‘Dit is een affront’, zegt de Leidse anatoom George Maat (70). ‘Meer dan 85 procent is zwart gemaakt en de rest bevat nauwelijks nieuwe informatie. Zelfs mijn eigen verhoor, dat van mij gewoon openbaar gemaakt mag worden, is gecensureerd. Echt belachelijk. Ik vind dat de Kamer in de maling is genomen en in opstand moet komen. Van der Steur verkoopt gewoon knollen voor citroenen.’
‘Het is te bizar voor woorden’, zegt Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA). ‘Ik begrijp dat er wat namen zijn weggelakt, maar dit kan niet. De minister heeft de openbaring van verhoren, feitenverslag en feitenrelaas toegezegd. Daar ga ik hem aan houden, dus ik ga opnieuw Kamervragen stellen. Het is in het grootste belang dat professor Maat alle stukken krijgt. Het past niet in een rechtsstaat dat iemand naar wie onderzoek is gedaan de resultaten niet mag inzien.’
Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma (D66), die ook herhaaldelijk om openheid vroeg, vindt het ‘heel treurig’. ‘Dit is niet vertrouwenswekkend, zeker nadat eerder bleek dat Van der Steur voor zijn beurt had gesproken en professor Maat zonder onderzoek aan de kant had gezet.’ De minister noemde Maats optreden destijds ‘buitengewoon ongepast en smakeloos’.
Er is nog wel iets aan informatie uit het zwarte blokkenschema van de minister te halen, zegt Maat. Hij leest voor uit een brief over het interne feitenonderzoek. Korpschef Bouman schrijft op 10 juni aan het ministerie van Veiligheid en Justitie. ‘Er staat dat de presentaties, dus ook mijn lezing, “respect uitstralen en worden gegeven vanuit een vakmatige invalshoek.”
‘Maar in de laatste alinea’s waait de wind uit een heel andere hoek. Daar schrijft Bouman: “De heer Maat heeft niet de discretie en zorgvuldigheid betracht die mag worden verwacht van een wetenschapper die politie en justitie hierover adviseert (...) Ik heb dan ook de samenwerking met de heer Maat ten behoeve van dit identificatieproces beëindigd.”’
Maat: ‘Hierdoor wordt wel duidelijk wat ik al had verwacht. Bouman geeft zijn eigen mening en verwerkt die zo in het stuk dat het lijkt alsof het de resultaten zijn van het onderzoek. Ik vind het vreemd dat een korpschef oordeelt en aanbeveelt. De minister moet dat doen. Als de politie al recht gaat spreken, hebben we ook geen rechters meer nodig.’
In hoeverre mag de minister een rapport eigenlijk verhullen? ‘Het is heel lastig om te beoordelen of hij rechtmatig gebruik maakt van de weigeringsgronden uit de Wet openbaarheid van bestuur’, zegt Tom Barkhuysen, Leids hoogleraar staats- en bestuursrecht en partner bij het Amsterdamse advocatenkantoor Stibbe. ‘Dan moet je het hele dossier grondig kunnen bestuderen en dat gaat dus juist niet. Maar dat betekent niet dat je niets kunt doen. De eerste stap is een bezwaarschrift indienen waarin beargumenteerd wordt waarom de informatie wel openbaar moet worden gemaakt. Als de minister dat naast zich neerlegt, kan je naar de bestuursrechter stappen. De rechter krijgt de stukken zonder weglakkingen te zien en die bepaalt per passage of deze alsnog openbaar moet worden gemaakt.’
Een rechtsgang is zeker zinvol, zegt Barkhuysen. ‘Je ziet vaak dat er tijdens zo’n procedure steeds meer informatie beschikbaar komt.’
Maat beraadt zich nog op eventuele vervolgstappen. ‘Eerst moet iedereen uitrazen over het MH17-rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid. Er is begrijpelijkerwijs nu even minder aandacht voor mijn zaak.’