‘Door de 544 speeddates kon ik een weekend lang niet slapen’, vertelt psycholoog Iliana Samara. Voor haar promotie-onderzoek naar het verband tussen aantrekkelijkheid en het vormen van romantische connecties liet zij 67 mannen en vrouwen speeddaten. Met een team academici observeerde zij de koppels en analyseerde hun lichaamstaal.

Zo hoopt ze antwoord te vinden op de welbekende vragen. Bestaat liefde op het eerste gezicht? En kan je na een eerste date al weten of je De Ware hebt ontmoet? ‘Jouw aandacht wordt direct gegrepen door de fysieke aantrekkelijkheid van een persoon’, vertelt Samara. ‘In het begin is het voor beide partijen belangrijk of ze de ander aantrekkelijk vinden. Als dat er niet is heb je geen romantische klik, maar vriendschap.’

Fysieke aantrekkingskracht

Samara onderzocht hoe aandacht, sociale perceptie en lichamelijke uitdrukking in verband staan met de aantrekkelijkheid van een potentiële partner. Kunnen onze gezichtsuitdrukkingen op een eerste date voorspellen of er een tweede komt? Aan de speeddates deden heteroseksuele deelnemers met diverse etniciteiten en achtergronden mee.

Voor mannen is de fysieke aantrekkingskracht belangrijker dan voor vrouwen. ‘Zij denken eigenlijk: “Ja, zij ziet er leuk uit, haar wil ik graag ontmoeten of beter leren kennen.” Vrouwen gaan meer uit van andere factoren zoals betrouwbaarheid en in sommige gevallen status.’

Als je iemand aantrekkelijk vindt, voel je dat in je lichaam. Je wordt nerveus of voelt vlinders in je buik. ‘Mannen identificeren dit sneller als interesse’, legt Samara uit. ‘De overeenkomst tussen fysiologische opwinding en de interpretatie “ik voel mij opgewonden en ik vind deze persoon leuk” is erg laag bij vrouwen. Mannen en vrouwen nemen andere risico’s. Als een man niet op een vrouw afstapt, is dat voor hem een gemiste paringskans. Voor een vrouw kan een verkeerde inschatting leiden tot een nakomeling waar ze voor moet zorgen. Dat kost veel meer moeite, dus zijn vrouwen kieskeuriger.’

Verlegen glimlach

Andere bevinding: de uitdrukking two hearts beat as one bleek te kloppen, want aan het tempo van de hartslag is wederzijdse interesse te herkennen. ‘Wanneer de hartslagen hetzelfde ritme hadden, of beide handen klam werden, was de kans groter op een tweede date. Het is een heel eerlijk signaal, wij hebben daar geen controle over. Ons hart verraadt ons.’

Voorafgaand aan de speeddates kregen de deelnemers vragen over hoe aantrekkelijk zij potentiële dates vonden en werden er cognitieve testen afgenomen. ‘We vroegen de deelnemers hoe aantrekkelijk zij hun dates vonden op basis van gezicht, stem en geur. Voor die laatste test moesten ze een shirt meenemen dat ze ’s nachts hadden gedragen. Helaas bleek de omgeving te chaotisch om goed de effecten van geur te kunnen interpreteren.’

Nuttiger was het terugkijken van de gefilmde dates, waarbij per seconde de lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen werd geanalyseerd. ‘Over gezichtsuitdrukkingen hebben wij meer controle en die vertellen ons daarom minder over interesse.’ Maar toch ontdekte Samara dat juist specifieke blije gezichtsuitdrukkingen ons wél vertelden of iemand zijn of haar date leuk vond. ‘We hebben drie verschillende soorten glimlachen van elkaar kunnen onderscheiden: de oprechte, de verlegen en de beleefde. Juist wanneer iemand verlegen en voorzichtig glimlacht, voorspelt dat een romantische klik. Als je iemand leuk vindt, ben je zenuwachtiger en wil je een goede indruk maken. Een oprechte glimlach is juist vaak een teken dat je het goed met iemand kan vinden, maar dat de kans op romantiek kleiner is. Er is dus een verschil tussen vriendschappelijke en romantische aantrekkingskracht.’

Aanranding en verkrachting

Mannen weten snel of zij iemand leuk vinden, maar kunnen slecht inschatten of die interesse wederzijds is. ‘Zij gaan er dan sneller vanuit dat dit wél zo is. Bij vrouwen wordt interesse van een man juist vaak onderschat. Die zijn sneller geneigd om nee te zeggen, ook wanneer ze iemand wel leuk vinden. Mannen wordt geleerd om te pushen, om door te zetten en geen nee te accepteren.’

‘Bijzonder is dat als een man iemand niet leuk vindt, hij juist wel heel goed kan inschatten of de ander interesse heeft.’ Voor mannen maakt de liefde dus eigenlijk blind. ‘Mannen kunnen interesse zien als die er niet is. Dat kan leiden tot grappige, ongemakkelijke situaties maar ook nare en vervelende situaties. Het is ook in verband gebracht met aanranding en verkrachting.’ Samara adviseert mannen daarom om ‘even een moment te nemen en een stapje terug te doen als zij iemand leuk vinden. Als zij zich dan af zouden vragen: “Wat zou ik denken als ik deze vrouw niet leuk zou vinden?”, dan zou dat helpen.’

Op één vraag heeft de onderzoeker geen antwoord. ‘Ik ben eigenlijk wel benieuwd of er nog mensen op tweede date zijn geweest.’

Iliana Samara, How do we form romantic bonds? Promotie was 15 mei