Columns & opinie
Geen Commentaar: Uitbuikprofs
donderdag 21 februari 2019

Door Vincent Bongers Jarenlang heb je door alle academische hoepels gesprongen en de wetenschappelijke mores gerespecteerd. Als promovendus is het gelukt om je staande te houden in een verziekt werkklimaat, terwijl om je heen steeds meer collega’s wegvallen. Verder is het steeds maar sloven aan artikelen en bedelen om beurzen.

Maar je weet waar je het voor doet: aan het eind van de van die lange, lange tunnel gloort het licht van het hoogleraarschap.

Niet dus. Want een politicus die zijn zetel in de Kamer of het kabinet niet meer lekker vindt zitten, krijgt de door jouw gewenste titel in de schoot geworpen. De uitbuikprof neemt het licht weg, dat eigenlijk alleen jou toekomt, en krijgt zelfs het promotierecht.

In Leiden komt het regelmatig voor dat oud-politici hoogleraar worden. Vorige week hield voormalig PvdA-minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, haar oratie in het Academiegebouw. Zij is nu hoogleraar wetenschap, beleid en maatschappelijke impact, in het bijzonder in de zorg bij het Leids Universitair Medisch Centrum en de universiteit. Goed, Bussemaker is tenminste nog doctor in de sociologie, en was lid van het college van bestuur van de Universiteit van Amsterdam.

Die band met de academie was bij oud-Navobaas en CDA-kopstuk Jaap de Hoop Scheffer veel minder sterk. Hij studeerde rechten in Leiden, maar promoveerde nooit. Toch werd hij in 2017 hoogleraar international relations and diplomatic practice, daarvoor was hij al sinds 2010 bijzonder hoogleraar. Het stak destijds bij een aantal Leidse academici dat een niet-wetenschapper zomaar het hoogste universitaire treetje mocht innemen. ‘De zoektocht naar de wetenschappelijke kwalificaties levert bij De Hoop Scheffer niet meer op aan bewijs dan het zoeken naar de massavernietigingswapens in Irak ooit deed’, schreef politicoloog Joop van Holsteijn in 2010 in Mare.

Op zich is het begrijpelijk dat wetenschappers zich ergeren aan handige oud-politici. Eerder verwelkomde Leiden al D66-minister Laurens Jan Brinkhorst en VVD-leider Frits Bolkestein, die een mooi baantje wisten te regelen bij de universiteit. Voor studenten is het natuurlijk heel fijn om De Hoop Scheffer te horen vertellen over zijn onderhandelingen met wereldleiders en de militaire operaties van de Navo.

Bussemaker weet dan uit eerste hand over hoe de regering deals sluit en hoe je beleid moet voeren met een chronisch tekort aan geld. Al deze informatie kun je niet alleen uit een studieboek halen. Hun kennis is dan ook een waardevolle toevoeging aan al het academische sleurwerk dat Leidse wetenschappers doen.

Het gaat echter om twee heel verschillende disciplines. Maak van deze mensen uit de praktijk geen hoogleraar, maar creëer voor de uitbuikers een nieuwe categorie. Iets als ‘Prominente Pikken (v/m)’, of, een wat reëlere kwalificatie: ‘Ereleden Van Het Bolwerk’. Of zet ze anders gewoon in als gastdocent, dan krijgen de echte wetenschappers toch weer zicht op dat hoogleraarschap.