‘Wat betekent: “Normies, ehhh… get ready to fucking drop?”’ vraagt rechter René Elkerbout aan de 21-jarige filosofiestudent Robbert van D. uit Valkenburg. De ielbleke verdachte met halflang blond haar zakt bij elk woord dat de rechter uitspreekt een klein beetje verder weg in zijn stoel. Maar hij formuleert rustig en duidelijk: ‘Normies, dat zijn dus normale mensen. Bereid je voor om dood neer te vallen.” Dat is ongeveer wat er staat.’

Maandagavond 5 oktober 2015 plaatste Van D. een bericht op internetforum 4chan met de tekst: ‘Gonna fucking do it. (..) Tomorrow at 10:05 I will open fire at the university of Leiden. Not gonna tell you which faculty, that’s up to you to guess. Shit’s going to go down, then I’m gonna go down. Going for the highscore…’ Afgelopen woensdag stond hij in Den Haag voor de rechter.

‘Wat is 4chan eigenlijk?, wil Elkerbout weten. ‘Ik had er nog nooit van gehoord.’

‘Het is een forum met verschillende imageboards waar je over van alles berichten kunt plaatsen’, legt Van D. uit. ‘Muziek, films en games, om maar wat dingen te noemen. Ik zat vooral op het gaming forum. Ik ben zeven jaar geleden door een vriend op het bestaan van 4chan gewezen en sindsdien was ik er dagelijks te vinden. Er zijn ook wel boards voor loners, mensen die zich uit de gewone maatschappij terugtrekken en asociaal gedrag vertonen.’

Elkerbout leest de berichten die Van D. plaatste voor en verzoekt af en toe om uitleg: ‘Wat bedoel je eigenlijk met “the highscore?”’

Van D.: ‘Het gaat in dit geval om het hoogste aantal slachtoffers bij een shooting. De term komt uit het gamen.’

De landelijke politie pikte het bericht van Van D. op en kwalificeerde het als een terroristische dreiging. Er werd een mail naar de Leidse politie gestuurd, maar die werd pas de volgende ochtend om negen uur gelezen - een uur voordat het vuur zou worden geopend. De universiteit werd ingelicht en een crisisteam gevormd. Elkerbout: ‘Toen is besloten Leiden “blauw te verven”. Er kwam bewaking bij de vestigingen van de universiteit in Leiden en in Den Haag. Ontruimd werd er niet, dit om paniek te voorkomen.’

Van D. verwijderde de bedreiging na een half uur. ‘Ik schrok van de reacties op 4chan. Ik dacht dat niemand het serieus zou nemen. Toen heb ik het bericht snel gedelete. Het betekende niets.

‘Het was een ingeving, geen vooropgezet plan’, zegt Van D. over de post. Hij kon niet echt uitleggen wat hem had gedreven. ‘Ik voelde een dwang om deze berichten te plaatsen. Het was rare toestand: ik was in een heel onrustige bui. Ik hoopte dat ik de wereld beter aankon als ik dit deed. Dat het mij zou helpen mijn rol in de wereld te kunnen spelen.’

Hij zegt ook ‘dat hij zich op een heel domme manier’ heeft mee laten slepen met ‘de cultuur van foute grappen - Elkerbout omschrijft ze als ‘sick jokes’- op het forum. ‘Ik wilde meedoen met het afzeiken van mensen. Dat liep verkeerd.’

Toch plaatste hij een dag later weer een dreigement op 4chan. Ditmaal schreef hij: ‘Yesterday was a test, to get some parameters. Normies get ready to fucking drop :^..’

Hij kan niet uitleggen waarom opnieuw een dreigement plaatste. ‘Ik was nog steeds in die zelfde rare onrustige bui.’

Elkerbout: ‘U schrijft “fuck society, fuck people en fuck the government.” Waarom richtte u zich specifiek op de universiteit? En bijvoorbeeld niet op de Tweede Kamer of het Torentje?’

Van D.: ‘Ik heb geen idee. Ik raak soms gefrustreerd met de wereld. Het zijn slechts boze kreten. Ik koester geen wrok tegen de universiteit. Wilde geen wraak nemen op studenten of medewerkers. Ik heb geen rationele verklaring voor mijn acties.’

Van D. legt uit dat hij met psychische problemen kampte. ‘Ik was onrustig, wantrouwig, achterdochtig en hoorde stemmen die mijn naam riepen. Ik had steeds het gevoel dat er iemand achter me stond die me kwaad wilde doen. Het lijkt soms alsof ik niet in deze realiteit zit, maar in een andere wereld. Het was druk en lawaaierig in mijn hoofd. Een heel erg naar gevoel.’

Uit het psychologische onderzoek naar Van D. blijkt dat inderdaad hij lijdt aan een psychotische stoornis en aan een stemmingsstoornis. Hij is dan ook verminderd toerekeningsvatbaar, stellen de psychologen.

Over zijn problemen sprak Van D. niet . ‘Ik heb alleen mijn vriendin een keer half verteld wat er aan de hand was.’

De student verstuurde de berichten van zijn eigen laptop. Het IP-adres van de computer leidde de politie naar het huis waar hij met zijn ouders woont. Het bleek vervolgens dat Van D. op de sociëteit van zijn studentenvereniging Catena was. Daar werd hij opgepakt. Hij bekende meteen de dreigementen gepost te hebben. ‘Ik was opgelucht toen de politie kwam. Het voelde goed dat ik kon praten over mijn problemen.’

Elkerbout: ‘Waarom ben je dan niet zelf naar de politie gestapt?’

‘Dat was ik wel van plan’, zegt Van D. ‘Maar de politie was mij voor. Ik was die dag niet naar college gegaan. Ik had wel op nu.nl en Facebook gezien dat de universiteit werd bewaakt. Ik werd er nerveus van, maar wist niet zeker of het met mijn bericht te maken had.’

Elkerbout: ‘Waren de berichten een schreeuw om aandacht?

Van D.: ‘Nee. Ik wilde hulp. Die had ik echt nodig.’

Inmiddels wordt hij ook behandeld door de GGZ in Leiden. Hij krijgt medicijnen. ‘Het is nu weer rustig in mijn hoofd.’

Elkerbout pakt hun rapportage van de psychologen erbij. ‘Ik lees dat u drugs gebruikte. Voornamelijk wiet, maar ook xtc, salvia en truffels. Waarom deed u dat?’

Van D.: ‘Die hielpen mij om de zaken vanuit een ander perspectief te zien.’

‘Maar u was wel in staat om colleges te volgen’, aldus Elkerbout.

Van D: ‘Ik kon eigenlijk alleen goed functioneren onder invloed. Als ik nuchter was kon ik niet onder de mensen komen. Dat ging gewoon niet.’

De officier van justitie zegt in haar eis mee te nemen dat Van D. met geestelijke problemen kampt. Maar de ‘impact op de universiteit en de stad van de dreigementen was zeer groot.’ Ze was zelf ook betrokken bij de kwestie. ‘Er is dat uur met veel spanning en angst naar de klok gekeken. Wat zou er gebeuren om vijf over tien? Meestal gebeurt er niks, maar soms wel.’

Ook is het kwalijk dat Van D. later nog een tweede dreigement plaatste en dat hij niet zelf naar de politie is gestapt.

De officier eist een werkstraf van 120 uur. Maar ook een voorwaardelijke gevangenisstraf van een maand. Van D. moet onder behandeling blijven zolang de reclassering dat nodig acht. Doet hij dat niet dan gaat hij de cel in.

Volgens advocaat Reinja Ottens was Van D. zeker niet van plan om zijn dreigementen waar te maken. ‘Hij zou niet eens weten hoe hij aan een wapen moet komen. Het was zelfs helemaal niet zijn opzet om bedreigingen te uiten. Hij wilde meedoen aan iets wat op 4chan grappig wordt gevonden.’ Ottens stelt ook dat bedreigingen op 4chan niet al te serieus moeten worden genomen.

Nu Van D. wordt behandeld gaat het beter met hem. ‘Ik ben weer rustig in mijn hoofd,’ zegt hij. Volgens Ottens kan een werkstraf het behandelingsproces verstoren. ‘Als er een straf moet volgen, laat dat dan een voorwaardelijke straf zijn.’

Elkerbout zegt dat de universiteit geen civiele procedure begint tegen de student. De politie stapt mogelijk wel naar de rechter voor een schadevergoeding. De inzet van agenten, helikopter, honden en het op stand-by houden van een onderhandelaar heeft rond de 10.000 euro gekost.

Op woensdag 27 januari doet de rechter uitspraak.