Promovendi zijn in Nederland, anders dan in veel andere landen, werknemers. Ze krijgen een salaris, ze bouwen pensioen op, ze hebben allerlei rechten.
Maar om op dergelijke kosten te besparen dringen veel universiteiten er al jarenlang op aan om bursaalpromovendi mogelijk te maken. Die krijgen een beurs in plaats van een salaris, hoeven geen onderwijs te geven, en zijn daardoor ook nog eens sneller klaar.
Vanaf volgend jaar wordt dat mogelijk, bij wijze van ‘experiment’. Alle universiteiten mogen meedoen, mits het totale aantal beursstudenten in Nederland onder de 2000 blijft.
In een brief aan de Tweede Kamer kondigde het ministerie aan dat het de vinger aan de pols wil houden: ‘het onderzoeksklimaat mag geen nadelige effecten ondervinden, en promoties mogen niet aan kwaliteit inboeten. Als universiteiten het experiment alleen aangrijpen om kosten te besparen, grijpt minister Bussemaker in.’
Zij kan desnoods het experiment stopzetten, anders duurt het maximaal acht jaar. Universiteiten die mee willen doen kunnen tot 1 november een aanvraag doen bij het ministerie. De Universiteit Leiden kondigde in 2013 al aan dat zij dat van plan is, met een vijftigtal promotieplekken.
Het Promovendi Netwerk Nederland is tegen. Promovendi worden betaald als werknemers omdat ze dat ook gewoon zijn, is hun redenering. Zij vrezen voor afnemende kwaliteit van de promoties omdat de bursalen niet in een vakgroep zijn ingebed, en omdat talent eerder zal kiezen voor een toekomst met arbeidsvoorwaarden.
Ook de Leidse vertegenwoordigers van de promovendi hebben hun bezwaren. ‘Ik las dat Bussemaker zo meer studenten in eigen land wil houden voor promotieonderzoek. Alsof ze nu op de vlucht zijn geslagen voor goede arbeidsvoorwaarden’, klaagt Chris Smiet van het Leids Promovendi Overleg. ‘Nederlandse promovendi zijn zelfstandiger en presteren beter dan hun angelsaksische collega’s, en dat komt ook doordat ze op gelijke voet staan met hun begeleiders. Door ze bursaalstudenten te maken creëer je een race to the bottom waar niemand beter van wordt.’
VVD-Kamerlid Pieter Duisenberg diende deze week een motie in, die nóg een nieuwe soort promovendus mogelijk moet maken. Die promoveert bij bedrijven De gedragscode voor onderzoekers zou volgens hem eventuele belangenverstrengelingen moeten voorkomen, en de universiteit blijft belegeider van de bedrijfspromovendi. De werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland reageerden opgetogen op het plan.
BB