Het is het zoveelste hoofdstuk in een langslepend en ingewikkeld proces. Het begon vorig jaar april, toen duidelijk werd dat het college van bestuur Leids hoogleraar archeologie Corinne Hofman wilde ontslaan.

Aanleiding was een ontluisterend onderzoeksrapport waarin stond dat Hofman en haar partner Menno Hoogland zich grensoverschrijdend hadden gedragen, de wetenschappelijke integriteit schonden, hun macht misbruikten en mogelijk strafbare feiten pleegden. De commissie baseerde het rapport op verklaringen van in totaal 37 informanten, onder wie negentien melders, elf vakgenoten en drie (voormalig) bestuurders.

Om Hofman te kunnen ontslaan – Hoogland was al met pensioen – startte het college een ontslagprocedure bij de kantonrechter. Die zitting was op 10 oktober, waarna de rechter op 20 november met een tussenvonnis kwam. Daarin stond dat de rechter het vermeende wangedrag en de schendingen van de wetenschappelijke integriteit voldoende aannemelijk vond, maar dat er meer informatie nodig was om tot een eindoordeel te komen.

Tegenbewijs

Zo kreeg Hofman nog de kans ‘het door haar gestelde tegenbewijs te leveren’ middels 59 verklaringen die haar verhaal zouden ondersteunen, en vroeg de rechter de universiteit om extra financiële achtergrondinformatie, bijvoorbeeld wat de hoogleraar aan pensioenopbouw zou missen als haar arbeidsovereenkomst voortijdig wordt beëindigd. Die stukken zijn uiterlijk 20 december bij de rechtbank ingediend.

Een definitieve uitspraak laat echter nog op zich wachten. De voornaamste reden is dat er nog volop wordt geprocedeerd: beide partijen mogen nog op elkaars stukken reageren. Maar wat ook meespeelt, is dat er nog een verzoek loopt tot een voorlopig getuigenverhoor dat is ingediend door de advocaat van Hofman en Hoogland, Petra Charbon. Dat is een middel om opheldering over feiten te krijgen door getuigen onder ede bij de rechter te laten verklaren.

Een voorlopig getuigenverhoor staat los van de ontbindingsprocedure, maar de kantonrechter schrijft in het tussenvonnis van afgelopen november dat het haar ‘doelmatig voorkomt’ dat de resultaten van het voorlopig getuigenverhoor ‘worden ingebracht’ in de ontbindingsprocedure. Vrij vertaald: de rechter wil pas een definitieve uitspraak doen over een eventueel ontslag zodra het (verzoek om het) voorlopig getuigenverhoor is afgerond. Een woordvoerder van de rechtbank in Amsterdam bevestigt die lezing.

De reden dat de archeologen een voorlopig getuigenverhoor hebben aangevraagd is dat er nog tal van vragen zijn waarop ze geen antwoord hebben gekregen, blijkt uit het verzoekschrift van hun advocaat Charbon. Bijvoorbeeld: ‘Hoe kan het dat er voor 2023 nooit eerder met Hofman en Hoogland is gesproken over mogelijk ingediende klachten, ook niet door de decaan?’ ‘Waarom zijn Hofman en Hoogland de facto nauwelijks gehoord?’ ‘Waarom zijn er geen verslagen gemaakt van de gesprekken met hen?’ ‘Waarom zijn de speciaal daartoe ingerichte klachtenprocedures niet gebruikt?’

Middels een voorlopig getuigenverhoor hopen ze ‘erachter te komen wat hier is gebeurd, hoe dat is gegaan en waarom’, aldus de advocaat in haar verzoekschrift. Daarvoor willen ze acht getuigen oproepen: de drie leden van de onderzoekscommissie, rector Hester Bijl en collegevoorzitter Annetje Ottow, archeologiedecaan Jan Kolen en oud-rectoren Carel Stolker en Paul van der Heijden.

Niet nodig

Maar: de onderzoekscommissie, Jan Kolen en het college van bestuur zien niets in een voorlopig getuigenverhoor, blijkt na vragen van Mare. Het is niet nodig en het vertraagt het proces van de ontslagzaak, stellen zij. Hun advocaten gaan daarom verweer voeren tegen dat verhoor. De zitting daarvan is op 10 maart bij de civiele rechter; een andere rechter dan de kantonrechter die de ontslagzaak behandelt. Pas na die zitting beslist de civiele rechter of er wel of geen voorlopig getuigenverhoor komt.

Waarom willen de getuigen niet aan dit verhoor meewerken? Voorzitter van de onderzoekscommissie Yvonne Erkens licht toe: ‘Mevrouw Hofman wil de commissie persoonlijk aansprakelijk stellen voor schade die zij zegt geleden te hebben als gevolg van het advies. Inmiddels is bij de rechter vast komen te staan dat de commissie haar werk goed heeft gedaan. Daarmee vervalt de reden om de commissieleden te horen. Dat zullen wij de rechter op 10 maart gaan vertellen.’

Archeologiedecaan Jan Kolen laat eveneens weten dat zijn advocaat zich tegen een voorlopig getuigenverhoor zal keren. ‘Het gaat er niet om of we het wel of niet willen, maar of het wel of niet nodig is. Wij vinden dat laatste.’

Ook universiteitswoordvoerder Caroline van Overbeeke laat namens Annetje Ottow en Hester Bijl weten dat ‘de universiteit een getuigenverhoor niet nodig vindt’. Ook stelt ze dat het ‘in het belang van iedereen is dat er nu snel duidelijkheid komt en er spoedig een uitspraak wordt gedaan’, en dat de universiteit daarom ‘tegen een onnodig getuigenverhoor’ is. ‘Het zal de procedure onnodig rekken.’

Van Overbeeke verwijst verder naar het tussenvonnis over de ontslagzaak, waarin staat dat ‘de getuigen die betrekking hebben op de totstandkoming van het advies of de samenstelling van de onderzoekscommissie, in deze procedure niet (meer) relevant zijn nu daarover reeds is geoordeeld’. Van Overbeeke: ‘De rechter zegt dat het vooronderzoek en het onderzoek zorgvuldig zijn verlopen. De getuigen uit het getuigenverhoor kunnen alleen maar iets verklaren over dit (voor)onderzoek en niet over het gedrag van Hofman. Die verklaringen zijn dus niet meer relevant.’

‘Daar is veel tegenin te brengen’, reageert Charbon. ‘Alleen al omdat diezelfde getuigen ook over andere dingen kunnen verklaren dan over die twee onderwerpen.’ Daarnaast zegt de advocaat dat de universiteit vorig jaar al liet weten niet te willen meewerken aan een voorlopig getuigenverhoor. ‘Toen was er nog helemaal geen uitspraak van de kantonrechter in de ontslagzaak.’

Verder wijst ze erop dat de rechter die gaat oordelen of er een voorlopig getuigenverhoor moet komen, een andere is dan de kantonrechter in de ontslagzaak. ‘Deze rechter is niet gebonden aan wat de kantonrechter zegt.’

De enige getuigen die geen bezwaar hebben tegen het verhoor, zijn oud-rectoren Carel Stolker en Paul van der Heijden. ‘Ik ben bereid mee te werken’, zegt Stolker. ‘Ik heb toegezegd dat ik alle informatie wil geven die nodig is om de feiten waarom wordt gevraagd op tafel te krijgen.’ Van der Heijden: ‘Als er een oproep komt, zal ik gaan. Wat de rechter mij dan wil vragen, weet ik overigens niet.’

Enkele weken na de zitting op 10 maart beslist de civiele rechter of er een getuigenverhoor zal komen. Zo ja, worden de leden van de onderzoekscommissie, collegeleden Hester Bijl en Annetje Ottow, archeologiedecaan Jan Kolen en oud-rectoren Carel Stolker en Paul van der Heijden allemaal opgeroepen.

En er speelt nóg iets. Afgelopen zomer diende Charbon namens Hofman en Hoogland een Woo-verzoek in waarin ze de universiteit vroeg alle informatie rondom het onderzoeksrapport over hun wangedrag te openbaren. De archeologen wilden alle schriftelijke en mondelinge verklaringen rond het onderzoek inzien, schriftelijke verslaglegging van de gesprekken op basis van audio-opnames en nagezonden correspondentie.

De universiteit weigerde daaraan mee te werken. Daar ging Charbon tegen in beroep bij de Commissie voor Beroep en Bezwaar (CBB), die daarover binnenkort een advies uitbrengt aan het college.