Dat blijkt uit het aangepaste bezuinigingsplan van de faculteit Geesteswetenschappen, dat minder ingrijpend is dan het oorspronkelijke voorstel, waarin veel studies zouden verdwijnen of moesten fuseren.

Nu blijven de opleidingen Frans en Duits alsnog zelfstandig bestaan, evenals Japans, Koreaans, Chinees en South and Southeast Asian Studies. Dat betekent dat er respectievelijk geen brede bachelors Europese talen en culturen en Aziëstudies komen.

Ook de bachelors African Studies en Latin-American Studies blijven behouden. Wel moeten deze opleidingen intensief gaan samenwerken met andere opleidingen, bijvoorbeeld door gedeelde vakken aan te bieden. Dat betekent dat het aanbod van specifieke vakken afneemt.

Grootste pijn

De bachelor Italiaanse taal en cultuur wordt wel geschrapt. ‘Daar zit de grootste pijn’, licht decaan Mark Rutgers toe.

African Studies en Latin American Studies blijven wel bestaan. ‘Ik ben er blij mee dat we die behouden, omdat we anders studies naar de Global South alleen nog maar binnen de opleiding International Studies zouden hebben. We gaan dus toch een poging wagen om die opleidingen levensvatbaarder te maken.’

Wel verdwijnen de twee researchmasters van African Studies en Latin American Studies. ‘Dat zijn heel kleine opleidingen met een heel lage instroom, waarvan het maatschappelijke effect uitermate beperkt is’, aldus de decaan.

Ook stopt de faculteit met de joint master programme European Politics and Society, een internationale samenwerking met enkele andere universiteiten. ‘Daar was veel maatwerk per student bij nodig en de inhoud is ook niet heel geesteswetenschappelijk’, verklaart Rutgers.

De plannen moeten nog langs de faculteitsraad. Als die instemt en het college van bestuur vervolgens de studies schrapt, stopt de instroom per collegejaar 2026-2027. Rutgers: ‘We garanderen dat alle studenten kunnen afstuderen.’

Dat de eerder bedreigde talenstudies toch niet opgaan in brede bachelors Aziëstudies en Europese talen en culturen, is te danken aan het tegenvoorstel van de opleidingsvoorzitters, zegt Rutgers.

‘Vanuit onder meer de opleidingen zelf is afgeraden een brede bachelor Europese talen en culturen op te zetten. We willen Frans en Duits in Leiden in stand houden, ook omdat het schooltalen zijn en we daar een maatschappelijke opdracht voor hebben. Maar we gaan niet proberen meer studenten naar de bachelors te krijgen, want dat proberen we al dertig jaar en dat lukt niet. De opleidingen moeten zich dus zelf nadrukkelijk meer gaan inzetten om studenten van andere talenstudies te trekken voor hun minoren en de lerarenopleidingen. Dat betekent ook dat de staf van Duits en Frans beschikbaar moet blijven om dat onderwijs te verzorgen.’

Wel inkrimpen

Ook heeft het faculteitsbestuur ‘heel goede argumenten gekregen’ om geen brede bachelor Aziëstudies in te voeren. ‘Aziëstudies wordt internationaal als een sociaalwetenschappelijke studie gezien, terwijl wij ons juist heel erg richten op de taal en cultuur. Het is dus onverstandig om ons geesteswetenschappelijke karakter te verkopen onder dat label. Wij gaan deze opleidingen voorlopig dus niet samenvoegen.’

Maar deze opleidingen moeten wel meer gedeelde vakken gaan aanbieden. ‘Dat komt ook vanuit de opleidingsvoorzitters zelf. In feite gaan zij net zo veel samenwerken als wanneer ze één label zouden krijgen.’

Ook de afstudeerrichtingen van de bachelors Midden-Oostenstudies en Oude Nabije Oosten-studies (zoals Arabisch, Perzisch en Hebreeuws) blijven bestaan, maar moeten wel inkrimpen. ‘De bedoeling is dat je binnen de opleiding kunt blijven afstuderen in de verschillende specialisaties. Maar we stellen wel eisen aan die specialisaties: namelijk een heel beperkt aantal vakken.’

Tijd winnen

Er worden dus veel minder opleidingen opgeheven of samengevoegd dan oorspronkelijk het plan was. ‘We gaan nog geen heel grote ingrepen elders in de faculteit doen’, aldus Rutgers. ‘Dat is ook echt afgeraden door de opleidingsvoorzitters.’

Alleen: de bezuinigingsopdracht is nog steeds even groot. Hoe wordt dat nu opgelost? ‘Met alleen het opheffen van deze kleine opleidingen gaan we het inderdaad niet redden’ antwoordt Rutgers. ‘Waar we volop mee bezig zijn, is het faculteitsbreed sterk terugbrengen van het aantal specialisaties en kleine vakken. Een derde van onze vakken heeft minder dan zes studenten. Daar moeten we echt vanaf, want dáár zit ons financiële probleem. Dat betekent: minder keuzevakken en grotere groepen.’

De opleidingen hebben afgelopen jaar al stevige ingrepen gedaan, zegt Rutgers. ‘Meer dan ik had durven hopen. Komend jaar volgt een tweede ronde. We zien dat die ingrepen nu al miljoenen opleveren en dat onze tekorten minder zullen zijn dan we aanvankelijk dachten. Dat betekent dat we tijd winnen. Maar: de gevolgen van de Wet Internationalisering in balans zijn hier nog niet in meegenomen. Daar zit nog een enorm risico in.’

Of er moet worden gereorganiseerd, en hoeveel banen dat dan kost, is nog niet duidelijk. ‘Maar we zetten nadrukkelijk in op het verminderen van de inhuur van tijdelijke staf. We hebben bijvoorbeeld veel medewerkers die een onderzoekssubsidie krijgen. Om hun onderwijs te vervangen, huurden we altijd mensen in. Maar door het aantal vakken te verminderen, spelen we daarmee onderwijstijd vrij bij ons eigen personeel. Door hen de gaten te laten opvullen die ontstaan door de subsidies, kunnen we meer van onze eigen mensen houden.’

Ook wordt er gekeken of er aan ieder hoorcollege nog wel een werkgroep moet worden gekoppeld en of tussentoetsen nodig zijn. ‘We gaan studenten misschien minder ondersteuning bieden. Dat betekent dat we meer zelfredzaamheid van hen verlangen. Dat kan denk ik geen kwaad, want we krijgen van studenten soms het verwijt dat de studie wat middelbare schoolachtig is.’

Geen nieuwbouw = geen voordeel

De bezuiniging van 14 miljoen euro door Lipsius Zuid niet te bouwen, levert geen financieel voordeel op voor de faculteit, benadrukt Rutgers. ‘Die bezuiniging landt niet bij ons, maar bij de universiteit. De hele universiteit krimpt, dus ook op centraal niveau moet worden bezuinigd.’

Rutgers is tevreden met het herziene voorstel. ‘De omvang van de bezuinigingen is niet veranderd, maar ik denk wel dat dit aangepaste plan beter door de gemeenschap wordt gedragen. We zijn zo dicht mogelijk bij het tegenvoorstel van de opleidingsvoorzitters gebleven, waarbij ons werd gevraagd geen onomkeerbare dingen te doen. We konden helaas niet alles overnemen, maar hebben ons er zo veel mogelijk aan gehouden. Mij gaat het erom dat we straks een sterke, toekomstgerichte faculteit hebben. Ik denk dat het zo kan lukken.’