‘Jullie moeten naar het Malieveld’, roept het NS-personeel naar de demonstranten op Den Haag Centraal. Het station vult zich met massa's mensen die vanuit het hele land zijn gekomen om zich uit te spreken tegen de bezuinigingen op het hoger onderwijs en de langstudeerboete. 

Deze demonstratie stond eerder gepland op donderdag 14 november in Utrecht, maar werd onder druk van de gemeente toch op het laatste moment afgelast. Gevreesd werd dat een pro-Palestijnse groep de demonstratie zou overnemen. Uiteindelijk werd er alsnog in kleinere groepen geprotesteerd in diverse steden. Dinsdag begint de behandeling van de onderwijsbegroting in de Tweede Kamer.

‘Onze docenten hebben alle lessen afgelast en drukten ons op het hart dat het echt belangrijk is dat we hier vandaag staan’, vertelt geschiedenisstudent Roos (21), die een tas van de Universiteit Leiden over haar schouder draagt. ‘Docenten mochten zelf kiezen of ze hun lessen wilden laten doorgaan of niet. Ik verwacht dat ze hier vandaag ook allemaal staan.’

‘Kutidee’

‘Mijn docent zei tijdens college dat we allemaal naar de demonstratie moeten komen’, voegt Julian (22) toe, ook geschiedenisstudent. ‘We zijn hier nu met de hele studievereniging en ik hoop dat het wat teweeg gaat brengen, maar ik acht de kans klein. Dit lijkt me niet het kabinet dat zich hier echt voor interesseert.’ Roos is optimistisch: ‘Ik denk dat we vandaag wat kunnen bereiken met z’n allen.’

Een stroom van gekleurde paraplu’s en regenjassen beweegt zich onder toeziend oog van politieagenten in busjes richting het drassige Malieveld. Vele betogers lopen met rode speldjes op hun hoeden en jassen, het symbool van protestgroep WOinActie. Protestborden met ‘Hoe dom kun je zijn, kabinet?’, ‘If you can read this, thank your teacher’, ‘Kutidee’ en ‘Schoof it up your ass’ worden hoog in de lucht gehouden. 

‘We zijn hier niet met tweeduizend’, begint Jens Bosman van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb), die alle sprekers aankondigt. ‘We zijn hier niet met tienduizend, niet met vijftienduizend, maar met twintigduizend man!’ Het publiek begint enthousiast te joelen. In eerste instantie werd verwacht dat zich tienduizend demonstranten zouden aandienen. ‘En het worden er alleen maar meer.’ 

‘Het demonstratierecht, minimumloon of stemrecht hebben we echt niet gekregen omdat we daar lief om vroegen’, stelt LSVb-voorzitter Abdelkader Karbache. ‘Nee, daarvoor hebben onze voorouders gestreden, gedemonstreerd, actie gevoerd. En vandaag is het jullie beurt.’

Er zal meer moeten gebeuren, aldus Karbache. ‘We hebben eerder de langstudeerboete en later ook het leenstelsel van tafel geveegd, en vandaag doen we het weer met die langstudeerboete. We staan hier voor onze toekomst, maar die is echt niet gewonnen met één protest.’

‘Fuck het kabinet’

Dit kabinet ramt de sloopkogel door het onderwijs, vindt Bas van Weegberg van de Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV), die deze demonstratie samen met de Algemene Onderwijsbond (AOb) organiseert. ‘Ze doen alsof ze geen keus hebben. Het moet nu eenmaal, want het geld is op. I call: bullshit. Zolang er miljarden zijn voor cadeaus aan aandeelhouders, fossiele subsidies, bommen en wapens, is er ook geld voor de toekomst van ons land.’

‘Fuck het kabinet’, zegt Bosman, waarna hij in de lach schiet. ‘En de minister. Soms kun je het misschien maar beter kort houden.’

Dit kabinet is tegen gelijke kansen, constateert AOb-bestuurder Coba van der Veer. ‘Ik geef les aan aankomende leerkrachten. Daar zitten langstudeerders bij, omdat ze al voor de klas staan om het lerarentekort op te vangen. Zij krijgen de rekening. We willen dat u [Eppo Bruins, red.] de langstudeerboete intrekt. Haal alle bezuinigingen van tafel of neem een voorbeeld aan uw NSC-collega's en treed af!’

‘Het minste wat minister Bruins zou kunnen doen, is een beetje duidelijkheid geven over wat er nu precies gaat gebeuren met die langstudeerboete’, voegt LSVb-voorzitter Abdelkader Karbache daaraan toe. Bruins komt naar eigen zeggen in het voorjaar met verheldering. ‘Hij had daar wat extra tijd voor nodig. Ja, hypocriet.’

Op de dag van het protest plaatst Onderwijsminister Bruins op X dat er bezuinigd moet worden op de wetenschap, ‘maar er gelukkig nog wel heel veel kan’. Zo kondigt hij investeringen aan in Nederlandse uitvindingen op het gebied van biotechnologie. 

‘Daar trappen wij toch niet in?’, reageert Willemien Sanders, namens WOinActie. ‘Denkt u met een douceurtje van 17,6 miljoen uit het Nationaal Groeifonds nou mooie sier te maken?’

‘Van de kiezers van de regeringspartijen vindt 62 procent de bezuinigingen een slecht idee. Zij zeggen dus allemaal: weg ermee!’ Het publiek joelt herhaaldelijk ‘weg ermee’. 

Aan de keukentafel

‘Ik sprak laatst een politicus die mij vroeg wanneer wij eens zouden stoppen met die campagnes’, begint Maurice Limmen, voorzitter Vereniging Hogescholen. ‘Kansloos’, roept iemand vanuit het publiek. ‘Misschien moet je dat vragen aan die student vanuit een kwetsbare sociaal-economische achtergrond die nu aan die keukentafel zit met zijn ouders en zich afvraagt of hij nog wel kan studeren door die langstudeerboete.’

Rob Jetten (D66), Frans Timmermans (Groenlinks/PvdA) en Sandra Beckerman (SP) lopen het podium op om hun steun voor het protest uit te spreken. 

‘Als je denkt dat onderwijs duur is, weet je niet wat domheid kost’, een uitspraak van Jetten die op veel enthousiaste geluiden van de demonstranten kan rekenen. Ook JA21 en het CDA zouden zich achter dit protest scharen volgens de D66’er. ‘Wij hebben een voorstel ingediend om twee miljard meer te investeren in het hoger onderwijs. We hebben daarvoor inspiratie gehaald uit de verkiezingsprogramma’s van de vier coalitiepartijen. Durf daar maar eens tegen te stemmen.’ 

Ook Groenlinks/PvdA heeft samen met de SP, Partij voor de Dieren, DENK en Volt een voorstel ingediend om de bezuinigingen van tafel te krijgen, zo wil hij minder geld naar fossiele brandstoffen en de rijkste mensen meer belasten. ‘En anders stemmen we tegen de bezuinigingen.’

Wel bommen, niet boeken

‘Alleen NSC hoeft om te gaan en dan zijn deze bezuinigingen van tafel’, meent Beckerman. ‘Laat je niet wijsmaken dat deze bezuinigingen nodig zijn. We zien dat het kabinet de rijken rijker maakt. Geld heeft voor bommen, maar niet voor boeken. Deze plannen moeten van tafel.’

‘Oké Den Haag, we gaan marcheren’, zegt Bosman als de politici weer van het podium zijn verdwenen. ‘Langs het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) zodat onze stem niet langer genegeerd kan worden. We zijn met meer dan we hadden verwacht en zeker meer dan de politie had verwacht, dus ik vraag jullie om een klein beetje geduld. We moeten laten zien dat rustig en vreedzaam protesteren in deze tijd nog steeds vanzelfsprekend is.’’

Zwaaien of verstoppen

Tussen de twintigduizend demonstranten die zich richting het ministerie begeven, loopt een groepje met een grote vlag van de Universiteit Leiden. Voorop marcheert Wiebe (23), student psychologie, die met zijn Whatsappgroep “De Groeten met je Boete” 380 mensen van zijn universiteit wist op te trommelen om naar de demonstratie te komen. ‘Ik kan me voorstellen dat het best spannend is om naar een protest te gaan en door zo’n groep te creëren heb je toch het gevoel dat je er niet alleen voor staat.’

Hij heeft een tas met een stapel protestborden in zijn hand. ‘Het zijn wat grovere teksten, zoals ‘Dick is een lul’.’

De psychologiestudent heeft er vertrouwen in dat dit protest verschil zal maken. ‘Meerdere partijen hebben al gezegd dat ze dit een kutidee vinden en ook in de Eerste Kamer zullen ze niet zomaar instemmen.’

De stoet volgt een bus waarop Bosman met een groepje LSVb’ers het strijdlied zingt. Leuzen als ‘studeren is een recht, geen privilege’ en ‘3000 euro? Op je muil!’ worden herhaaldelijk gescandeerd.

Voor de ingang van het ministerie vormen veertien politieagenten een halve cirkel, terwijl andere politieagenten de demonstranten vanaf een afstandje in de gaten houden. Een ordecommissie in groene en blauwe hesjes leidt de groep in goede banen, langs mensen die de juichende menigte filmen. Nieuwsgierige medewerkers van het Ministerie van OCW verschijnen voor hun raam en maken foto’s van het protest dat zich beneden hen afspeelt. Sommige demonstranten zwaaien, waarop de medewerkers terugzwaaien. Andere medewerkers doen juist hun luiken naar beneden.