‘Toen Lentulus diep in de gevangenis was achtergelaten, werd zijn nek door beulen met een touw gebroken.’ Met deze tekst van de klassieke auteur Sallustius kun je je inbeelden hoe het er tweeduizend jaar geleden in de Marmertijnse gevangenis aan toeging.

Dat is het doel van De vereeuwigde stad, een literaire reisgids met twintig hotspots uit de Oudheid, geschreven door zes studenten en twee docenten Grieks en Latijn.

‘De samenwerking was heel gelijkwaardig’, vertelt klassieke talen-student Nathasja van Luijn. ‘Je kon als student stilistische tips geven over een hoofdstuk van de professor.’ Klassieke talen-docent Christoph Pieper: ‘En als docent kon je tips geven over hoe je een stuk schrijft om het publicabel te maken.’

Bij het Colosseum staat bijvoorbeeld een gedicht van Martialis over een toneelopvoering bij de opening ervan: ‘Laureolus [de veroordeelde crimineel, red.] bood een Schotse beer zijn ingewanden aan: hij was opgehangen aan een kruis. De lichaamsdelen druppelden, de ledematen leefden nog, maar waren wel verminkt, en in zijn hele lichaam was geen lichaam te herkennen.’

Op de Rostra hebben het hoofd en de handen van de beroemde redenaar Cicero gehangen. ‘Nauwelijks konden de mensen door hun tranen omhoog kijken naar de verminkte lichaamsdelen van hun medeburger’, schrijft Seneca de Oudere over deze wreedheid.

Het archeologisch-historische van normale reisgidsen is er helemaal uitgelaten, vertelt Van Luijn. ‘Er staat niet in hoe breed een muur was of in welk jaar iets gebouwd is; het is literair.’ Achterin staan wel tijdlijnen en informatie over bijvoorbeeld keizers, waardoor het zonder voorkennis van de Oudheid ook te begrijpen is. Korte essays geven context zodat je de auteur kunt snappen, en bij de teksten staan vertalingen.

Het boek wil het effect van de monumenten op de Romeinen laten zien. ‘Keizer Constantinus II stond verbijsterd stil, en bekeek het gigantische complex rondom, niet in woorden te beschrijven en nooit meer door stervelingen te evenaren’ is een goed voorbeeld van hoe het Forum van Trajanus destijds overkwam.

De fantasie van de lezer wordt geprikkeld door teksten als deze over het Gouden Huis van Nero: ‘waar een standbeeld van Nero van ongeveer veertig meter hoog stond. Ook was er een zwembad, zo groot als de zee. De overige delen van het huis waren allemaal volledig met goud bedekt en zij waren versierd met edelstenen en parels’, aldus Suetonius.

Op de bijbehorende website, www.devereeuwigdestad.nl, kun je de teksten op je telefoon of tablet lezen. Klassieke talen-docent Susanna de Beer heeft hem samen met student-assistenten Caroline van den Oever en Mark Hannay gemaakt.

‘De website is gebaseerd op een plattegrond waar je door de gps-functie kunt kijken waar je je bevindt in de stad en wat het dichtstbij is’, voegt Van Luijn toe. ‘Er staan ook wandelingen in’, vervolgt Van den Oever, ‘en kunstwerken van latere tijden, zodat je kunt zien hoe diezelfde monumenten gezien werden door de tijd heen.’ Bij de Aeneaswandeling loop je bijvoorbeeld de route die hij heeft afgelegd, rondgeleid door koning Evander.

Over de steile Tarpeïsche rots, waar ter dood veroordeelde criminelen vanaf werden geworpen, vertelt Vergilius bijvoorbeeld: ‘Vanaf hier leidt Evander hem [Aeneas, red.] naar de Tarpeïsche rots en het Capitool, waar nu alles van goud is, maar dat vroeger ruig was door ruwe struiken. Toen al joegen de ontzagwekkende goden de boeren angst aan, toen al huiverden zij voor het bos en de rots.’

‘De site ontsluit dezelfde informatie uit het boekje op een andere manier’, legt Van den Oever uit. ‘Als je bijvoorbeeld bij de boog van Constantijn staat, kun je in plaats van de teksten over de boog die er in het boekje bij staan, alle teksten over Constantijn lezen. Dat maakt het veel dynamischer.’

Door Daniëlle Tuk

Nathasja van Luijn, Mark Oldenhave, Christoph Pieper (red.), De vereeuwigde stad – Een literaire reisgids door het antieke Rome. Amsterdam University Press, 192 blz. €14,99