Hoewel Njord al 147 jaar bestaat, is de roeivereniging bijna een eeuw uitsluitend toegankelijk geweest voor mannen. In september 1971 kwam daar verandering in, toen een groep vrouwen van damesroeivereniging De Vliet (onderdeel van vrouwencorps VVSL) zich graag bij Njord wilde aansluiten. Niet omdat ze hun eigen vereniging niet meer zagen zitten, maar omdat de Trekvliet, waar ze doorgaans roeiden, werd gedempt.

Na mislukte plannen voor een gezamenlijke locatie voor alle drie de Leidse roeiverenigingen, had De Vliet nog twee opties: fuseren met Njord of met Asopos. Het werd een fusie met die tweede. ‘We hebben nog geprobeerd de notulen van die ALV terug te zoeken maar dat is niet gelukt’, vertelt Hanne Berendse (20, Leiden University College) die archiefonderzoek deed naar de openstelling van de vereniging. ‘De exacte reden dat ze voor Asopos kozen is dus niet bekend.’

Maar het groepje vrouwen dat zich toch bij Njord aansloot, deed dat niet voor niets, vertelt Berendse. ‘Zij wilden wedstrijdroeien, en hadden het gevoel dat dat beter hier kon.’

Traditie doorbroken

Hoewel de vereniging met de komst van de eerste dames een traditie van bijna honderd jaar doorbrak, kwam het niet als een totale verrassing: ‘De tijdgeest was ernaar en het was ook wel zo dat Njord wat nieuwe aanwas kon gebruiken.’

Berendse is lid van de lustrumcommissie die een digitale expositie samenstelde waar bezoekers middels 360 gradenfoto’s worden rondgeleid door de vereniging. In de vertrekken zijn objecten opgesteld die de verhalen vertellen van vijftig jaar mannen en vrouwen op Njord.

Vanuit de mannen was er weinig weerstand tegen de komst van de eerste vrouwen, vertelt ze. ‘De sfeer was aardig gemoedelijk. Er werd heel erg benadrukt dat dit goed was voor de emancipatie en dat Njord bij de tijd moest blijven. In het reünistenblad Oud Njord-bulletin werd uitgelegd waarom ervoor was gekozen de vereniging open te stellen.’

Toch zal het soms ook even wennen zijn geweest. Zo moesten de mannen een deel van hun kleedkamer opofferen, zodat daarvan een vrouwenkleedkamer kon worden gemaakt. Ook waren alle mannen verplicht deel te nemen aan een zogenoemde werkactie om geld op te brengen voor een gloednieuwe Dames Acht – een roeiboot voor acht roeiers en een stuurvrouw.

'Fuck the fusion'

‘Die kregen ze gelijk toen ze aankwamen’, aldus Berendse. De vrouwen op hun beurt lieten al in hun eerste jaar zien dat ze de moeite waard waren, want hun niveau was zo hoog dat ze werden uitgezonden naar het EK van 1972 in de Duitse deelstaat Brandenburg.

In 1976, toen Njord vijf jaar een gemengde vereniging was, brachten de dames hun komst naar de vereniging in herinnering met een kelkje. ‘Op de voet van dat kelkje stond “Fusion makes fun”’, weet Berendse. De mannen bedachten daar gekscherend een schaduwnaam voor. ‘Zij noemden het het “Fuck the fusion-kelkje”.’

Brutaal

De vrouwen waren ook niet wars van wat studentikoze brutaliteit. ‘Toen de eerste vrouw lid wilde worden van reünistenvereniging Oud Njord, moest ze op een kaartje een standaard verklaring invullen. Daar stond: “Hierbij verklaart hij dat…”. Zij heeft toen ‘hij’ doorgekrast en daar ‘zij’ onder geschreven. Daarna is die standaardtekst veranderd in ‘hij/zij’.’

Vijftig jaar later is Njord uitgegroeid tot een vereniging waarvan de meerderheid - ongeveer vijfhonderd van de negenhonderdveertig actieve leden - vrouw is. Een mooi moment om terug te blikken, vindt Berendse.

‘Ik vind zelf de dameskleedkamer erg leuk’, zegt ze over de tentoonstelling. ‘Daar hebben we verschillende tenues hangen. Dames en heren starten bij ons in verschillende kleuren; de dames in blauw, de mannen in wit. Geen enkele andere vereniging heeft verschillende tenues voor dames en heren.’

Gelijkgetrokken

Rechtsboven in de digitale kleedkamer hangt een klein sjaaltje met een zwaantje erop, het logo van Njord. Linksboven hangt een zogeheten scarf, een grote wollen sjaal die in Cambridge wordt gemaakt.

‘Tegenwoordig krijgen zowel de mannen als de vrouwen die als ze voor het eerst een wedstrijd roeien. Maar voorheen, waarschijnlijk tot begin jaren negentig, kregen de vrouwen alleen dat kleine sjaaltje. Ik vind het heel mooi dat dat gelijkgetrokken is. Nu is het sjaaltje alleen nog een nostalgisch object.’

Ook de eerste Dames Acht is in de expositie te bewonderen. ‘Die is aan Njord geschonken nadat die lange tijd thuis heeft gestaan bij een van de dames van het eerste uur. De boegpunt van de boot hangt nu aan het plafond in de dameskleedkamer.’

> De online expositie is hier te bekijken