Na een oproep van protestbeweging WOinActie stuurden ruim zevenhonderd universitaire medewerkers klachten in over structureel overwerk. De Inspectie SZW startte vervolgens een onderzoek naar de arbeidsomstandigheden op universiteiten.
‘Het is een escalerend probleem’, zei Timothy de Zeeuw van personeelspartij FNV Overheid tijdens de universiteitsraadsvergadering. ‘Al is taakbelasting is een beter woord dan werkdruk. Er is een tekort aan mensen voor de taken die moeten worden gedaan.’
‘We verschillen niet van mening’, reageerde rector Carel Stolker. ‘De werkdruk is echt kolossaal bij sommige faculteiten. Het kan niet langer zo doorgaan. We blijven benadrukken dat er meer geld van het kabinet naar de universiteiten moet. We voeren deze discussie al jaren hand in hand met WOinActie.’
Selectie aan de poort
Stolker legde uit dat vice-collegevoorzitter Martijn Ridderbos met collega’s heel precies aan het bepalen is wat het onderwijs kost. ‘Hoeveel geld is er nodig? Wat kost een student? Die discussie wordt ook gevoerd.’
‘Maar’, wilde De Zeeuw weten: ‘Wat doet het college als dat geld er niet komt? Dat is namelijk de trend: of het geld komt niet, of het wordt wel beloofd en het komt toch niet. Wat is plan B? Wanneer is het genoeg geweest?’
Wellicht zijn er maatregelen, zoals selectie aan de poort nodig, om het aantal studenten te beperken, opperde Stolker. ‘Als er niet genoeg geld is, dan zeggen we tegen het kabinet dat we niet meer studenten kunnen hebben. We kunnen het gewoon niet meer aan.’
‘Misschien moeten we inderdaad wel overgaan tot selectie’, zei personeelsraadslid Remco Breuker. ‘Moeten we dat niet als politiek proefballonnetje naar buiten brengen?’
Onmogelijke puzzel
Wat het lastig maakt: onderwijsminister Van Engelshoven wil dat liever niet. ‘De minister wil de numerus fixus aanpassen’, legde vice-rector Hester Bijl uit. ‘Als die wet erdoorheen komt kan de universiteit niet meer alleen zelf beslissen om bij een opleiding een maximum aan het aantal studenten te stellen. Dan is er toestemming van de minister nodig.’
Dan moet de universiteit maar kijken naar de takenlast van medewerkers, vond Maaike van Naerssen (FNV Overheid). ‘Want naast de toename van studenten zijn er ook steeds meer taken bijgekomen. Meer administratie bijvoorbeeld, je moet allerlei zaken verplicht bijhouden. Verminder het aantal taken.’
Volgens Ridderbos zijn de mogelijkheden op dat gebied echter ook zeer beperkt. ‘Het probleem is dat de politiek het bijna onmogelijk maakt om deze puzzel te leggen’, reageerde hij. ‘Want juist in wetgeving en allerlei richtlijnen zit ontzettend veel taakbelasting. Voor een groot gedeelte ligt taakverlichting buiten de directe invloedsfeer van de universiteit. We moeten de druk op Den Haag hoog houden.’
Vakken schrappen
Wellicht is het schrappen van vakken dan een oplossing, aldus Stolker: ‘Moeten we wel zoveel onderwijs geven? Mogelijk zijn er te veel keuzevakken of minoren. Die kunnen enorm bijdragen aan meer werkdruk. Soms is het goed om met een stofkam door de organisatie te gaan. Kan het wellicht niet een klein beetje minder?’
‘Het aantal vakken reduceren verlaagt alleen de werkdruk als er ook daadwerkelijk minder studenten komen’, zei Breuker. ‘Dat is vaak niet het geval. Je concentreert hetzelfde aantal studenten in minder vakken. Dat kan wat winst opleveren als je dat efficiënt organiseert, maar het is niet het beloofde land. Daar red je het niet mee.’
De Zeeuw vond het schrappen van vakken sowieso twijfelachtig. ‘Is dat wel waar iets waar de academie voor staat? Kleine vakken zijn misschien op papier niet rendabel, maar zijn heel belangrijk als het gaat om het verzamelen en behouden van kennis.’
Bij Rechten is de werkdruk zo hoog dat de faculteit onlangs op het idee kwam om alumni en gepensioneerden te vragen om te helpen bij het nakijken van bachelorscripties.
Rector Carel Stolker liet weten te gaan helpen met nakijken en noemde het plan op Twitter een ‘GEWELDIG initiatief’. Na verontwaardigd reacties van wetenschappers ontstond er landelijk ophef over het plan. De indruk bestond dat de nakijkers niet betaald zouden worden voor hun werk.
SP-Kamerlid Frank Futselaar dacht dat ook en hij stelde vragen aan minister Van Engelshoven over de kwestie. Hij wilde weten of de minister het wenselijk ‘vond dat universiteiten vanwege de coronacrisis oud-collega’s vragen om als vrijwilliger te helpen bij het nakijken van scripties?’
Vrijdag antwoordde Van Engelshoven dat er echter geen sprake is van onbetaald vrijwilligerswerk, zoals initiatiefnemer en hoogleraar civiel recht Willem van Boom ook al in Mare had verteld.
Een ambtenaar van de minister belde toch maar even met de universiteit. ‘Leiden heeft mij laten weten dat de berichtgeving dat oud-collega’s en vakgenoten zijn gevraagd om als vrijwilliger te helpen bij het nakijken van bachelorscripties feitelijk onjuist is’, schrijft Van Engelshoven. ‘De betrokken oud-collega’s en vakgenoten krijgen namelijk een tijdelijke aanstelling als docent en worden overeenkomstig betaald.’
De minister vindt het overigens een mooi plan. ‘Eerder heb ik waardering uitgesproken voor de creatieve en innovatieve wijze waarop er door instellingen wordt omgegaan met de uitdagingen van de coronacrisis. Het initiatief van de Leidse rechtenfaculteit zie ik als een voorbeeld daarvan.’