Bijna tien procent van de universitaire studenten gebruikte in 2022 cocaïne en ruim vijftien procent gebruikte dat ooit eerder. Voor lachgas was dat respectievelijk negen en bijna dertig procent. Ook gebruikte ruim zeventien procent dat jaar xtc en had bijna een kwart dit eerder gebruikt, zo berekende het Trimbos Instituut. Maar nog altijd is drank vele malen populairder dan elke andere vorm van verdoving: 85 procent van de studenten dronk in 2022 alcohol, waarvan bijna elf procent overmatig drinkt (mannen meer dan 21 glazen per week en vrouwen meer dan 14).
Het drank- en drugsgebruik nam toe tijdens de coronapandemie, becijferde studenteninitiatief Stichting Lieve Mark. De stichting hield tijdens de lockdown een enquête onder achtduizend studenten, waaruit bleek dat een kwart van hen meer drugs was gaan gebruiken.
Genoeg reden voor de stichtingen Time Out en Lieve Mark om de interactieve voorstelling Coke Show te maken over excessief middelengebruik, die tot stand kwam op basis van gesprekken met jongeren. Dinsdagavond was de première in de grote zaal van de Leidse concertzaal Nobel, waar honderden studenten én ouders naartoe kwamen.
Plaats van handeling is de fusie van een studentenhuis, waar vijf studenten met elkaar samenwonen. Zij verschillen alleen nogal in hoe ze omgaan met drank en drugs: Eeke is geheelonthouder, terwijl Pim en Rutger er wel pap van lusten.
Het resultaat is een twee uur durende mix van muziek (liedje: ‘Waarom vraagt niemand hoe het gaat?’), extravert theater (één personage is even een cocaplant) en een quiz met de mensen in de zaal (de beste instapdrug blijkt een kwartje xtc te zijn).
De voorstelling wil vooral niet moraliseren, maar de acteurs proberen door middel van stellingen wel in gesprek te gaan met het publiek. Bij de stelling ‘een kennis van mij heeft weleens iemand op de bek geslagen door drank of drugs’, staat een aantal mensen op. Maar op de vraag of ze zoiets zelf weleens hebben gedaan, gaat iedereen zitten. Er volgt gelach in de zaal.
Op de vraag of drugs gelegaliseerd moeten worden, weten weinig mensen een antwoord. ‘Ik zou niet zo goed weten hoe we het moeten reguleren, maar we moeten er wel over in gesprek gaan’, zegt een studente. ‘Veel mensen weten dat het slecht is, maar ik denk dat regulering het probleem niet gaat oplossen’, reageert een ander. ‘Mensen komen er toch wel aan.’
Volgens een personage in de show is het veelvuldig gebruik van drugs echter een deel van de reden dat misdaadverslaggever Peter R. de Vries is vermoord. ‘Het hele land was in rep en roer, hoe kon dit gebeuren?’, zegt de actrice. ‘Ik kan jullie vertellen hoe dat kan. Namelijk als uitspraken als “Hoe hou je Lowlands anders vol?” of “Inkakken is bijpakken” normaal worden gevonden.’
Ook blijkt dat veel studenten hun middelengebruik voor hun ouders verzwijgen. Mogelijk komt dat omdat veel van hen zich daar slecht over voelen. Hoewel slechts een paar hun hand opsteken bij de vraag of ze zelf vinden dat ze iets verkeerds doen wanneer ze drugs gebruiken, wordt er vooral instemmend gereageerd op de stelling dat het verkeerd voelt ten opzichte van hun ouders.
Een vader vertelt dat zijn zoon hem onlangs opbiechtte soms xtc en cocaïne te gebruiken. ‘Hij zegt dat hij het eens per maand doet, dus dat aantal heb ik maar verdubbeld. Maar ik ben blij dat hij het heeft verteld, ook al houdt het gebruik ook enig risico in.’
Hoewel nog altijd een minderheid van de studenten drugs gebruikt, is drank vaak een vast onderdeel van de week. ‘Zouden jullie het accepteren als het bestuur van je studentenvereniging zegt dat er niet meer gedronken mag worden?’ vraagt Martijn Janse van Stichting Lieve Mark.
Een studente: ‘Dan komt er niemand meer.’
Janse: ‘Dus het bestaansrecht van een studentenvereniging is alcohol?’
‘Het is heel erg, maar ik denk van wel.’
Een vader van twee studerende kinderen zegt dat ze beiden niet drinken. ‘Mijn jongste studeert in Amsterdam, maar gaat niet meer naar borrels van zijn studievereniging. Juist omdat hij als enige niet drinkt, en zegt dat het dan na anderhalf uur niet leuk meer is omdat dan de drankspelletjes beginnen. Met drie Fanta is dat toch minder interessant. Het is best moeilijk om degene te zijn die niet meedoet.’