‘Het is heel dom’, zegt Inge Haak. De bachelorstudent international studies woont in een huis aan de Nieuwe Rijn waar al jarenlang een schimmelprobleem heerst. Ze houdt een gele zak vast. ‘Dit zou vocht moeten opnemen en de groei van schimmel in ons huis moeten voorkomen’, vertelt ze lachend.
‘Van DUWO kregen we een tas met allemaal verschillende spullen, en daar zat dit “voederzakje” in’, aldus huisgenoot en masterstudent literary studies Anna Baak. ‘Voel maar’, zegt ze sarcastisch terwijl ze het zakje omhoog houdt. ‘Hij is nu heel zwaar!’
‘Ik denk dat je studiepunten kunt verdienen met de tijd die je kwijt bent aan het telkens benaderen van DUWO voor problemen, en resultaat proberen te zien’, zegt Baak.
Ze woont nu al tweeënhalf jaar lang tussen de schimmel. ‘Toen ik hier introk was het overal zwart. Er zat schimmel op de muren en ramen, in het keukenkozijn, en in de badkamer. Ook kregen we erg last van condens op alle ramen.
‘Toen ik een reparatieverzoek indiende kwam de beheerder langs. Hij zei dat ik het zelf moest schoonmaken met soda. En dat doe je dan, en dan komt het na een week natuurlijk weer terug. Het is niet alsof de oorzaak van het probleem wordt aangepakt.’
Haak: ‘Ze lijken het niet serieus te nemen.’
Baak: ‘Een technisch beheerder zei: “Ja, dit is inderdaad schimmel. Maar het kan ook zijn dat je heel veel vocht uitstoot in je slaap. Daardoor kunnen de muren gaan beschimmelen.” Toen moest ik heel hard lachen.’
Prioriteiten
Ze bleef DUWO vragen om hulp. ‘Na echt heel veel bellen, appen en mailen kwamen ze langs om over de schimmel heen te verven. Maar ja, je ziet het, het komt gewoon weer terug.’
Haak woont pas drie maanden in het huis. ‘Ik had wel meegekregen dat er bepaalde dingen waren die nog moesten worden geregeld.’ Dat de schimmel telkens terugkomt, wekt veel frustratie op.
Baak: ‘Ik heb drie kledingstukken gehad die beschimmelden. Het pak van mijn vriend hing hier bijvoorbeeld voor een paar maanden en die was helemaal beschimmeld. En het is echt niet alsof ik nooit mijn kamer lucht of kleren ergens wegmoffel.’
De studenten vragen zich af waar de prioriteiten van de studentenhuisvester liggen. ‘Laatst is DUWO langsgekomen omdat ze willen investeren in de sociale cohesie van ons huis. Ze willen van onze fietsenkelder een gemeenschappelijke ruimte maken. Op zich een nobel streven, maar ik denk dan: dat is niet het grootste probleem.’
Behang
‘Er wonen hier zo’n 1200 mensen en die hebben allemaal een beetje schimmel in de kamer’, vermoedt Pascal Cuelenaere, bachelorstudent sterrenkunde.
Hij woont op de Klikspaanweg en heeft een muur vol schimmel in zijn kamer. ‘Ik denk dat heel De Klik er last van heeft. Ik hoorde van een aannemer dat het bij een pand verderop nog veel erger is.’
Toen hij er afgelopen zomer kwam wonen, zag hij dat er schimmel op het behang groeide. ‘Ik heb een verzoek bij DUWO ingediend. Anderhalve maand later kreeg ik een random belletje van een schilder. Toen hij langskwam, zei hij meteen: “Hier kan een schilder helemaal niks mee.” Hij rook het ook meteen. Ik ruik het niet eens meer. Om te laten zien hoe erg het eigenlijk was, heeft hij het behang er afgehaald.
‘Daarna heb ik de huisbaas gebeld, die iemand wist te vinden die het zou oplossen. Maar ik heb nu al drie keer gebeld, en telkens zegt hij dat degene die erover gaat al weken niet op kantoor is.’
Peroxide
Voor nu neemt Cuelenaere daarom het heft in eigen hand.
‘Ik heb het met chloor proberen weg te halen, maar dat was geen oplossing natuurlijk. Ook laat ik nu elke dag mijn raam openstaan. Toch hangt er nog steeds een muffige geur. Ik weet dat het slecht is om sporen van schimmel in te ademen. Ik vind het een naar idee om daar zo’n lange tijd in te moeten slapen, en überhaupt te wonen.’
Hij is ook bezorgd over het feit dat er eventueel waterstofperoxide wordt gebruikt bij de bestrijding. ‘Omdat de schimmel zo veel tijd heeft gehad om zich uit te breiden zou deze bijtende stof over mijn hele muur moeten worden gespoten. Dit vind ik erg. Het is namelijk slecht om deze stof in te ademen. Bovendien kan het in je meubels trekken waardoor je het dus sowieso voor een langere tijd inademt.’
‘Iedere winter hebben wij allemaal schimmel in onze kamers’, zegt huisgenoot Helena.
‘Als DUWO langskomt met een schimmelreiniger kun je na twee maanden opnieuw bellen. We hebben ook problemen met de ramen, omdat er gaatjes in de kozijnen zitten. Toen we daarover belden, hoorden we: “Je moet even zelf uit je raam hangen om dat op te lossen.” Op de vierde verdieping vind ik dat niet echt fijn.’
Chronische ontsteking
Longarts Jeroen Tibboel is gespecialiseerd in infectieziekten en tuberculose en weet alles over de gezondheidseffecten van schimmels.
Volgens hem zijn ze niet allemaal schadelijk. ‘Er zijn anderhalf tot vijf miljoen verschillende soorten schimmels waarvan een deel niet eens is geclassificeerd. Sommige zijn schadelijker dan andere: voor de gisting van wijn en bier worden immers ook schimmels gebruikt.’
‘De zwarte schimmel die vaak in het huis voorkomt is de Aspergillus niger. Daarbij zit het gevaar vooral in de hoeveelheid blootstelling. Als je muren zo vol zitten dat zelfs je behang loslaat, is dat natuurlijk geen goed teken. Dit kan leiden tot chronische ontstekingsreacties zoals hypersensitiviteits-pneumonitis. Dat is een zeldzame ziekte waarbij er een allergische reactie ontstaat in de longen. Deze reactie zorgt vervolgens voor een chronische ontsteking in de longblaasjes.’
Astma
Maar hoe zeldzaam de ziekte ook is, iedereen kan het krijgen. ‘Patiënten hebben een bepaalde gevoeligheid in hun longen waarvan we niet precies weten hoe die ontstaat. Maar we zien dat mensen na langdurige blootstelling aan hoge doseringen van schimmels last kunnen krijgen. Die ziekte kan zich dan acuut of chronisch presenteren.’
Wie gevoelige longen heeft, moet dus opletten, zegt de arts. ‘Mensen met astma zijn een voorbeeld hiervan. De vraag hierbij is hoeveel patiënten die astma hebben dat ook van zichzelf weten. Als je in dit soort huizen gaat wonen en opeens klachten krijgt, kan je astma zo aan het licht komen.’
Toch wil de arts benadrukken dat er geen studies zijn geweest die gekeken hebben naar de effecten van schimmels bij gezonde vrijwilligers. ‘We hebben onderzoek dat laat zien dat mensen met schimmels in hun omgeving specifieke afweerstoffen maken. Dus het is wel duidelijk dat je lichaam reageert als er contact is met schimmels. Of die reactie daadwerkelijk tot ziekte leidt, is niet wetenschappelijk bewezen.’
Zelf schimmel proberen te verwijderen is niet ongevaarlijk, aldus Tibboel. ‘Als het gaat om enorme hoeveelheden schimmels, huur dan iemand in om het te verwijderen. En pas op met schoonmaakmiddelen en lees de gebruiksaanwijzingen op de verpakking: als je bijvoorbeeld chloor mengt met ammoniak krijg je chloorgas. En dan krijg je weer heel andere problemen op het longgebied, en voor je het weet beland je op de spoedeisende hulp met ademhalingsproblemen.’
Dat studenten nog steeds tussen de schimmel wonen ‘verbaast’ Laurens Cramer, vestigingsdirecteur van DUWO Leiden. ‘Als er een melding komt, dan komt er echt iemand naar je toe. Zo niet, dan zou ik zeggen, doe nog zo’n melding. Er is waarschijnlijk iets misgegaan.’
Studenten moeten wel echt een afspraak maken, benadrukt hij. ‘Wij kunnen niet zomaar een huis in, hè? De student moet thuis zijn en de deur opendoen.’
Over klachten van studenten dat schimmel slechts wordt overgeschilderd, reageert hij: ‘Het is niet zomaar oververven. Wij gebruiken schimmelwerende verf. Er is ook eerst een voorbehandeling.’ Volgens hem wordt ‘99 van de 100 keer de schimmel verwijderd’.
Over bovenstaande klachten geeft hij toe: ‘Je kan natuurlijk niet alles gaan schilderen met schimmelwerende verf. Dus het is belangrijk dat we echt de oorzaak ook bestrijden. Het is heel belangrijk dat vocht zich niet blijft ophopen in een woning. Maar ja, als je in een huis woont met heel veel mensen en je doucht allemaal, en dat vocht blijft hangen, en er wordt ook nog eens onvoldoende geventileerd, dan is het een beetje vechten tegen de klippen op.
‘Verdere voorlichting zou daarom wel heel fijn zijn. Dat is de taak van studentbeheerders. Ik ben daar zelf natuurlijk niet bij, maar hoop dat het voldoende gebeurt.’
Maar als het zo’n groot probleem is, waarom controleert DUWO niet achteraf of de bestrijding effectief was? ‘Om nóg een check te doen, daar is het niet op ingericht. We gaan ervan uit dat als er een melding wordt gedaan, dat we daarheen gaan, en dat we het dan oplossen.’
Gelden daarbij prioriteiten? ‘In principe zijn alle meldingen gelijk, tenzij het spoed heeft. Dus als het echt naar binnen giet van de regen dan zorgen we er zo snel mogelijk voor dat er wat gebeurt. We zien echt wel wanneer er acuut gevaar is. Bij een melding moet daarvan een inschatting worden gemaakt. De informatie die een student geeft bij een intake is daarom belangrijk.’
Schimmel wordt niet gezien als spoed binnen DUWO, aldus Cramer.
‘Na een melding komen we binnen een paar dagen, niet binnen een dag. Maar waar het om gaat is dat studenten natuurlijk gezond kunnen wonen. Toch zien we dat ook in onze panden schimmel optreedt. Daarom sluiten we ook aan bij het plan voor de schimmelaanpak in Leiden. Wij willen van andere coöperaties leren.’