Eind 2019 bracht de Universiteit Leiden naar buiten dat een interne Commissie Wetenschappelijke Integriteit (CWI) in het werk van de inmiddels naar Duitsland vertrokken psycholoog Lorenza Colzato problemen had geconstateerd nadat drie klokkenluiders aan de bel hadden getrokken.

Onderzoek zou zijn uitgevoerd zonder toestemming van ethische commissies. Ook zou er sprake zijn van datamanipulatie en slechte omgang met de namen van auteurs, en zou een subsidie aangevraagd zijn op basis van onjuiste gegevens.

De CWI adviseerde de universiteit onder meer om Colzato’s huidige werkgever te informeren, en om de redacties van wetenschapsbladen te adviseren twee van haar artikelen terug te laten trekken. Die artikelen stonden echter vermeld in het rapport, zodat iedere journalist meteen wist dat het hier om Colzato ging. (Mare vermeldde haar naam aanvankelijk niet, totdat Colzato zelf de publiciteit zocht.)

Onvoldoende wederhoor

De psycholoog trok naar het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit, een onafhankelijk adviesorgaan voor dit soort kwesties, opgezet vanuit verschillende wetenschapskoepels. Zij vroeg om een second opinion, en meende daarnaast dat de universiteit haar slecht had behandeld in de procedure. Naast het onzorgvuldig anonimiseren zou er ook onvoldoende mogelijkheid tot wederhoor zijn geboden.

Ook had het CWI een aantal oordelen over haar werkwijze gedaan die ze wilde aanvechten. Het uitvoeren van een statistische analyse en het schrijven van een deel van de rapportage in één dag was volgens de commissie bijvoorbeeld ‘niet goed te rijmen met een degelijke wetenschappelijke benadering’. Jawel hoor, wierp Colzato tegen: dat was gewoon een kwestie van doorwerken en overzichtelijke statistiek.

Op die drie laatste punten geeft het LOWI haar gelijk. Het CWI heeft ‘onzorgvuldig’ gehandeld met het wederhoor, en een oordeel over iemands werktempo past niet in een rapport van deze aard.

Definitief oordeel

Door het aanvankelijke oordeel van het CWI, ook nog eens slecht geanonimiseerd, openbaar te maken, heeft de universiteit ‘voorbarig maatregelen genomen, en dit is in de omstandigheden niet zorgvuldig’. Het LOWI adviseert de universiteit ook om haar klachtenregeling aan te passen, en daarin meer aandacht te geven aan hoor en wederhoor.

Maar de second opinion over de integriteitskwesties is in wezen hetzelfde als de first opinion van het CWI. Het advies aan de Universiteit Leiden was dan ook om het aanvankelijke oordeel definitief te maken. De universiteit heeft dat vorige maand ook daadwerkelijk gedaan.

De procedure voor integriteitsschendingen wordt dit najaar geëvalueerd, laat universiteitswoordvoerder Caroline van Overbeeke weten. ‘Daarin neemt het college van bestuur de opmerkingen van het LOWI mee.’

Vertrouwelijke procedure

En hoe zit het met de commissie die al het andere Leidse werk van Colzato tegen het licht zou houden? Daarover werd in 2019 nog gezegd dat de universiteit die taak ‘met de grootst mogelijke spoed’ wilde oppakken? Is die commissie al op weg, of überhaupt samengesteld? ‘Omdat een CWI-procedure vertrouwelijk is, doen we hier geen uitspraken over.’

De twee artikelen waar het in de Leidse CWI-zaak over ging, zijn nog niet teruggetrokken, al staat bij een ervan wel een mededeling van de redactie dat ze zich ‘bewust is van zorgen over de data in deze studie’. Colzato is in Duitsland verder gegaan in de wetenschap, en publiceerde dit jaar ten minste acht wetenschappelijke artikelen.

Mare benaderde haar maandag met de vraag of ze wilde reageren, maar kreeg geen antwoord.