Wat is de Peilingwijzer?

‘Het voegt alle verschillende peilingen, die niet altijd hetzelfde zeggen, op een verantwoorde manier samen. Je ziet vaak dat bij de ene peiling de partij wat omhoog gaat, en bij de andere wat omlaag. Wat moet je daar als gebruiker mee?

'En aan de andere kant dan zie je ook dat er grote verschillen zijn in scores per partij. De VVD scoort bijvoorbeeld altijd beter in de peilingen van Ipsos, dan in die van peil.nl.’

Hoe komt dat?

‘De samenstelling van de groep die gepeild wordt is belangrijk. Er worden internetpanels geraadpleegd, maar hoe zijn die mensen daarin terechtgekomen? Tweede verklaring zijn correcties die worden toegepast en ten derde heb je verschillen in vraagstelling. Het lijkt een simpele vraag: op wie ga je stemmen op 15 maart? Maar er zitten wel variaties in. Bij de ene peiling mogen mensen maar één partij aanwijzen, bij anderen 5 of 10. Bij sommigen mogen ze de kans aangeven op welke partij ze stemmen. Die verdelen dus in feite honderd stemmen.’

Wat doet de Peilingwijzer vervolgens?

‘Bij peilingen worden twee fouten gemaakt. Je hebt de willekeurige fout, die wordt veroorzaakt door de willekeurigheid van het panel. Die wordt beperkt door meer peilingen te doen, en dat is wat de Peilingwijzer in feite doet. Een uitschieter van één peiling wordt er zo uitgehaald.

‘Maar een andere bron van fout is vertekening, of structurele fouten. Een overdreven voorbeeld: als alle peilingen voor de SGP tien zetels te laag zitten, dan zal de Peilingwijzer dat ook doen. Het is in die zin geen magisch instrument.’

Wat zeggen ze wel? 

‘De waarschuwing is: peilingen zijn instrumenten die een redelijk beeld geven, maar je moet rekening houden met de foutmarges en eventuele vertekeningen. 

‘Als de SGP een zetel stijgt, valt dat in de foutmarge. Dan kan je niet zeggen: die marge negeer ik wel even. Mijn advies aan alle media is dan ook: negeer de foutmarges niet, en kijk naar de trends. 

‘De NOS gebruikt de Peilingwijzer al een tijd. Die overleggen ook met mij, wat kunnen we op basis hiervan nou zeggen? Ze doen dan alleen uitspraken die statistisch significant zijn.’

Hoe ziet een ideale peiling eruit?

‘Een van de dingen is om het onderzoekspanel zo representatief mogelijk te maken. Een goed voorbeeld daarvan is het LISS-panel, dat investeert in het maken van een goede steekproef. Ze trekken een aselecte steekproef van huishoudens, en die benaderen ze allemaal. Als die niet willen, doet LISS veel moeite om ze wel mee te krijgen. 

‘Het probleem is het prijskaartje: het is ontzettend duur. Die mensen moeten benaderd worden met brief, en thuis, en als ze geen computer hebben krijgen ze die. 

‘Een internetpanel is dan veel goedkoper. Maar hoe meer je investeert, hoe beter je resultaat.’

Zou de overheid daarin moeten investeren?

‘Ik zou dat heel gevaarlijk vinden. Dat lijkt me meer iets wat in dictaturen gebeurt. Dat ze een centrale peiling opzetten die zegt: Goh, de Grote Leider is wel populair. Dat lijkt me niet de taak van de overheid.’ AK