Vanwege de oorlog in Gaza vroegen universiteitsraadsleden Joost Augusteijn en Timothy de Zeeuw in februari om de banden met Israëlische universiteiten op te schorten. Tijdens de raadsvergadering zei collegevoorzitter Annetje Ottow: ‘Zijn er specifieke universiteiten in Israël die de mensenrechten schenden? Om daarachter te komen moet je dat grondig onderzoeken, daar zijn we in UNL-verband over aan het praten.’
Uit het jaarverslag 2022 bleek dat Leiden een studentenuitwisselingsprogramma heeft met de Hebrew University of Jerusalem en Tel Aviv University. Het college liet toen niet weten dat er meer banden zijn.
Na onderzoek van Mare bleek dat Leiden op grote schaal samenwerkt met Israëlische universiteiten, instellingen en bedrijven binnen het EU-subsidieprogramma Horizon Europe. Een van de programma’s is het European Glocal Counter-Terrorism-project, met daarin Israëlische private universiteit Reichman én de consultancy arm van deze universiteit: het bedrijf Counter-Terrorism Solutions Ltd.
‘Dit bedrijf zet ervaring in het onderdrukken van Palestijnen om in consultancy voor de militaire industrie’, aldus Itaï van de Wal, jurist van het European Legal Support Center die mensenrechtenorganisatie The Rights Forum helpt bij een Woo-verzoek naar de banden van Nederlandse universiteiten met Israëlische universiteiten, organisaties en bedrijven.
Universiteitswoordvoerder Mischa van Vlier gaf toen als reactie dat ‘zoals eerder is aangegeven er in UNL-verband wordt bekeken of er specifieke Israëlische universiteiten zijn die mensenrechten zouden schenden. Dit vergt zorgvuldig onderzoek en kost tijd’.
Dat gold toen ook van het wederhoor zelf: omdat ‘aardig wat mensen juist druk in de weer zijn geweest om op zéér korte termijn een aantal complexe vragen te beantwoorden’ duurde het twee dagen voor de universiteit reageerde.
Volgens UNL-voorlichter Ruben Puylaert is er echter ‘geen sprake van zo’n onderzoek in UNL-verband’.
Waarom verwijst Leiden naar een onderzoek dat niet bestaat?
Van Vlier laat weten dat er in zijn eerdere reactie sprake is van een ‘misverstand’. ‘Ik heb het verkeerde woord gebruikt. “Bekeken” had “besproken” moeten zijn, laat ik het daar maar bij houden.’ Volgens hem is de kwestie onlangs in UNL-verband ‘ter tafel gekomen, maar dit betekent dus niet dat er op dat niveau een beslissing wordt genomen’.
Er is volgens hem over ‘mogelijke kaders van een onderzoek’ gesproken. ‘Net als andere universiteiten onderzoekt Leiden welke kaders gecreëerd kunnen worden om te bepalen of partner-instellingen zich aan internationale wetgeving omtrent mensenrechten houden.’ Wat die kaders zouden kunnen zijn, weet Van Vlier niet. ‘Het is in ieder geval zo dat als er een onderzoek komt, de universiteit dat zelf doet.’
Of Leiden de banden met Israëlische instellingen ook daadwerkelijk gaat onderzoeken, kon Van Vlier niet zeggen.