‘In de winter is het binnen al snel onder de 10 graden. Als het zo koud wordt, doe ik een extra trui aan, of ik draai de verwarming even open – maar zodra ik die weer uitzet, is alle warmte binnen een half uur verdwenen.’
Aldus een 25-jarige rechtenstudent die met zes huisgenoten in een huis aan de Rijn woont en ‘vanwege een akkefietje met de huisbaas’ anoniem wil blijven.
‘Ik probeer de verwarming zo weinig mogelijk te gebruiken, stoken is tegenwoordig namelijk hartstikke duur. De energiekosten moeten we uiteindelijk zelf betalen: die worden aan het eind van het jaar verrekend met de servicekosten.’
Het monumentale pand midden in de Leidse binnenstad is zeer slecht geïsoleerd, zegt hij. ‘We hebben enkelglas. Er zitten gaten in de muren, kieren onder de deuren en de vloer is ijskoud. In mijn kamer is het ene raam dichtgelijmd, het andere raam gaat juist niet meer dicht.’
Schimmel
Gevolg: tijdens het studeren krijgt hij soms blauwe vingers van de kou. ‘Dan denk ik: “Godverdomme!”’ Maar het kan nog erger. ‘Bij mijn huisgenoot heeft het door de kieren heen zelfs naar binnen gesneeuwd. Die sneeuw bleef binnen gewoon liggen.’
Verzoeken aan de huisbaas om maatregelen te treffen waren tevergeefs. ‘Hij gebruikt de monumentale status van dit pand als excuus om isolatie uit- of af te stellen.’
Overal in het huis groeit schimmel. ‘Wegens de slechte isolatie en ventilatie wordt de lucht vochtig. Laatst heb ik de schimmels van mijn ramen afgepoetst, als ik met mijn vinger het raam aanraakte was hij helemaal zwart.’ Hij laat de badkamer zien: ook daar zien de muren en het plafond zwart van de schimmels.
Ook Lisa de Kok (19, filosofie), die in een huis aan de Prins Hendrikstraat woont, ligt met haar huisbaas overhoop vanwege de oprukkende kou. ‘Eerst had ik een kapot raam met enkelglas, soms kwam de regen dwars door het raam naar binnen. Eigenlijk wilde mijn huisbaas niets doen. Hij vond het te duur.’
Pas na een jaar aandringen en tussenkomst van het Huurteam Leiden (zie kader) kwam hij in actie. ‘Toen het Huurteam zag hoe slecht de omstandigheden waren, is de huurcommissie ingeschakeld. Die heeft uiteindelijk maatregelen bij mijn huurbaas afgedwongen. Na een jaar gezeik heeft hij eindelijk een nieuw raam van dubbelglas geplaatst. Dat scheelt een beetje, maar het is lang niet genoeg. Het wordt hier nog steeds ijskoud.
Tekst gaat door onder kader.
Wie problemen krijgt met woning, huurprijs of huisbaas kan het Huurteam inschakelen. ‘Iedereen kan heel eenvoudig een woningopname aanvragen’, zegt medewerker Bob Soepoesepa. ‘Wij komen dan langs om te kijken of het allemaal wel deugt. Eerst bepalen we met een puntensysteem of huurders niet te veel betalen. Als dat zo is, zorgen we ervoor dat de huurprijs wordt gecorrigeerd.’
Ook controleert het team onderhoudsgebreken, zegt Soepoesepa. ‘Zit er enkel glas in de ramen? Is de cv-ketel niet ouder dan tien jaar en is er voldoende isolatie? De badkamer moet bijvoorbeeld verplicht beschikken over een rooster en een mechanische ventilator. Als dat ontbreekt, kunnen we de kale huurprijs tijdelijk halveren, totdat de verhuurder de ventilatie heeft aangebracht. Zo dwingen we betere woonomstandigheden af.’
‘In Leiden helpen we vaak studenten’, zegt Huurteam-manager Tjeerd Beijleveldt. ‘En daar zijn we behoorlijk succesvol in. We zien regelmatig dat ramen niet open en deuren niet goed dicht kunnen. We hebben ook te maken met buitenlandse studenten die veel meer betalen dan wettelijk is toegestaan, zij weten immers niet welke huurprijs hier gebruikelijk is.’
Volgens adviseur Daan van Lit kunnen huurders ook zelf duurzaamheidsmaatregelen afdwingen bij hun verhuurders. ‘Ze moeten dan wel akkoord gaan met een iets hogere huur. Gelukkig wegen de correctie van de huurprijs en de daling van de energiekosten wel tegen elkaar op. Bovendien verbeteren deze maatregelen ook de woonomstandigheden.’
Zie ook huurteamleiden.nl of volg ze op Instagram
‘Ik slaap in de winter vanwege de kou met twee dekens, een pyjama aan en een hete kruik. Onder mijn deur zit een grote spleet, daar komt de kou zo onderdoor. In de keuken wordt het zelfs zo koud dat de olijfolie een keer is gestold (wat pas gebeurt als het kouder wordt dan 7 graden, red.) Het is er vaak net zo koud als buiten, soms is het er 5 graden.’
De Kok laat haar achterdeur zien, die niet helemaal dicht kan. ‘Die deur gaat naar mijn badkamer. Tijdens het douchen voel je de kou en de wind naar binnen komen. Bovendien groeit er schimmel op de muur. De kou en de schimmelgroei zijn slecht voor mijn gezondheid. Ik ben sinds ik hier woon vaak verkouden geweest.’
Monumentaal pand
Ruert Hehenkamp (23, biologie) en Stijn Hogesteeger (23, International Business) wonen in huize Mummiezicht, een Duwo-pand aan de Houtstraat dat tegen het Rijksmuseum van Oudheden aankijkt. Ook zij lijden onnodig kou, vinden ze.
‘We hebben Duwo gevraagd of ze ons huis willen isoleren door bijvoorbeeld dubbelglas te plaatsen’, aldus Hehenkamp. ‘Ze hebben deze aanvraag geweigerd omdat dit huis over een monumentale voorgevel beschikt. Er zijn echter genoeg manieren om monumentale panden te isoleren. Bovendien verzaken ze ook de rest van het huis te isoleren, want alleen de voorgevel heeft een monumentale status.’
Hij verbaast zich erover dat Duwo recentelijk wel alle badkamers in het pand heeft vervangen. ‘Ze hebben alle douches vernieuwd, die zaten namelijk helemaal onder de schimmel. We hebben liever dat ze het huis gewoon isoleren, dat werkt ook tegen de schimmel. Bijzonder dat ze wel bakken met geld betalen voor nieuwe douches, maar niet voor isolatie.’
Portemonnee
Hogesteeger: ‘Soms is het beneden in de gang net alsof je buiten staat. Het wordt er makkelijk vijf graden.’
Hehenkamp: ‘Bij een huisgenoot zit achter de verwarming een gat in de muur. Als zij de kachel aanzet, gaat alle warmte dus direct weg. Bij een ander werd het vanwege de slechte isolatie en ventilatie vochtig in zijn kamer. Omdat het daar even koud kan worden als buiten is zijn deken een keer tegen de muur aan vastgevroren.’
Hogesteeger: ‘Je moet soms wel de verwarming aangooien, maar dat voel je gelijk in de portemonnee.’
Ook bij hen worden de energiekosten aan het eind van het jaar verrekend met de servicekosten. Die zijn onlangs bijna verdriedubbeld, zuchten de studenten. ‘Ze hebben de servicekosten verhoogd van 30 naar 80 euro per persoon per maand’, vertelt Hehenkamp. ‘Het kost dus klauwen met geld om te stoken. Laatst was ik ziek, en dat is vanwege de tocht en de kou echt extra vervelend. Terwijl ik hoge koorts had, moest ik me telkens dik inpakken als ik naar het toilet ging, het is namelijk ijskoud op de gang. Als ik ziek ben, zit ik liever bij mijn ouders.’
Tekst gaat door onder kader
‘Iedereen kan thuis zelf tochtstrips rond deuren en ramen plakken en radiatorfolie achter de verwarming aanbrengen’, vertelt Rients-Anne Slotema, die zich als senioradviseur monumenten bij Erfgoed Leiden en Omstreken bezighoudt met de verduurzaming van monumenten. ‘Zo hou je al meer warmte binnen en druk je de energierekening.’
Ook hij wijst op het belang van goede ventilatie. ‘Zorg ervoor dat de vochtige lucht naar buiten wordt afgevoerd, het kost namelijk enorm veel energie om vochtige lucht te verwarmen. Ook voelt het binnen aanzienlijk kouder aan als de lucht in huis vochtig is. Doe dus regelmatig ramen of deuren open. Met goede ventilatie verlaag je bovendien het risico op schimmelgroei.’
Verdere verduurzaming is volgens Slotema de verantwoordelijkheid van de pandeigenaar. Ook monumenten kunnen volgens hem uitstekend worden geïsoleerd. ‘Het is een fabeltje dat je monumenten niet kan verduurzamen. Het komt voor dat eigenaren weigeren om isolerende maatregelen te nemen omdat het pand een monumentale status heeft, dat is onterecht.’
Wie een monument wil verduurzamen heeft wel een vergunning nodig van de gemeente. ‘Wij begeleiden aanvragers bij zo’n traject. Ook geven wij voorlichting over het isoleren van monumenten. Omdat het historische uiterlijk moet worden behouden is het wellicht iets prijziger en lastiger, maar het is goed te doen.’
Vanwege de kou zeggen de bewoners minder in hun fusie zitten dan ze zouden willen. ‘Het is een fijne ruimte, maar de verwarming is er al meer dan drie jaar kapot. Als we er in de winter zitten, hebben we jassen aan en dekens over ons heen. Het rare is dat Duwo de verwarming in al die jaren wel heeft geverfd, maar niet gerepareerd. Dat is toch geen manier om een pand te onderhouden?’
Laurens Cramer, vestigingsdirecteur van Duwo Leiden, zegt niet op de hoogte te zijn van de situatie op de Houtstraat. Hij stelt dat Duwo haar uiterste best doet om haar plichten als verhuurder na te komen.
Ventileren en verwarmen
‘Als er sprake is van een technisch mankement in een van onze huizen dat bijvoorbeeld kou of schimmelvorming veroorzaakt, hebben wij uiteraard iets op te lossen. Maar zulke problemen worden soms ook veroorzaakt doordat de bewoners niet op de juiste manier met de woning omgaan. Ze moeten er bijvoorbeeld wel voor zorgen dat ze dagelijks ventileren, en dat ze het huis redelijk constant verwarmen.’
Verder beweert Cramer dat Duwo-panden ‘beter zijn onderhouden dan studentenpanden die in handen zijn van particulieren’. Veel nieuwbouwwoningen zijn ‘al erg duurzaam’ en daarnaast worden oude panden in de binnenstad ook aangepakt. ‘Omdat dat vaak monumenten zijn, gaat dat uiteraard lastiger. Dat zijn enorme operaties, daarom duurt het lang. Het kan dus zijn dat sommige huizen wat langer moeten wachten.’
Duwo zet volgens Cramer in op het in één keer volledig isoleren van hun panden. ‘We pakken het dan groot aan. Als je bijvoorbeeld wel dubbelglas plaatst, maar geen nieuwe ventilatie, dan moet je na een tijdje weer aan de slag. Daarom kiezen we ervoor om onze panden in één keer volledig te renoveren. Met één project ben je dan wel een jaar tot anderhalf jaar bezig.’
Daarnaast gaat Duwo ‘aan de slag met panden in bewoonde staat die al met kleinere ingrepen flink verduurzaamd kunnen worden’, vervolgt Cramer. ‘Bovendien zijn we ook bezig met het project Klimaatroute, waarbij met de juiste voorlichting over energiebesparing kleine maatregelen worden genomen in het pand.’
‘In de vier jaar dat ik hier woon heb ik niet de indruk gehad dat Duwo inderdaad haar uiterste best doet om haar plichten als verhuurder na te komen’, reageert Hogesteeger. ‘Ons huis constant verwarmen is niet alleen erg lastig als er zoveel warmteverlies plaatsvindt door de slechte isolatie, het is ook hartstikke duur. Bovendien is de verwarming in de fusie dus al jaren stuk. Ik denk dat het een hoop frustratie bij beide partijen kan wegnemen als Duwo voortaan duidelijk communiceert en haar beloften nakomt.’
Wie een laag inkomen heeft en niet rond kan komen door de stijgende energieprijzen, kan sinds vorig jaar een eenmalige energietoeslag aanvragen, à 1.300 euro per huishouden.
Maar studenten mogen dit niet. Ze zijn als groep een uitzondering op de regel, bepaalde het kabinet. Zij kunnen immers op andere manieren aan geld komen, zoals via de ouders, een lening, of extra werken. Dat is voor veel minima niet het geval.
Dat leidde tot veel protest van onder meer studentenvakbonden. In verschillende steden stapten studenten naar de rechter. De juridische macht lijkt aan de kant van de studenten te staan: een maand geleden oordeelde de Raad van State ook kritisch over de uitsluiting, en stelde dat het kabinet dit beter moest onderbouwen.
In augustus won een Nijmeegse student een zaak tegen haar gemeente, die vervolgens besloot dat studenten ook toeslag konden aanvragen via de bijzondere bijstand – één keer per adres.
Vorige week oordeelde de Amsterdamse rechtbank ook dat studenten onterecht als groep worden uitgesloten van de regeling, en dat het in strijd is met het gelijkheidsbeginsel. Wat de gevolgen zijn van deze uitspraak is nog niet duidelijk.
De gemeente heeft zes weken om de aanvraag opnieuw te beoordelen.