ook sommige academici zijn er verwonderd over. Zo trok Ton Anbeek, emeritus hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde in Leiden, zijn wenkbrauw op toen ik hem over mijn plan vertelde: ‘Dus met zoiets houdt de wetenschap zich tegenwoordig ook al bezig.’
Behalve dat Brusselmans’ werk de moeite waard is, is hij ook interessant vanwege zijn imago en zijn rol als star author. Iedereen weet wie hij is, zelfs zij die nooit een boek van hem hebben gelezen. Uit een onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek van de Universiteit Gent uit 2013, waaraan 20.000 personen deelnamen, bleek dat Brusselmans een naamsbekendheid heeft van honderd procent!
Zelf behoor ik sinds mijn vijftiende jaar tot de groep van liefhebbers, nadat mijn leraar Nederlands mij een exemplaar van het boek Uitgeverij Guggenheimer (1999) cadeau deed, dat tijdelijk verboden werd vanwege zijn beledigingen aan het adres van een bekende Vlaamse modeontwerpster. De leraar vond er zelf maar weinig aan, maar ik was gegrepen door de frisse, vlotte stijl, de grove grappen en het groteske verhaalverloop. Achter elkaar heb ik vervolgens al zijn boeken gelezen en in 2002, in de zesde klas, schreef ik mijn profielwerkstuk over Brusselmans’ literaire inspiratiebronnen.
In die tijd was ik een echte fan: ik dacht als Brusselmans en imiteerde hem, bijvoorbeeld door verhalen en gedichten in zijn stijl te schrijven (die ik zelfs naar hem opstuurde, waarop de schrijver vriendelijk opbouwend commentaar leverde), door te schelden op z’n Brusselmans (‘Je hebt een bakkes om een zeekoe jaloers op te laten worden’) en door de muziek te luisteren van zijn favoriete artiesten (zoals Uriah Heep, Deep Purple en Led Zeppelin). Zelfs ging ik zo ver om in de kroeg van Bocholtz, het dorp waar ik opgroeide, de uitbater om een ‘miljaardedju’ te vragen: een glas wodka met daarin een theezakje, omdat het hoofdpersonage dat in Uitgeverij Guggenheimer veelvuldig drinkt. Het is voor mij dan ook extra bijzonder dat ik hem nu voor mijn boek zo vaak ik wil mag interviewen.
Het gedweep is verdwenen, maar de waardering voor zijn schrijverschap is onverminderd groot. Van geen andere schrijver heb ik meer werken in de kast staan dan van Brusselmans. Dat is ook niet zo vreemd: iemand die meer schrijft, moet nog geboren worden. Van zijn uitgever mag hij maar twee boeken per jaar publiceren. Zonder dat rantsoen zouden het er ongetwijfeld nog meer zijn. Telkens als er weer een nieuwe roman verschijnt, spoed ik mij naar de boekhandel, me bij voorbaat verheugend op het leesplezier dat me te wachten staat. Voor de Brusselmansiaan is de verschijning van elk boek een happening. Daarover gesproken: eergisteren verscheen zijn nieuwste geesteskind, De fouten.
Rick Honings
Universitair docent moderne Nederlandse letterkunde (Dutch Studies) Rick Honings werkt aan een boek over Herman Brusselmans. Op deze plek zal hij regelmatig verslag doen van zijn vorderingen. Aflevering 2 staat hier.