‘Als ik nu nog soldaat zou zijn in het Noord-Koreaanse leger, had ik voor Rusland tegen Oekraïne willen vechten’, zegt Ryu Seong -hyeon, als voorbeeld van hoe ver de indoctrinatie kan gaan. ‘Ik dacht lange tijd echt dat het leven van Kim Jong-un belangrijker was dan ieder anders leven, ook het mijne. Dat denk ik al lang niet meer.’

Ryu liep in 2019 over van Noord- naar Zuid-Korea. Hij moest zich een weg banen door het mijnenveld in de gemilitariseerde zone tussen de twee Korea’s. ‘Het gewone leven in Noord-Korea is al haast een slagveld, in de militaire strijd is het niet veel beter’, vertelt hij dinsdag in een zaaltje in het Herta Mohrgebouw. Daar is eigenlijk maar plek voor een man of dertig, maar er zijn meer dan tachtig mensen op de bijeenkomst met twee Noord-Koreaanse overlopers afgekomen.

Naast Ryu zit Kim Haneul, een Noord-Koreaan die in erbarmelijke omstandigheden werkte in de bouw in Rusland en ergens in het begin van de 2020’s naar Zuid-Korea vluchtte. Hij draagt een mondkapje om niet herkend te worden: zijn familie in Noord-Korea loopt gevaar als zijn identiteit bekend wordt.

dodelijke tactiek

Ryu was chauffeur in het leger en weet hoe de Noord-Koreanen die in Oekraïne vechten eraan toe zijn. ‘Ze zijn kanonnenvoer, verblind door indoctrinatie. De meeste mannen gaan in dienst op hun zeventiende. Vrouwen moeten ook het leger in, tenzij er een uitzondering geldt. Mannen dienen tien jaar, vrouwen zeven. Al die tijd zie je je familie vrijwel niet. Toen ik na acht jaar mijn moeder weer zag, moest zij erg huilen. Ik kon zelf geen emotie tonen, omdat ik had geleerd om dat niet te doen. Ik heb haar overigens ook niet verteld over mijn plannen om naar Zuid-Korea over te lopen.’

Op de middelbare school krijg je al verplicht militaire training in de Rode Jongerengarde, een paramilitaire organisatie, vertelt Ryu.‘Op de universiteit is het niet anders. Daar heeft elke klas een compagniecommandant en de leider van het departement is een bataljonscommandant.’

Ondanks die militaristische opvoeding zijn de Noord-Koreaanse soldaten die tegen Oekraïne vechten niet goed voorbereid. Uit onderschepte papieren van een omgekomen soldaat blijkt dat de Noord-Koreanen er een dodelijke tactiek op nahielden: op een grove penschets is te zien hoe een van hen zich als aas moet tonen aan een Oekraïense drone, zodat zijn collega’s het ding kunnen neerschieten.

krijgsgevangenen

‘De soldaten hadden geen idee dat ze naar Oekraïne zouden gaan’, aldus Kwon Eun-Kyoung, directeur van het Network for North Korean Democracy and Human Rights. ‘Ze kregen alleen de informatie dat ze in het buitenland gingen oefenen. Ook hun familie weet van niets.’

De indoctrinatie is zo sterk dat soldaten liever zelfmoord plegen dan in handen van de Oekraïners vallen. ‘De Zuid-Koreaanse krant The Chosun Daily sprak twee gewonde krijgsgevangenen. Een van hen vertelde dat hij zichzelf had opgeblazen als hij een handgranaat had gehad.’

Maar de soldaten vertelden ook dat het slagveld in Koersk nog altijd beter was dan hun leven in Noord-Korea, waar ze in de stad Samjiyon in vrieskou een gebouw voor Kim Jong-un moesten bouwen. Dat vonden ze zwaarder.

Ryu herkent dat verhaal. ‘In no time moeten er prestigegebouwen voor Kim Jong-un uit de grond worden gestampt. Soldaten zijn de klos en zijn daar met slecht materiaal dag en nacht mee bezig. Slapen doe je dan twee tot vier uur.’

De slechte omstandigheden in Noord-Korea waren ook de reden waarom Kim Haneul in het buitenland wilde werken. ‘Het is voor de gewone Noord-Koreaan de enige manier om op zoek te gaan naar een beter leven. Het is alleen lastig om toestemming te krijgen. Je moet tien jaar in dienst hebben gezeten, lid zijn van de partij en je familie moet al generaties lang goed liggen bij het regime. Loyaliteit is essentieel. Er zijn handtekeningen van 24 ambtenaren nodig om weg te mogen. Al deze figuren moet je omkopen. Ook op andere momenten moet je smeergeld betalen.’

Zwoegen

Kim vond geen beter leven in Rusland, maar belandde in de hel. ‘We kregen nauwelijks slaap. We werkten van acht uur ’s ochtends tot laat in de avond. Als een klus niet was afgerond, moest je tot zonsopgang zwoegen. Anders kreeg je minder of zelfs geen geld. Bouwvakkers uit andere landen maakten veel minder uren. Hoe slecht je je ook voelt, je moet blijven pushen, anders verdien je niets.’

De Noord-Koreanen kregen ook veel slechter betaald dan migranten uit Oezbekistan, Kazachstan en Vietnam. ‘Wij kregen slechts acht procent van wat zij verdienden. Zij konden ook videobellen met familie. We pinkten stiekem een traan weg toen we dat zagen. Wij verlangden er enorm naar om een tekst- of voicebericht te kunnen sturen naar familie en geliefden, maar dat was niet mogelijk.’

Toch opende de martelgang in Rusland zijn wereld. ‘Ik wist niets van het leven in Zuid-Korea maar kreeg toegang tot een smartphone en leerde het land zo beter kennen. Door Zuid-Koreaanse tv-series raakte ik geïnspireerd: een beter leven is mogelijk. Via de Zuid-Koreaanse ambassade heb ik vervolgens asiel weten aan te vragen in het Zuiden.’ Hij liet zijn vrouw in Noord-Korea achter en weet niet hoe het met zijn familie is.

Slaaf

Ryu sprak ooit met zijn oudere broer over het vluchten naar het Zuiden. ‘Hij zei: “Als je dat doet, breng je ons leven in gevaar.” Ik ben toch gegaan. Mijn familie werd al als slaaf behandeld. Veel dieper konden we niet zakken. Ik ging mijzelf vragen stellen over de situatie waarin we verkeerden en kwam tot de conclusie dat ik weg moest. Meer Noord-Koreanen moeten zichzelf die vraag stellen, want zoals Socrates zei: een niet onderzocht leven, is geen leven.

‘Uiteraard mis ik mijn familie. Ik probeer ze niet te bellen, want als ik met ze praat kan ik niets veranderen. Nu richt ik me op mijn studie en het verder opbouwen van mijn leven in Zuid-Korea. Hier heb ik geleerd wat vrijheid echt betekent, en het is essentieel dat Noord-Koreanen die vrijheid ook gaan krijgen. Daarom blijven we onze verhalen vertellen over het regime in Pyongyang.’

Vrijdag 21 maart organiseert de Basis East Asia Committee een gesprek met twee andere gevluchte Noord-Koreanen: Lee Young-Hyeon en Lee Byung-Lim
Wijnhaven, 17:00 - 19:00 uur
Deze bijeenkomst is inmiddels uitverkocht