Cabaretier Thijs van de Meeberg (36) weet nog goed wanneer hij ontdekte dat sommige meningen niet overal even goed aanslaan. Het was in de periode dat de boeren de snelwegen aan het blokkeren waren. ‘Ik stond na een toneelpremière te borrelen met mijn cultuurminnende vrienden uit de Randstad, toen ik kritiek uitte op de stikstofregels en de boosheid van de boeren zei te begrijpen. Maar zij bleken mijn visie mega te veroordelen. Daar was ik erg over verbaasd.’

Van de Meeberg groeide op in het Brabantse Nuenen, waar hij met vriendjes speelde op boerderijen - ‘daar heb je veel plekjes om je te verstoppen’ - en met wie hij op scouting zat. Tot op de dag van vandaag is hij bevriend met hen, onder wie twee mannen die voor de PVV werken. ‘Het wonderlijke is: als ik met mijn PVV-vrienden ben hoef ik me nooit te verantwoorden voor mijn GroenLinks-vrienden. Maar bij mijn cultuurvrienden moet ik altijd uitleggen hoe die vriendschap in elkaar zit en waar ik het met hen over heb. Het voelt alsof er aan de linkerkant meer oordeel is over rechts dan andersom. Maar ik wil helemaal geen partij hoeven kiezen. Met beide groepen deel ik andere dingen.’

In die tegenstelling zat uiteindelijk inspiratie voor zijn vierde solovoorstelling Met de beste bedoelingen, die hij donderdag 23 januari speelt in de Leidsche Schouwburg. ‘Ik zei tegen mijn regisseur: “Mijn sociale leven is zo gepolariseerd, dat ik eigenlijk niet meer mijn verjaardag kan vieren.” Toen zei hij: “Dat is een goed uitgangspunt voor een show: een verjaardag die uit de hand loopt.” In november 2023 ging de voorstelling in première en die is met de dag actueler geworden.’

Daarvoor kon hij putten uit de werkelijkheid. ‘Hoe dichter je bij de waarheid blijft, hoe absurder het wordt’, zegt Van de Meeberg. ‘Ik heb een vriendin met een Surinaamse achtergrond. Ik vond het spannend om haar aan beide vriendengroepen voor te stellen. Ik vreesde dat mijn PVV-vrienden racistische grappen zouden maken en mijn cultuurvrienden overvloedig excuses zouden maken voor het slavernijverleden. Ik wilde mijn vriendin beschermen voor het ongemak dat aan beide kanten kon ontstaan.’

In het echte leven verliepen de ontmoetingen weliswaar zonder problemen, maar op het podium is dat wel anders. ‘In mijn voorstelling zet ik het contrast op scherp. De samenkomst van mijn PVV- en PvdD-vrienden escaleert volledig, terwijl ikzelf het liefst naar de gang vertrek om maar geen kant te hoeven kiezen. Ik bewaar graag de vrede en ben conflictvermijdend.’

Anti-vaxer

De vraag die Van de Meeberg daarmee opwerpt: wat is er eigenlijk mis met een stevige woordenwisseling? ‘Van nature wil ik wrijving voorkomen, maar het er níet over hebben is niet de oplossing. Dat is ook in superveel gezinnen gebeurd tijdens de covidcrisis. Ook in mijn gezin. Mijn zus was een anti-vaxer, terwijl mijn moeder daar lijnrecht tegenover stond. Door het er dan maar niet over te hebben bestaat het gevaar dat de ander niet meer wordt gehoord en raak je elkaar juist kwijt.’

De Volkskrant schreef over de show dat Van de Meeberg een ‘verfrissende manier heeft gevonden om actuele discussies aan te snijden’. Wat is die manier? ‘Ik wilde een vorm vinden die niet belerend is, waarbij ik belangrijke maatschappelijke thema’s aanstip zonder die te duiden en zonder stelling in te nemen. Ik wilde voorkomen dat ik zou preken voor eigen parochie. Weinig PVV-stemmers gaan naar het theater, dus ik vind het interessanter om het voor hen op te nemen. Als de meeste mensen vinden dat het verkeerd is dat Wilders op bezoek gaat bij premier Netanyahu, moet ik dat dan nog zeggen?’

Zijn vrienden zijn - ook na het zien van de voorstelling- nog steeds bevriend met hem, benadrukt Van de Meeberg grappend. ‘Ik denk dat vooral mijn plattelandsvrienden zich meer gehoord voelen dan ze van tevoren dachten. Hun gedachtegoed sluit niet altijd aan bij mijn wereldbeeld, maar dat hoeft niet ten koste te gaan van de vriendschap. Iemand is zo veel meer dan zijn of haar politieke voorkeur. Ik ben met hen opgegroeid en het zijn de mensen die er altijd voor me waren wanneer ik ze nodig had.’

En zijn cultuurvrienden? ‘Die hebben me ermee gecomplimenteerd dat het is gelukt om de zorgen te laten zien van de mensen met een tegengestelde politieke kleur. Kijk, ik ben het politiek meer eens met mijn cultuurvrienden, maar ik vind ook dat de linkerkant best wel kan demoniseren en alle PVV’ers over één kam kan scheren.’

Dat Van de Meeberg zich beweegt in twee totaal verschillende groepen, leidt soms tot opvallend gedrag, erkent hij. ‘Ik ga als PSV-supporter bijvoorbeeld regelmatig met mijn plattelandsvrienden naar het stadion. Daar roep ik ook weleens homofobe opmerkingen naar de scheidsrechter die ik bij mijn cultuurvrienden niet zou maken. In het stadion lijken andere normen te gelden, in een andere setting. Bovendien ben je er superanoniem. Terwijl ik eigenlijk helemaal niet achter dat soort uitspraken sta, er zelfs tegen ageer. Toch ontstaat er een soort groepsdynamiek.’

Van de Meeberg wil maar zeggen: generaliseren ligt al snel op de loer, terwijl dat oordeel snel zal wegvallen als mensen een-op-een met elkaar in gesprek gaan. ‘Iemand kan demonstreren tegen een azc in zijn wijk, maar compassie hebben met het verhaal van een individuele vluchteling. Het is soms laf om geen kant te kiezen, maar ook oneerlijk om dat wel te doen. Dat is het dilemma van de voorstelling.’

Thijs van de Meeberg, Met de beste bedoelingen. Leidsche Schouwburg, donderdag 23 januari 20.15 uur. Vanaf €14,50,-