‘Ik ben zelf honderd procent homoseksueel’, vertelt theaterregisseur Char Li Chung (28). Tot voor kort maakte hij voornamelijk voorstellingen over de queer gemeenschap. ‘Ik ging op zoek naar nog niet-vertelde verhalen, vooral van homoseksuele relaties. We leven in een extreem hetero-normatieve wereld, kijk maar naar wat we aangeboden krijgen op tv en in films. Ik dacht: laat dit mijn bijdrage zijn om ervoor te zorgen dat dat iets minder wordt.’

Tot hij De Bananengeneratie las, het boek van Pete Wu. ‘Dat was een enorme eye opener’, zegt Chung. In dat boek staan tientallen interviews met Chinese Nederlanders die vertellen over hoe zij opgroeien in Nederland en met welke vormen van anti-Aziatisch racisme ze te maken kregen. ‘Ik zie Wu als een soort klokkenluider van de Aziatische gemeenschap’, aldus Chung. ‘Hij is de eerste schrijver in de Nederlandse literatuur die dit onderwerp heeft aangesneden. De verhalen in zijn boek wilde ik nog breder onder de aandacht brengen door er een theatervoorstelling van te maken.’

Die gelijknamige voorstelling is 21 september te zien in de Leidse Schouwburg. Met de vijf acteurs ‘hebben we het boek ontleed’, vertelt Chung. ‘Daarbij hebben we persoonlijke ervaringen als leidraad genomen.’ De meesten van hen zijn opgegroeid in dorpen als enige Aziatische Nederlander en ook op school waren ze de enigen die er Aziatisch uitzagen.

Pesterijen

‘Kinderen zijn genadeloos’, zegt Chung. ‘Alles wat anders is, is voeding voor pesterijen. Ik vind het akelig om uit te spreken, maar het gaat om termen als spleetoog, hondeneter of ni hao. Het is gewoon heel vreemd om als “banaan” – geel van buiten, wit van binnen – op te groeien. Als kind wil je niet anders zijn, dus je gaat een gedeelte van je identiteit verstoppen om er maar bij te kunnen horen. Dat is heel tragisch.’

Wie denkt dat zulk racisme beperkt blijft tot de kindertijd, heeft het mis. ‘In coronatijd zag je bijvoorbeeld dat ze werden uitgescholden en mensen niet bij hen in de buurt wilden komen omdat zij het virus veroorzaakt zouden hebben. Een ander voorbeeld is dat mensen standaard Engels tegen je praten.’

En dan is er nog de hardnekkige mythe van de modelminderheid, vertelt Chung. ‘Over Aziaten wordt gedacht dat ze zich altijd gedeisd houden en goed meedoen aan de samenleving. Dat ze harde werkers zijn. Dat is natuurlijk niet zo. Er zijn ook luie en luidruchtige Aziaten. In de voorstelling proberen we dit soort mythes te ontkrachten.’

Ook andere onderwerpen passeren de revue, zoals hun liefdesleven en de hoge verwachtingen van hun ouders. ‘Alle arbeidsmigranten dromen ervan hun kind een beter leven te geven dan ze zelf hebben gehad.’ Ze willen het liefst dat hun kind arts of advocaat wordt, terwijl de acteurs zelf liever naar de Kunstacademie gingen. ‘Dat zorgt binnen families voor een enorme clash.’

Ook aan hun liefdesleven worden hoge verwachtingen gesteld. ‘De ouders willen graag dat je met een andere Aziatische Nederlander thuiskomt, het liefst voor je dertigste. Al die niet uitgekomen verwachtingen zijn heel moeilijk en vermoeiend.’

Wie als homoseksueel uit de kast wil komen, heeft het helemaal moeilijk. ‘Dat gold voor een van de acteurs. Het leidde niet tot een breuk met zijn ouders, maar ze hebben het er daarna nooit meer over gehad. Voorheen lieten zijn ouders hem dagelijks foto’s van vrouwen zien die als huwelijkskandidaat dienden. Nadien stopten ze daarmee. Dat was hun onuitgesproken acceptatie.’

Ook het datingleven zit vol obstakels. ‘Er zijn veel stereotypen over Aziatische mannen. Ze worden nooit als sexy, maar juist als nerdy en kneuzig geportretteerd. Voor vrouwen gelden andere stereotypen, zoals onderdanigheid en nederigheid. Datzelfde geldt overigens voor homoseksuele mannen. Op Tinder komen ze veel racisme en discriminatie tegen.’

Desondanks is de voorstelling ook heel grappig, vrolijk en troostend, benadrukt Chung. ‘De acteurs vertellen er allemaal op een bijna trotse manier over.’

Fraude

Hoewel de regisseur zelf Nederlands-Italiaans is, heeft hij wel Chinese roots. ‘Mijn vader is gedeeltelijk Chinees: mijn overgrootvader is in 1923 naar Nederland gekomen als arbeidsmigrant. Pas toen ik het boek van Wu had gelezen ben ik me erin gaan verdiepen en de familiestamboom gaan analyseren.’

Toch zien de meeste mensen niet dat hij Chinees bloed heeft. ‘Omdat ik als witte man door het leven kan gaan, heb ik zelf geen last van racisme en discriminatie. Ik ben eigenlijk geen banaan, maar een ei: geel van binnen, wit van buiten.’

Hoe de vorige generaties van zijn familie het hebben beleefd, weet hij niet. ‘Die spraken er niet veel over.’ Door zijn ‘mediterraan witte kleur’ krijgt Chung wel dagelijks de vraag hoe hij aan zijn naam komt. ‘Als mijn ov-kaart in de trein wordt gecontroleerd denken conducteurs dat ik fraude pleeg. Ik ben ook nog eens een lange boom van bijna twee meter.’

Om zijn naam westerser over te laten komen, schreef hij zijn voornaam lange tijd aan elkaar: Charli. ‘Pas sinds kort heb ik dat weer in de oorspronkelijke vorm hersteld. Ik heb al het privilege om niet door mijn uiterlijk te worden gediscrimineerd. Dus het minste wat ik kan doen is me wel trots te voelen over mijn naam en achternaam. Laat die maar lekker opvallen.’

Want juist aan de representatie van Aziatische Nederlanders schort het nog enorm, vindt hij. ‘Er zijn er in Nederland meer dan 1,3 miljoen. Dat is een op de veertien mensen. Zij hebben veel met racisme en discriminatie te maken, maar worden heel weinig gerepresenteerd. Gelukkig is zeker een derde van de zaal steeds gevuld met Aziatische Nederlanders, waardoor ze zichzelf eindelijk op het toneel terugzien. En voor de Nederlanders die hun medemens beter willen leren kennen: kom vooral kijken.’

Theater Oostpool, De Bananengeneratie. Leidse Schouwburg. Donderdag 21 september, 20.15 uur. €17 tot 25,-