‘Iedere student, van elke faculteit, zou moeten opstaan en zich afvragen: waarom wordt er gesneden in opleidingen?’ zegt student Duits en Griekse en Latijnse taal en cultuur Maura Martens dinsdagavond tijdens de drie uur durende bijeenkomst Why languages matter in een zaal van het Lipsius.

De teneur is duidelijk: studenten en docenten maken zich grote zorgen om de toekomst van de faculteit Geesteswetenschappen, en dan met name van de kleine (en unieke) talen- en regiostudies.

De faculteit Geesteswetenschappen gaat namelijk flink op de schop, onthulde Mare vorige maand. De opvallendste plannen van het faculteitsbestuur: het opheffen van de bachelors African Studies en Latijns-Amerikastudies, het fuseren van Chinees, Japans, Koreaans en Zuid- en Zuidoost-Aziëstudies tot een nieuwe bachelor Aziëstudies en het samenvoegen van Frans, Duits en Italiaans tot de bachelor Europese talen en culturen. Bij Midden-Oostenstudies is het plan om de specialisaties Perzisch, Turks, Hebreeuws, Islamstudies, Arabisch en Moderne Midden-Oostenstudies te schrappen en ook de bachelor Oude Nabije Oosten-studies zal het aantal specialisaties ‘substantieel’ moeten verminderen.

De forse bezuinigingsoperatie is nodig omdat de faculteit afstevent op een jaarlijks tekort van 5,7 miljoen euro.

Kort na het nieuws over de ingrijpende plannen besloot studievereniging Griekse en Latijnse taal en cultuur Sophia Aeterna deze bijeenkomst te organiseren. Dinsdagavond zitten ongeveer tachtig studenten, vergezeld van enkele docenten en decaan Mark Rutgers, in een zaal van het Lipsius om te praten over de gevolgen van de plannen.

Om een beetje warm te draaien, krijgt het publiek een aantal stellingen voorgeschoteld van debatleider en researchmasterstudent Hebreeuws en Aramees Louise van der Vlugt. Wie het eens is met de stelling, houdt een groen vel papier omhoog, wie het oneens is een rood. De eerste: opleidingen die opgaan in een brede bachelor zijn gelijkwaardig aan zelfstandige opleidingen. De zaal kleurt direct rood, op drie groene velletjes na.

‘Ik studeer mediastudies en er is nauwelijks overlap tussen de vier tracks die daarbinnen vallen’, zegt een studente die een groen vel omhoog houdt. Een andere student vreest juist voor een hellend vlak, waarbij er steeds minder zal overblijven van specialisaties.

Ook bij de tweede stelling – teksten lezen in de originele taal is de enige manier om de betreffende cultuur goed te kunnen bestuderen – is de zaal tamelijk eensgezind. ‘Een dode taal leren is zo veel meer dan een tekst kunnen vertalen’, zegt Leonie van den Berg, student Egyptologie bij Oude Nabije Oostenstudies. ‘Het kunnen lezen van originele teksten stelt je in staat over een cultuur en maatschappij te leren die lang geleden heeft bestaan: hoe ze leefden, hoe ze dachten, hoe hun dagelijks leven eruit zag.’

Die kennis wordt door de bezuinigingen bedreigd, waarschuwt ze. ‘Het faculteitsbestuur vraagt mijn opleiding om de twaalf vakken die er nu per track zijn te volgen, terug te brengen naar vier. Dat resulteert in een verlaging van het niveau van de bachelor. Het zou een schande zijn als er zo veel kennis verdwijnt.’

‘Waarom moet er op de kleine studies bezuinigd worden en kunnen niet de grote studies iets inleveren?’ vraagt een studente zich af. ‘Waarom moet het altijd gaan om het aantal ingeschreven studenten en hoeveel geld het oplevert? Het is enorm problematisch dat juist de opleidingen die het meest in nood zijn het doelwit zijn.’ Er volgt luid applaus.

Student Engels Charlotte Snijder vergelijkt de talenstudies met bedreigde diersoorten. ‘Als een panda uitsterft, vinden we dat allemaal heel erg want ze zien er zo schattig uit. Bij een bedreigde taal denken mensen: wat kan het mij schelen? We moeten beter uitleggen waarom kleine talen belangrijk zijn.’

Van den Berg beaamt dat. ‘Ik kan mensen uit andere wetenschapsgebieden honderd keer uitleggen wat het belang is van mijn studie, maar ze begrijpen het soms gewoon niet. Mijn eigen vader had de eerste twee jaar van mijn studie geen idee waar ik mee bezig was. Toen ik hem meenam naar het Rijksmuseum van Oudheden, en ik hem kon laten zien dat ik de teksten daar kan lezen, opende dat zijn ogen. Hij vond het echt cool.’

Geesteswetenschappen gelden maatschappelijk sowieso als ondergeschoven kindje, die zowel relatief als absoluut minder geld van de overheid krijgen dan bètastudies. ‘Dat is een structureel probleem’, zegt een studente mediastudies. ‘De alfa’s worden al jaren gedevalueerd en gekort.’

‘Natuurwetenschappen maken het leven makkelijker, maar geesteswetenschappen maken ons mensen’, zegt een student. ‘Zonder de geesteswetenschappen verliezen we de betekenis van het leven.’

‘Het bestuderen van mensen, talen en culturen is hard nodig in een tijd waarin politici roepen dat Marokkanen het land uit moeten’, zegt een andere student. ‘Wij begrijpen de context en kunnen voor nuance zorgen, wij kunnen met allerlei bevolkingsgroepen communiceren in hun taal.’

Onomkeerbare schade

Een andere oplossing dan meer geld investeren in onderwijs en onderzoek heeft de zaal echter ook niet voorhanden. Liever benadrukken de aanwezigen dat het mes zetten in kleine talen- en regiostudies tot onomkeerbare schade en kennisverlies leidt, tot een nog groter lerarentekort in moderne talen en een groeiend onbegrip in de maatschappij. Desondanks zullen de problemen bij de faculteit mogelijk nóg groter worden: het kabinet wil namelijk structureel een miljard euro bezuinigen op het hoger onderwijs. ‘Blijkbaar heeft de universiteit geld zat, want er wordt een Humanities Campus gebouwd’, zegt een studente verbolgen. ‘Maar waarom, als er straks niemand meer in zit?’

Van der Vlugt spoort studenten aan te praten met opleidingsvoorzitters, de faculteitsraad en opleidingscommissies. ‘Laat van je horen, dat is ontzettend belangrijk. We doen hier waardevolle dingen en dat moeten we beschermen.’

‘We kunnen het narratief nog veranderen’, zegt universitair hoofddocent Griekse literatuur en filosofie Tazuko van Berkel. ‘Er is nog niks besloten.’