Het toekomstbeeld dat de Canadese politicoloog Eric Kaufmann schetst in zijn boek Whiteshift, ligt niet ver af van wat de makers van South Park al eerder voorspelden. In een aflevering uit 2004 keren tijdreizigers uit het jaar 3045 terug naar het verleden, op zoek naar een baan. De mensen uit de toekomst hebben allemaal dezelfde beige huidskleur, en spreken een mix van alle wereldtalen door elkaar.

Zo zal het ook gaan met de witte meerderheid, voorspelt Kaufmann in zijn met statistiek en data doorspekte boek. Door toenemende migratie en dalende geboortecijfers, nemen gemengde huwelijken toe en zal de ‘witte’ mens eind volgende eeuw lang zo wit niet meer zijn, maar inderdaad: een soort beige. Het staat volgens Kaufmann – zelf Canadees, Chinees en latino- onomstotelijk vast dat de witte meerderheid zal verdwijnen.

De conservatieve witte mens maakt zich zorgen over deze veranderingen, stelt de hoogleraar politicologie aan het Birkbeck College, University of London. Vrijdag opent hij met een lezing het academisch jaar bij de opleiding International Studies.
Neem die zorgen serieus, adviseert hij, en durf eerlijk te praten over de witte identiteit. ‘Er zou een gelijk speelveld moeten zijn voor zowel etnische minderheden als meerderheden. Er zijn veel liberale progressieven die de witte identiteit… ik wil niet zeggen onderdrukken, maar wel gelijkstellen aan racisme. Dat is een probleem.’

Waarom?
‘Omdat het taboe is, wordt het geuit in andere vormen. Als je niet kan zeggen dat je je zorgen maakt over het afnemen van de witte meerderheid, kan je wel zeggen dat je je zorgen maakt over moslims. Dat is acceptabel, want kun je betogen dat je het opneemt voor joden of vrouwenrechten. Maar het is juist gevaarlijker en negatiever, omdat je je afzet tegen anderen. Terwijl als je je hecht aan je eigen identiteit, kan je zeggen dat je gewoon de immigratie wat wilt afremmen, en blijven identificeren met de eigen groep. Dat is niet negatief.’

In de politiek gaat witte identiteit juist vaak hand in hand met anti-immigratiestandpunten en racisme.
‘Het zijn twee verschillende dingen. Als je naar data kijkt, is er weinig verschil tussen witte mensen die gehecht zijn aan hun witte identiteit, en degenen die dat niet zijn, in hun houding naar minderheden. In de psychologie is het bekend dat – met uitzondering van gebieden met gewelddadige conflicten – de hechting aan je eigen groep niet gecorreleerd is aan haat of afkeer voor andere groepen.

‘Het is wel de manier waarop populistische partijen mensen trekken. Ze zeggen: “Minderheden mogen wel hun identiteit uitdrukken, en witte mensen niet.” Ik denk dat ze daar gelijk in hebben. Maar zodra hun aanhang groeit, bouwen ze verder met bijvoorbeeld complottheorieën over joden, en andere onwaarheden. Ze hebben die eerste geloofwaardigheid, dus de rest lijkt ook plausibel.’

Het beeld dat populisme gedreven wordt door economische belangen - mensen die bang zijn om baan te verliezen - klopt niet, schrijft u.
‘De data laten zien dat of iemand wel of niet voor een populistische partij stemt, niets te maken heeft met hoe arm of rijk ze zijn. Dat is een slechte voorspeller – niet nul, maar veel minder sterk dan psychologische eigenschappen. Hoe iemand over de doodstraf denkt, en natuurlijk over immigratie, is een betere voorspeller. En dat heeft geen verband met inkomen of sociaaleconomische klasse, maar is gedreven door culturele dingen, zoals denken dat het vroeger beter was. Zelfs of iemand netjes en georganiseerd is, of juist een sloddervos.’

U pleit voor een ‘gematigde’ witte identiteit. Wat bedoelt u daarmee?
‘In de zin van: niet gebaseerd op een gezamenlijke vijand. Gehecht zijn aan je afkomst en cultuur is prima, maar jezelf identificeren ten opzichte van iemand anders door slachtofferschap of haat jegens een ander, is negatief. Het kan ook positief. Er moet een idee zijn over het algemeen goed: niet alleen het beste voor je eigen groep, en de rest kan naar de hel lopen.

‘Onderdrukking draagt daar niet aan bij. Mensen worden nu gedwongen om in het “puur witte” hokje te gaan, of juist helemaal de andere kant op. Mensen praten niet over de toekomst van de witte meerderheid, want niemand wil het überhaupt over die meerderheid hebben.’

Waar komt dat taboe vandaan?
‘Het heeft een lange geschiedenis, maar recentelijk is het debat harder en scheller geworden door de discussies over white privilege. Ik denk dat het er zeker is, aangezien witte mensen historisch gezien de grootste groep vormen. Maar wit privilege is relatief klein, vergeleken met andere privileges: hoe rijk je ouders zijn, intelligentie, uiterlijk, dat soort dingen.

‘Er is ook een verschil tussen wit privilege en iets als “onderprivilege” van zwarte mensen of moslims. Een aan het westen aangepaste Oost-Aziaat zal niet veel last hebben van een gebrek aan “wit privilege”. Sociale klasse, ras, wel of geen immigrant zijn, taal – dat zijn allemaal aparte dingen, maar worden samengeperst in een heel erg zwartwit wereldbeeld, waarin één groep dominant is.

‘Doordat die twee door elkaar worden gehaald, is er ook verwarring over de oplossing. Men denkt dat het positief uitpakt voor minderheden als je de witte identiteit onderdrukt. Maar daar is geen enkel bewijs voor. Geen van die studies laten bijvoorbeeld zien dat niet-witte mensen minder discrimineren tegen bijvoorbeeld zwarte mensen of moslims. Als je elk wit persoon zou verwijderen uit het Westen, zou je dezelfde problemen hebben.’

U stelt een systeem voor waarbij er vluchtelingenkampen in Europa komen, maar dat vluchtelingen niet per se een verblijfsvergunning zouden moeten krijgen. Waarom is dat beter?
‘Iedere vluchteling heeft het recht om in veiligheid gebracht te worden, en medische zorg, voedsel en een dak boven het hoofd te krijgen. Er ontstaan problemen als de grens vervaagt tussen het bieden van een toevlucht en permanent burgerschap. Uiteindelijk denk ik dat dit slecht is voor het verwelkomen van vluchtelingen. Voor de paar gelukkigen die het halen: geweldig. Maar het zal de volgende keer veel moeilijker worden. Ik denk niet dat Europa bij de volgende crisis de deuren opendoet.

‘Ik suggereer een systeem van faciliteiten in Europa, en in landen in de buurt van het conflict, waartussen mensen zich vrij kunnen bewegen. Zolang de kans op een verblijfsvergunning als een wortel voor hun neus bungelt, komen er veel mensen die er hun leven voor riskeren. Begrijpelijk – ik zou het ook doen. Ik denk dat zo’n systeem meer mensen een toevlucht kan bieden. Nu verzetten mensen zich tegen nieuwkomers, waardoor ze worden teruggestuurd, ook al zouden ze daar sterven.’

De omstandigheden in vluchtelingenkampen – in Europa en daarbuiten – zijn heel slecht.
‘Het is zeker niet ideaal, maar ze worden er niet vermoord. De vraag is, wat zijn we hen verschuldigd? Ik denk veilige opvang, en dat we daaraan meer geld moeten uitgeven. Maar een van de problemen in bijvoorbeeld Calais is dat mensen gelokt worden door het uitzicht op een verblijfsvergunning. Als je dat weghaalt, worden dat er minder. Maar de mensen die echt moeten vluchten, komen nog steeds.’

U wil ook een soort puntensysteem voor immigranten, waarbij ook op culturele verschillen wordt gelet.
‘Dit is een van de dingen die op weerstand stuitte. De grootste zorgen liggen bij etnoculturele veranderingen. Die kan je reguleren, als je als land rekening houdt met hoe “aanpasbaar” een immigrant is.

‘Je kan vragen naar de houding naar gemengde huwelijken, religie, dat soort dingen. Een westerse moslim zou dan hoger scoren, maar iemand die heel conservatief religieus is, lager. Het is ook maar één criterium, als iemand een goede programmeur is die het land nodig heeft, komt ‘ie er alsnog in. Maar het gaat erom dat het wel een criterium is.

‘Sommige mensen noemen dat discriminatie. Die mensen hebben de politieke filosofie niet grondig gelezen. Er is een verschil tussen discriminatie, en kiezen met wie je wil trouwen, of waar je wilt wonen. Mensen discrimineren continu. We hebben recht van associatie. Dat geldt ook voor landen. Als iemand anders bij jouw familie wil, mag je nee zeggen. Als de EU aan Rusland zegt dat ze bij de EU moeten komen, mag Rusland dat ook weigeren. Dit is hetzelfde idee.’

Eric Kaufmann, Whiteshift,
Populism, Immigration and the
Future of White Majorities.
Abrams Press, 624 pgs, € 29,99

Openingscollege opleiding International Studies, Wijnhavengebouw, Den Haag, vrijdag 13 september, 15:15