Ik had me deze column anders voorgesteld. Ik had me deze column wel zes keer anders voorgesteld. Eenmaal als een column over ons nieuwe eenheidskabinet, the show must go on en zo. Een tweede over hoe we nu onze belangen ondergeschikt dienen te maken aan een groter belang. Een derde over hoe de universiteit is overgenomen door crisismanagement: onderwijs, studentenzaken, alles. Een vierde over onderzoek, normaal al een ondergeschoven kindje, maar nu langdurig uit logeren gezet bij tante Gerda. Een vijfde over onze kortzichtigheid en onvermogen om te accepteren dat die ‘dociele en tot kopiëren neigende Aziaten’ het toch echt beter aanpakken (zo zijn er nog steeds geen fundamentele vrijheden opgeschort in Zuid-Korea, anders dan hier). Een zesde over hoe digitaal onderwijs niet wordt verwezenlijkt ‘door het college naar online te verplaatsen’.

Eigenlijk komen al deze columns op hetzelfde neer.

Ons leven, ons werk, de maatschappij zijn op de korte termijn extreem ingrijpend gewijzigd. Een ieder zal een modus operandi moeten vinden, het liefst een waarbij je nu digitale college je studenten geen inkijkje geeft in de morsige kanten van je privéleven (ik raad dan ook een goed gevulde boekenkast, liefst met negentiende-eeuwse boeken, als achtergrond aan, na de onmisbare viezesokkencontrole natuurlijk).

Wat mij meer interesseert is ons voorland op de lange termijn. Dat is net een stukje onzekerder geworden. Of om het anders te verwoorden, minder ingevuld.

Het lijkt mij lastig om de conclusie te vermijden dat tien jaren van rampzalig kabinetsbeleid hebben geleid tot een situatie waarin juist diegenen die al het vitale werk nu verrichten (de zorg, het onderwijs, de publieke diensten, de onderbetaalde tijdelijke krachten in distributiecentrum en supermarkt) het slechtst worden betaald en gewaardeerd. Daar doet een door een minister gesteund applaus weinig aan af.

Tegelijkertijd laten wij ons leiden door dezelfde meeuwenmanagers - komen krijsend aanvliegen, schijten de boel onder, en vliegen dan verder - die ons in deze ellende hebben doen belanden - dat is dan maar even zo. We zullen nog wel cynischere dingen gaan zien gebeuren dan onze premier die de zorg en het primair onderwijs twee enthousiast opgestoken duimen geeft.

Maar als wetenschapper denk ik dat dít het uitgelezen moment is om de samenleving weloverwogen te dienen door te duiden, advies te geven, kritiek te leveren. Echte, productieve solidariteit in moeilijke tijden komt niet voort uit een kritische zelflobotomie (die aparte, waarschijnlijk door angst ingegeven neiging om de regering vooral maar niet te bekritiseren), maar uit de gearticuleerde keuze om te steunen, om mee te doen, om de zwakke punten te verbeteren, onder andere door deze aan te wijzen. Dat is een ondankbare taak. Het is wat in middeleeuws Korea de geleerden annex bestuursambtenaren vaak goed deden - en vaak de prijs hiervoor met hun leven betaalden, want niet elke staat kan even goed tegen kritiek.

Dit is ook het uitgelezen moment om alternatieven te presenteren. Alternatieven voor de manier waarop er met zorg, publieke dienst en onderwijs is omgegaan bijvoorbeeld. Alternatieven voor de hedendaagse universiteit. Alternatieven voor een wereldorde waarin een cynisch China de scepter zwaait.

Het is verleidelijk om je te koesteren aan de warme boezem van Hollandse saamhorigheid, zeker in deze ongekend onzekere tijden. Maar dit is het EK van ’88 niet. Dit gaat om hoe onze toekomst ingevuld zal worden. We weten hoe deze ingevuld was - een jaar van acties heeft tot op heden immers nog geen extra budget voor het WO los weten te maken.

De toekomst ligt weer open - als een wond, weliswaar, dus ook pijnlijk en wellicht fataal. Maar open is open. En het laatste wat de samenleving nu nodig heeft is een groep wetenschappers die het roerend met elkaar eens is. In normale tijden zijn we dat immers ook nooit. Het devies is dan ook je los te rukken uit die warme saamhorigheidsboezem en kritisch te blijven. Ook constructief ja, maar vooraleerst kritisch. Daar heeft een samenleving uiteindelijk altijd meer aan.

Dus doe zoals de Britten deden tijdens WOII: Keep calm and fucking think for yourself. Als jij het niet doet, doet niemand het voor je. En daar is de toekomst nu net te belangrijk voor. Hoezeer ik het boven de partijen verheven crisismanagement van Mark Rutte ook waardeer, de toekomst die vullen we samen zelf wel in.

Remco Breuker is hoogleraar Koreastudies