‘Het komt vaker voor dat je fossielen van dinosaurussen bij elkaar vindt in massagraven, vooral in Amerika’, zegt paleontoloog Jimmy de Rooij. ‘Dat gebeurt bijvoorbeeld als dode dieren worden meegespoeld door een rivier, en allemaal op dezelfde plek belanden, ook al leefden die dieren niet samen. Dat wordt een soort samenraapsel van allerlei soorten bij elkaar.’

Dat is niet zo bij de vijf gehoornde dinosaurussen, de zogeheten Triceratops, die Naturalis in 2013 vond bij een opgraving in de Amerikaanse staat Wyoming en die vanaf vrijdag te zien zijn in het museum. Volgens De Rooij, die eerder dit jaar promoveerde op onderzoek naar de kudde, is het uniek om vijf dinosaurussen van dezelfde soort zo bij elkaar te vinden.

‘Op basis van de grond om de fossielen heen weten we dat we hier niet te maken hebben met instroom, maar juist een hele stabiele aardlaag. We kunnen zien aan de omgeving dat ze in een heel natte, moerasachtige omgeving leefden met veel meertjes, drijfzand en modder - heel anders dan Wyoming nu. Het is dus geen vreemd scenario dat die dieren stierven omdat ze verkeerd liepen door een moeras en toen redelijk plotseling verzopen. Met de vondst van deze vijf dino’s hebben we wetenschappelijk bewijs dat ze in groepsverband leefden.’

Die hypothese wordt ook ondersteund door onderzoek naar de tanden. ‘We hebben verschillende elementen in het glazuur van de fossiele tanden onderzocht. De schommelingen in de verhoudingen van die elementen kunnen ons vertellen waar de dieren geleefd hebben, het is een soort logboek van waar ze de laatste fase van hun leven hebben doorgebracht. Alle vijf de dino’s hadden hetzelfde patroon, dus het is aannemelijk dat ze samen in hetzelfde gebied leefden.’

Uit onderzoek naar de botten blijkt ook dat de dieren allemaal vrij jong en fit waren, zo tussen de twintig en dertig jaar. ‘Het waren gezonde dieren, echt in de kracht van hun leven. Dat wijst er nog meer op dat het een redelijk snelle dood en begrafenis moeten zijn geweest en dat ze in een kudde liepen.

‘De volgende stap zou zijn om te kijken hoe die kudde is opgebouwd. We hebben hier te maken met vijf dieren van dezelfde leeftijd. We zien bijvoorbeeld wel in levende diersoorten, maar ook zeker in dinosaurussen, dat er wel een soort van leeftijdsscheiding is. Soms zijn er groepen met alleen hele jonge dieren, of alleen oude, of dieren met jongen. Alleen weten we niet hoe consistent dat is, want er zijn nog te weinig van dit soort vondsten om daar echt concreet iets over te zeggen. Misschien waren deze triceratopsen onderdeel van een kudde van honderden individuen en hebben deze vijf gewoon een verkeerde afslag in het moeras genomen.’

Triceratops: de kudde, Naturalis, vrijdag 18 oktober t/m 31 augustus 2025. Daarna gaan de vijf dino’s op wereldtournee. Na afloop daarvan krijgt de kudde een vaste plek in het museum