Met medewerkers die misstanden binnen de eigen organisatie aan de kaak stellen, loopt het vaak niet al te goed af. Een bekend voorbeeld is Ad Bos, die bij bouwbedrijf Koop Tjuchem werkte. Hij bracht rond 2000 een omvangrijke bouwfraude aan het licht. zijn. Met als gevolg een parlementaire enquête en boetes voor sjoemelende bouwbedrijven.

Klokkenluider Bos kon vervolgens een baan in de bouwwereld wel vergeten. Hij moest zijn villa verkopen en kwam tijdelijk terecht in een camper.

Om klokkenluiders beter te beschermen en te helpen, is in juli 2016 de Wet Huis voor Klokkenluiders van kracht geworden. Er is ook daadwerkelijk een Huis voor Klokkenluiders opgericht: een onafhankelijk bestuursorgaan in Utrecht waar misstanden gemeld kunnen worden. Het huis geeft advies en kan ook zelfstandig onderzoek doen.

In de Wet is geregeld dat bedrijven en organisaties zelf ook een klokkenluidersregeling moet opstellen. De Universiteit Leiden heeft dat nu gedaan. Studenten en medewerkers kunnen een mogelijke misstand intern melden bij een leidinggevende of bij een door het college aangestelde vertrouwenspersoon. Dat kan ook anoniem.

Misstand

Er komt ook een commissie klokkenluiders met drie leden die de vermeende misstand gaat beoordelen en een onderzoek kan instellen. De commissie rapporteert over dat onderzoek aan het college van bestuur, dat vervolgens besluit of vervolgstappen nodig zijn.

Het college is verplicht erop toe te zien dat de klokkenluider niet wordt benadeeld. Stel dat de klokkenluider zijn baan verliest, of geen promotie krijgt, dan moet het college uitleggen dat dat geen verband houdt met de klacht. Deze bescherming duurt in ieder geval tot drie jaar na de afhandeling van de melding.

Als de klokkenluider het niet eens is met een besluit van de commissie of vindt dat zijn klacht niet goed afgehandeld is, of tot te weinig maatregelen heeft geleid, dan is het mogelijk om een externe melding te maken van een misstand. Dat kan bij het Huis voor Klokkenluiders. Mocht de klokkenluider helemaal geen vertrouwen hebben in de universiteit dan kan hij of zij ook direct contact opnemen met het Huis.

Bij een vermoeden van een strafbaar feit of een ernstig gevaar voor de volksgezondheid, de veiligheid of het milieu kan een student of medewerker direct naar de politie stappen.