De in 2023 opgerichte Vrijmoedige Studentenpartij (VSP) is aan een opmars bezig in de universitaire medezeggenschap. De partij verzet zich tegen wat zij omschrijft als ‘doorgeschoten woke-beleid en ideologisch gedreven onderzoek’, vindt dat universiteiten het vrije debat over onder andere gender, klimaat en diversiteit fnuiken en wil daarom de academische vrijheid herstellen.

De VSP krijgt veel kritiek, zou rechtsradicaal zijn en het gemunt hebben op transgenders en klimaat- en diversiteitsbeleid. De partij verzet zich tegen die kwalificaties en stelt dat hun leden worden gedemoniseerd.

De partij heeft inmiddels vier zetels in de universitaire studentenraad van de Vrije Universiteit en twee zetels in de universitaire raad van de Universiteit Utrecht. In mei doet de partij voor het eerst mee aan de universitaire verkiezingen in Leiden in mei.

Mare sprak met partijoprichter en voorzitter Marlon Uljee (24, psychologie aan de VU) en lijsttrekker voor de Leidse universiteitsraad Lobke Jegen (24, rechten) over hun plannen en de controverses rond de partij.

Waarom is de partij opgericht?
Uljee: ‘De universiteit moet een plek zijn waar elk onderwerp kan en moet worden besproken. Dat kan nu niet. We krijgen veel mails van studenten die zich nu niet gehoord voelen.’
Jegen: ‘Het gaat mij voornamelijk om het herstellen van de academische vrijheid en het kunnen voeren van een open debat.’

Want dat kan nu niet?
Jegen: ‘Bepaalde ideeën worden opgedrongen. Er hangt een sfeer in colleges dat je niet alles mag zeggen. In werkgroepen krijg je opdrachten die erg politiek gekleurd zijn.’

Waar blijkt dat uit?
Jegen: ‘Als het bijvoorbeeld in werkgroepen gaat over verboden op bepaalde politieke stromingen, dan legt de docent altijd een link naar rechtse partijen. Bij ondernemingsrecht wordt de term eenmanszaak niet meer gebruikt, dat moeten we tegenwoordig een eenpersoonszaak noemen. Dat is iets heel kleins, maar wel een voorbeeld van het aanpassen van een woord waar best kritiek op geuit mag worden.

Uljee: ‘Als je enige kritiek hebt op links-activistische onderwerpen, word je bestraft. Studenten willen niet meer met je samenwerken als je een bepaalde mening hebt over gender of klimaat. Ze zijn bang om met je te worden geassocieerd.

‘Docenten reageren laat of niet op mails. Ik word “per ongeluk” niet ingedeeld in groepjes. Een andere vorm van uitsluiting is het krijgen van een lager cijfer voor opdrachten. Studenten die een scriptie schrijven over de negatieve gevolgen van immigratie krijgen een lagere beoordeling.’

Kun je dat aantonen?
Uljee: ‘Ze moeten vaak naar een examencommissie om hun gelijk te halen. Studenten die een scriptie schrijven moeten verplicht kiezen uit onderwerpen die sterk links-activistisch zijn gekleurd. Wie een ander perspectief wil onderzoeken, wordt ontmoedigd of geweigerd.

‘Ik moet mij ook vaak verantwoorden bij de afdeling social safety van de VU. Voordat we de raad in gingen was er een kennismakingsweekend voor leden. Ik liep naar het groepje toe waar ik was ingedeeld, dacht dat het allemaal vrouwen waren en zei: “Hé meiden, welke opdracht moeten we doen om elkaar te leren kennen? Een van hen begon hysterisch te schreeuwen: “I’m not a she, I’m a he”, terwijl ik dat niet kon weten: ik zag lang haar en een boezem. Voordat ik met die persoon in gesprek kon gaan, moest ik vertrekken.’

Jegen: ‘Ik ben niet bang om me te uiten, maar ik heb er door dit soort zaken niet altijd zin in.’

Uljee: ‘Alles wat een beetje naar rechts leunt wordt als nazi weggezet. Oh ja, we zijn ook vrouwenhaters. Fijn dat je er bent, Lobke.’

Jegen: ‘En queerhaters.’

Uljee: ‘Dat is demonisering die leidt tot agressie en intimidatie. Tijdens een infomarkt kwam er een VU-medewerker naar ons toe en die begon ons uit te schelden en onze posters van de muur af te trekken.’

Een van de Leidse leden is lid van de Groot-Nederlandse Studentenvereniging (GNSV), die sterke banden heeft met de extreemrechtse Geuzenbond. Wat vinden jullie daarvan?
Uljee: ‘Het maakt mij niets uit. Als jij de academische vrijheid ondersteunt, ben je voor ons hartstikke welkom. Iedereen moet kunnen zeggen wat die wil. Er zitten ook mensen bij ons die lid zijn van de VVD en van de BBB.’

Jegen: ‘Als je in het leven van iemand gaat spitten, kom je altijd wat tegen.’

De Leidse GNSV deelde op de El Cid-infomarkt flyers uit waarop iemand het white power-teken lijkt te maken.
Uljee: ‘Dat is wel heel vergezocht. Als je op deze manier te werk gaat, dan kun je iedereen wel gaan cancelen.’

Op de VU plakten jullie stickers bij genderneutrale toiletten en de pride library met de tekst “Er zijn twee genders! Durf jij het nog te zeggen?”
Uljee: ‘Wij hebben die stickers niet geplakt. We deelden ze uit. Het zou kunnen dat iemand die niet van onze partij is ze op een plek geplakt heeft die mensen niet zo fijn vinden. Wij plakken geen stickers om mensen te treiteren.’

Er is wetenschappelijk vrij breed vastgesteld dat er meer genders zijn. Alleen al door het bestaan van de stickers voelen mensen zich gediscrimineerd.
Uljee: ‘Wanneer is er iemand gediscrimineerd?’

Als je de identiteit van een persoon ontkent.
Jegen: ‘Dat doen we niet.’

Vinden jullie dat er twee genders zijn?
Uljee: ‘Het doet er niet toe wat wij persoonlijk vinden. Wij willen ook helemaal niet dat deze mensen zich onveilig voelen.’

Waarom laat je die stickers dan maken?
Jegen: ‘Er zijn heel veel onderwerpen die misschien mensen kwetsen, maar je hebt niet het recht om niet gekwetst te worden. Je mag het oneens zijn met elkaar, zo kom je verder.’

Uljee: ‘Het is hard om geconfronteerd te worden met dingen waar je niet in gelooft. Toen wetenschappers ontdekten dat de aarde niet plat was, vonden sommige mensen dat ook heel vervelend om te horen. Wij zeggen helemaal niet wat waar of niet waar is, maar wel dat er ook over gevoelige zaken moet worden gesproken.’

Jullie vinden de bezuinigingen op het hoger onderwijs prima. Wat zouden jullie in Leiden willen aanpakken?
Jegen: ‘Ik denk dat je ideologisch gedreven studies moet schrappen. Dingen als genderstudies.’

Uljee: ‘Heeft Leiden een opleiding genderstudies?’

Jegen: ‘Nee, maar wel een minor en keuzevakken. Het gaat om de ideologie achter dit soort studies, die de universiteit uitdraagt.’

Uljee: ‘We zijn niet tegen genderstudies. Ik heb het idee dat we steeds weer terugkomen op wat wij van gender vinden. Ik vind het zonde dat het steeds gaat over één aftakking binnen de woke-beweging. We zijn ook niet anti-woke. Er zijn ontwikkelingen binnen die beweging die de academische vrijheid belemmeren en dáár zijn we tegen. Er is een heel links-activistische kliek die elkaar steunt. Op die manier ontwikkel je een ideologisch monopolie. De bezuinigingen zijn een kans om eens goed de bezem door de universiteit te halen.’

Door bijvoorbeeld diversity officers af te schaffen?
Uljee: ‘Ja. We zijn tegen safe spaces en diversity officers omdat zij de academische vrijheid niet bevorderen. Wij zijn voor diversiteit van ideeën en meningen. De VU faciliteert heel veel links-activistische zaken als een dekolonisatie- en pride lab en een sustainability- en green office. Ik vind dat je naar elke groep moet luisteren, maar je hoeft niet alles te faciliteren.’

Jegen: ‘De universiteit bepaalt nu: “Dit is goed en dat is slecht.” Waar ben je dan mee bezig?’

Uit onderzoek blijkt dat sommige groepen minder kansen krijgen op de universiteit. Zijn jullie tegen steun voor hen?
Uljee: ‘Ik denk dat de beste studenten en medewerkers terecht moeten komen op de universiteit. Of dat nou een man is, vrouw, of iemand die zich op een andere manier identificeert. Maar het invoeren van quota vind ik gevaarlijk.’

Jegen: ‘Dan ben je juist aan het discrimineren.’

Moet de universiteit een rol spelen in het tegengaan van klimaatverandering?
Uljee: ‘Absoluut wel. Maar het debat daarover faciliteren gebeurt dus niet.’

Er zijn maar zeer weinig klimaatwetenschappers die bestrijden dat de mens het klimaat verandert.
Uljee: ‘Niemand binnen de VSP ontkent klimaatverandering. Het debat is echter eenzijdig en er wordt gigantisch veel publiek geld besteed zonder ruimte voor alternatieve visies of evaluatie van de effectiviteit. Kritische geluiden worden bij voorbaat uitgesloten van subsidie of samenwerking. Nodig een keer sprekers uit die er op een andere manier naar kijken. Soms kan iets wat een kleine groep vindt voor zeer grote veranderingen zorgen.’

Jegen: ‘Uit wetenschappelijk debat kan volgen dat een theorie helemaal niet klopt. Om dan al bij voorbaat te zeggen “zo is het, punt uit”, is niet goed.’

Hoeveel zetels hopen jullie te halen in Leiden?
Jegen: ‘Ik ben al blij als we überhaupt een zetel krijgen.’

Uljee: ‘Als dat lukt, zijn we daar hartstikke blij mee. Puur de vertegenwoordiging is voor mensen al een signaal van: oké, ik ben niet alleen.’

Gaan jullie ook op de faculteiten meedoen?
Jegen: ‘Ja, bij FWN, Geesteswetenschappen en Rechten.’

Uljee: ‘Bij Geesteswetenschappen zijn we het hardst nodig.’

Jegen: ‘Wij staan voor de stille meerderheid, die niet wordt gehoord omdat de schreeuwende minderheid zo luid is.’