Wat heb je precies onderzocht?
‘Ik heb gekeken hoe én waarom Ahold – Albert Heijn dus –, gemeente Amsterdam en Platform Plenair Onderwijs reageerden op de Zwarte Piet-discussie. Het idee achter mijn onderzoek was dat ik wilde kijken hoe organisaties reageren op grassroots-bewegingen. Er is al heel veel onderzoek gedaan hoe zulke activistische organisaties hun doelen halen en hoe ze hun onderwerpen op de agenda zetten. Maar ik wilde juist weten hoe de andere kant reageert. De Zwarte Piet-discussie is een heel goed topic. Het is Nederlands, maar heeft ook een internationaal publiek bereikt. En het is heel tastbaar.’
En wat heb je gevonden?
‘Ze hebben alle drie het uiterlijk van Zwarte Piet veranderd, maar op verschillende manieren: Platform Plenair Onderwijs ging niet de discussie aan, maar baseerde haar besluit op het College voor de Rechten van de Mens. Ze gingen dus uit van het oordeel van een andere organisatie. Ahold had juist een hele open reactie, waarbij ze het gesprek aan gingen met de voor- en tegenstanders. Dat geldt ook voor de gemeente van Amsterdam. Daarom was het heel moeilijk voor hen om een besluit te nemen. Het is in deze discussie bijna onmogelijk om een compromis te sluiten: het is ja of nee, er is bijna geen tussenweg.’
Waarom reageren organisaties eigenlijk verschillend?
‘In mijn scriptie noem ik de rol van de media. Albert Heijn gaf geen reactie totdat journalisten aan de deur stonden en vroegen ‘Wat gaan jullie doen?’ Zo raakten ze betrokken. De aard van de discussie speelt denk ik ook mee. Het heeft zo’n impact dat het onmogelijk is om te negeren.’
Je hebt een onderwerp gekozen waar mensen heel heftig op reageren.
‘Dat merkte ik ook wel tijdens mijn interviews. Ik moest mensen vaak geruststellen dat ik me niet wilde bemoeien met de discussie zelf. Ik wil het niet hebben over of Sinterklaas goed of slecht is, maar het juist objectief analyseren. Ik denk dat veel mensen slechte ervaringen hebben met de pers. Ze dachten dat als het in de media zou komen, het uit de hand zou lopen.’
Wat vind je van de discussie?
‘Mijn vader is Nederlands, dus ik ben wel bekend met Sinterklaas. Ik ken Zwarte Piet ook al sinds mijn kindertijd. Ik accepteerde dat toen als onderdeel van een traditie en ik zag het nooit als iets racistisch. Ik denk dat dit voor de meeste Nederlanders ook geldt. Niemand heeft gedacht: ‘Kom, laten we lekker discrimineren!’ Dus als het dan opeens racistisch wordt genoemd, is dat confronterend.
‘Ik denk wel dat mensen steeds meer openstaan voor andere meningen. Ik vind de huidige oplossingen ook goed: het verhaal dat Zwarte Piet zwart is door de schoorsteen. Zo hou je Zwarte Piet, maar kan je de beledigende elementen eruit halen. Die mis je toch niet, dus het maakt niet uit.’ AK